„Starożytna Grecja. Od prehistorii do czasów hellenistycznych” - T. R. Martin - recenzja

Przekłady zagranicznych prac naukowych dotyczących historii nie zawsze są nam potrzebne, często bowiem zdarza się, że książki pisane przez rodzimych naukowców są o niebo lepsze. W przypadku Starożytnej Grecji chyba tak właśnie jest. Trzeba jednak dodać, że dzieło T. R. Martina zalicza się raczej do nurtu popularyzatorskiego. Już na pierwszy rzut oka można się tego domyślać, bo ilustracja okładkowa przywodzi na myśl powieść historyczną.

Recenzję należy zacząć od zaznaczenia, z czym mamy do czynienia. Starożytna Grecja, jako książka powstała w dość nietypowy sposób. Autor stworzył ją już 20 lat temu, jako dodatek do projektu Perseus, czyli interaktywnej biblioteki, w której każdy może zapoznać się ze źródłami w oryginale i tłumaczeniu, materiałem ikonograficznym oraz oczywiście tradycyjną narracją historyczną. Po pewnym czasie owa narracja została wydana w formie papierowej, a potem rozwijana, czego efektem finalnym jest recenzowana książka. Dodajmy jeszcze, że docelowymi odbiorcami mieli być studenci oraz wszyscy chętni poszerzenia swojej wiedzy. Na pewno nie jest więc ona przeznaczona dla znawców tematu.

Autor zakreślił szerokie ramy czasowe, choć tak naprawdę okres hellenistyczny jest omówiony na kilku stronicach i na nim książka się kończy. Narracja nie jest więc doprowadzona do podbojów rzymskich, choć oczywiście są one wspomniane. Na czym więc autor skupia swoją uwagę? Na wielu aspektach historii starożytnej Grecji – dotyka kwestii militarnych, polityczne, społeczne, kulturowe, jest także odrobinę o życiu codziennym. Wszystkiego jest po trochu, choć wyróżnić można problem, nad którym autor pochyla się wyjątkowo często. Chodzi o pozycję kobiet w ówczesnym świecie. Praktycznie każdy z okresów dostał rozdział o sytuacji pań w kontekście społecznym czy politycznym.

Autora można pochwalić za język i lekkość pióra, bo rzeczywiście pod tym względem Starożytna Grecja sprawdza się znakomicie. Częste są cytaty ze starożytnych autorów, nierzadko też pojawiają się odniesienia do współczesności. Zwłaszcza w dziedzinie kwestii ustrojowych, a szczególnie demokracji, którą autor uważa chyba za największe osiągnięcie starożytnych Greków, mające bezpośrednie odniesienie do naszych czasów. Czytania nie ułatwia natomiast dość drobny druk, którego jednostajność tylko z rzadka przerywa jakaś ilustracja czy mapa. Jest to o tyle dziwne, że przecież książka powstała w ramach programu, którego zasadniczym elementem był kontakt ze źródłami ikonograficznymi, więc nie powinno ich brakować.

Dużym mankamentem pracy T. Martina jest to, o czym już wspomniałem, czyli mgliste zakończenie. Czasy Aleksandra Wielkiego są potraktowane powierzchownie, ale okres wojen diadochów oraz państw hellenistycznych, autor zbywa praktycznie kilkoma zdaniami. Nie mówiąc już o podboju rzymskim, czy funkcjonowaniu Grecji w ramach Imperium Romanum.

Pomimo tego, że dzieło amerykańskiego historyka czytało się dość przyjemnie, uważam, że ten czas dałoby się spożytkować lepiej przy innej lekturze. Nie dowiedziałem się zupełnie niczego nowego, niczym autor mnie też nie zaciekawił. Po raz kolejny poddaję więc pod rozwagę sens wydawania tego typu książek. Ma zbyt mało walorów popularyzatorskich na dobrą pracę popularyzatorską oraz nie posiada aparatu naukowego, co dyskwalifikuje ją jako dzieło naukowe np. dla studentów. Dlatego też pozostaje pytanie, kto właściwie miałby zainteresować się tomem wydanym przez Wydawnictwo Poznańskie.

Plus/minus:

Na plus:

+ sporo cytatów;

+ przystępny język;

Na minus:

- kiczowaty projekt graficzny okładki;

- powierzchowne ujęcie końcowego okresu;

- trafiają się błędy edytorskie;

- treść bardzo ogólna;

Tytuł: Starożytna Grecja. Od prehistorii do czasów hellenistycznych

Tytuł oryginalny: Ancient Greece: From Prehistoric to Hellenistic Times
Autor: Thomas R. Martin
Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie
Rok wydania: 2016
ISBN: 978-83-7976-419-8
Liczba stron: 404
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
Cena: 39,90 zł
Ocena recenzenta: 7/10

^{Redakcja merytoryczna: Adrianna Szczepaniak}