Rycerz, kufle i szkło z Zakładu Karnego w Nowogardzie

Modernizacja sieci wodnokanalizacyjnej na terenie zakładu karnego w Nowogardzie przyniosła odkrycie gotyckich murów o grubości ponad 2 m, ceglanego kanału i nowożytnych fragmentów różnorodnego szkła i ceramiki.

Mury są prawdopodobnie pozostałością po tzw. Hoches Haus i umocnieniach otaczających niegdyś znajdujące się w tym miejscu założenie zamkowe. Z ułamków naczyń datowanych na I poł. XVII w. można rozpoznać wysokogatunkowe importy jak np. kufle o jasnobrązowym szkliwieniu z reliefową dekoracją czy naczynia z białego niciowego szkła. Spośród nich wyróżnia się odłamek szklanego kielicha typu flet, przenośny zegar słoneczny z 1573 r. i niemal w całości złożona figurka ceramiczna tzw. rycerza. Brodata postać trzyma ozdobny kartusz herbowy z orłem. Stanowiła prawdopodobnie zwieńczenie pieca, z którego również pochodzą odkryte fragmenty kafli oraz dwie inne ceramiczne figury.

Swoiste curiosum stanowi zachowana strzykawka do lewatywy, której aplikowanie było rozpowszechnione, wedle ówczesnych przekonań, dla zachowania zdrowia.

Można przyjąć, że te znaleziska pochodzą z ostatniej fazy istnienia rodu von Eberstein, który wygasł właśnie w II poł. XVII w. Siedziba rodowa – murowany zamek – znajdował się na miejscu obecnego zakładu karnego. Pozostałości bogatego wyposażenia rzucają pewne światło na poziom ówczesnych warunków życia. Na pewno dobrze były znane importy eleganckich kielichów, jak wspomniany wcześniej kielich typu flet, pochodzący z Saksonii czy niciowe szkło z północnych Włoch.

Po wygaśnięciu linii von Eberstein zamek ulegał zniszczeniom i przebudowom. W pierwszym dziesięcioleciu XIX w. stał się więzieniem i zakładem wychowawczym. Dziś jest zakładem karnym o charakterze zamkniętym.
Prace archeologiczne, poprzedzające właściwą modernizację Zakładu, prowadzi Grzegorz Kurka z Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej.

Bibliografia:

1. Łuczkowska A., Niezwykły zegar wykopany w Nowogardzie. Wskazuje czas zimowy, http://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-niezwykly-zegar-wykopany-w-nowogardzie-wskazuje-czas-zimowy,nId,2561574 (dostęp: 8 kwietnia 2018 r.).
2. Skarb pod więzienną podłogą. W Nowogardzie odkryto pozostałości XIII-wiecznego zamku, http://szczecin.eska.pl/poznaj-miasto/skarb-pod-wiezienna-podloga-w-nowogardzie-odkryto-pozostalosci-xiii-wiecznego-zamku-zdjecia/701936# (dostęp: 8 kwietnia 2018 r.).

^{Redakcja merytoryczna: Malwina Lange
Korekta: Klaudia Orłowska}