Konspekt wypracowania - matura z historii 2009: Rozwój gospodarczy ziem polskich w latach 1815-1914

Temat II: Rozwój gospodarczy ziem polskich w latach 1815-1914

Wstęp

Rozbiory Polski

- Wymienić przyczyny zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne.
- Zasygnalizować upadek gospodarki polskiej w XVIII w.
- Wymienić jakie ziemie do jakiego zaborcy należały.
-- Z terenów zaboru austriackich utworzono Galicję, z terenów zaboru pruskiego: Prusy Zachodnie, Prusy Południowe i Prusy Nowowschodnie, a obszary zagarnięte przez Rosję podzielono na gubernie.
- Wprowadzenie własnego ustawodawstwa przez zaborców i scentralizowanej biurokracji.
- Uzależnienie gospodarki na ziemiach polskich od woli zaborcy.
- Emigracja i liczenie na pomoc Francji.
- Wspomnieć o okresie napoleońskim i utworzeniu Księstwa Warszawskiego.
-- Konstytucja Księstwa Warszawskiego zniosła poddaństwo chłopów.
-- Klęska Napoleona była powodem zwołania Kongresu Wiedeńskiego. Tam opisać sprawę polską i postanowienia dt. Polski. Zwłaszcza, że m.in. Wielkie Księstwo Poznańskie zostało włączone do Prus, Kraków stał się Wolnym Miastem Krakowem, z pozostałych ziem utworzono Królestw Polskie.
- Wielka Emigracja.

Zabór rosyjski

- Charakterystyka ogólna zaboru rosyjskiego.
- Królestwo Polskie konstytucja i ustrój.

1815-1831

- Przemysł metalurgiczny (hutnictwo żelaza i cynku), które rozwijało się w rejonie Dąbrowy Górniczej i Starachowic.
- Wydobycie węgla, cynku i miedzi w Zagłębiu Dąbrowskim.
- Manufaktury sukiennicze i bawełniane w Łodzi.
- Kalisko-mazowiecki okręg przemysłowy.
- Eksport na rynki rosyjskie dzięki preferencyjnym cłom.
- Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki. Minister skarbu Królestwa Polskiego ? opis działań.
- Rozwój miast. Zwłaszcza Łódź, a także Warszawa.
- Budowa Kanału Augustowskiego.
- Brak uwłaszczenia chłopów, hamował rozwój rolnictwa. Szlachta byłą przeciw zniesieniu systemu feudalnego.
- Utworzenie Uniwersytetu Warszawskiego.
- Towarzystwo Kredytowe Ziemskie (1825 r.), Bank Polski (1828 r.)

1831-1914

- problemy z uwłaszczeniem chłopów (1846 r. ukaz paskiewiczowski, 1861- 1862 r. reformy Aleksandra Wielopolskiego, 1864 r. - ukaz cara Aleksandra II o uwłaszczeniu)
- rolnictwo oparte na małych gospodarstwach
- problem serwitutów
- strajki

Zabór pruski

- Charakterystyka ogólna zaboru pruskiego.

1815-1865

- nastawienie na produkcję kapitalistyczną (kopalnie w rejonie Wałbrzycha, Kłodzka, wrocławskie manufaktury włókiennicze)
- akcja uwłaszczeniowa (określenie Lenina: pruska droga rozwoju kapitalizmu w rolnictwie)
- ziemstwa kredytowe (organizacje ziemiańskie upoważnione przez rząd do emitowania listów zastawnych, tj. papierów procentowych, opartych na hipotece przystępujących do ziemstwa majątków)
- zwiększenie wydobycia węgla, wytopu surówki, produkcji cynku
- budowa statków parowych o konstrukcji żelaznej
- uchylenie praw zbożowych przez rząd brytyjski spowodowały większe obroty handlowe w Gdańsku, Szczecinie
- pruska droga do kapitalizmu

1865-1914

- przyrost maszyn rolniczych (młocarnie, siewniki rzędowe), mechanizacja napędu(pługi parowe), nawozy sztuczne
- gwałtowny rozrost górnictwa węglowego i hutnictwa żelaza (stalownie martenowskie)
- przekształcenie prywatnych przedsiębiorstw w spółki akcyjne(jedna z nich wykupiła dwie wielkie huty: Królewską w Chorzowie i Laury w Siemianowicach)
- powstanie lokalnych towarzystw rolniczych (pierwsze w Polsce w 1862 roku w Piasecznie)
- powstanie spółek zarobkowych
- rozbudowa linii kolejowych
- strajki

Zabór austriacki i Rzeczpospolita Krakowska

- Charakterystyka ogólna zaboru austriackiego.

1815-1865

- oczynszowanie przez Komisję Włościańską dóbr narodowych i duchownych (RK),
- Kraków miastem wolnohandlowym,
- Zagłębie Chrzanowskie (węgiel, ruda żelaza, cynk- RK),
- wysokie podatki,
- pańszczyzna,
- fatalna sytuacja w rolnictwie (wadliwa struktura agrarna, karłowate działki, zacofanie w zakresie maszyn rolniczych) i przemyśle, Austria traktowała Galicję jako rynek zbytu na swoje towary
- 1848 r. uwłaszczenie chłopów,
- 1861 r. otwarto magistralę Kraków-Lwów,
- kredyt uzależniony od Wiednia poprzez filie tamtejszych banków w Krakowie i Lwowie,
- propinacja,
- emigracja zarobkowa

1865-1918

- żupy solne w Wieliczce i Bochni, nieco większe wydobycie węgla w Zagłębiu Chrzanowskim,
- włókienniczy w Bielsku, Białej i Cieszynie
- pierwsza w Polsce rafinera w Jasłem, spekulacja terenami naftowymi,
- 1883 r. Bank Krajowy, który w latach dziewięćdziesiątych subwencjonował duże przedsiębiorstwa i zakładał nowe,
- 1890 r. bardzo duże ilości wydobywanego węgla na Śląsku Cieszyńskim (jeden z najbardziej uprzemysłowionych okręgów Austrii), przemysł włókienniczy(Bielsko), przemysł hutniczy, metalowy,
- pod koniec XIX w. znaczna poprawa w zakresie rolnictwa, rozpowszechnienie się maszyn, wzrost hodowli nierogacizny,
- spekulacja parcelacyjna,
- wykupienie prawa propinacji przez władze krajowe,
- słaby rozwój kolei

Własne podsumowanie

- własne podsumowanie

Zalecana literatura do odwołań w wypracowaniu

Stefan Kieniewicz, Historia Polski 1795-1918.
Andrzej Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX
B.Zientara, Dzieje gospodarcze Polski do roku 1939 
Janusz Kaliński, Historia gospodarcza XIX I XX w.