„Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce” - J, Böhler - recenzja

W 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej nakładem Wydawnictwa Znak ukazało się polskie tłumaczenie książki niemieckiego historyka J. Böhlera opisującej zbrodnie popełnione przez żołnierzy Wehrmachtu, acz nie tylko w trakcie trwającego 55 dni niemieckiego zarządu wojskowego, czyli od 1 września do 25 października 1939 r.

Autor jako pierwszy sięgną zarówno do dokumentów armii niemieckiej, listów oraz relacji jej żołnierzy jak również polskich prac dotyczących tego zagadnienia. Pozwoliło to na zaprezentowania pełnego obrazu tragedii jaka spotkała ludność cywilną na terenach zajmowanych przez wojska hitlerowskie w 1939 r.

Dwa pierwsze rozdziały zostały poświęcone zaprezentowaniu obrazu Polski i jej mieszkańców jaki kreowano w międzywojennych Niemczech. Autor przeanalizował postawy kadry oficerskiej jak również sposoby indoktrynacji społeczeństwa niemieckiego, dzięki której wpajano w nie przekonanie, iż ludzie mieszkający za wschodnią granicą Rzeszy stanowią zagrożenie i jako tacy nie zasługują na litość i współczucie. Działania te, jak dowodzi Autor, niestety przyniosły w dużej mierze spodziewany efekt, co zaowocowało takimi a nie innymi postawami żołnierzy Wehrmachtu na zajmowanych terenach. Rozdziały te w żadnym wypadku nie służą do usprawiedliwienia kogokolwiek, mają nam jedynie pomóc zrozumieć jakie mechanizmy kierowały młodymi ludźmi, którzy brali udział w inwazji na Polskę.

W kolejnym rozdziale opisano kwestię „działalności partyzanckiej„ ludności cywilnej na zajmowanych terenach. Domniemanie owych działań służyło jako pretekst do palenia zabudowań i mordowania ludności cywilnej. Autor w sposób jednoznaczny dowodzi, że „działalność partyzancka„ była tylko pretekstem i nie ma dowodów na to, że istotnie takowa występowała we wrześniu i październiku 1939 r., gdyż pojawiła się dopiero później i była złożona głównie z byłych żołnierzy WP, tak jak miało to miejsce w przypadku oddziału mjr. Dobrzyńskiego „Hubala”. Podkreśla również słabe wyszkolenie jednostek wkraczających do Polski, co owocowało częstymi przypadkami paniki i szukaniem wytłumaczenia tego stanu rzeczy w działalności ”partyzantów”.

Kolejne dwa rozdziały opisują sytuację na terenach zajmowanych przez Grupy Armii „Południe„ i ”Północ”. Znajdziemy tam wyszczególnione przypadki zbrodni popełnionych przez żołnierzy niemieckich, jak również omówienie reakcji dowództwa na tę sytuacje. Interesujące są postawy poszczególnych dowódców z jednej strony aprobata lub wręcz podżegania do zbrodni zaś w innych przypadkach piętnowanie tego typu działań (co prawda z bardzo różnych pobudek).

W następnych częściach opisano przypadki znęcania się i mordów na polskich jeńcach wojennych. Autor przedstawia również obraz upadku morale armii niemieckiej jak również sposoby jakimi starano się temu zapobiegać. Na kartach książki można znaleźć również opisy morderstw, pogromów, grabieży i gwałtów o podłożu antysemickim. Ostatni rozdział poświęcono współpracy Wehrmachtu z formacjami policji, SS oraz oddziałami paramilitarnymi.

O ile do samej treści książki trudno mieć jakieś zastrzeżenia to można je mieć do polskiego wydania. W pierwszym rzędzie tłumaczka z niewiadomych przyczyn uznała, że w polskiej terminologii wojskowej nie ma odpowiedników dla generała majora, czy generała pułkownika, ale za to na stronie 191 mamy generała dywizji Ericha von Mansteina (czyli niemieckiego generała porucznika), dlaczego w tym wypadku użyto polskiego odpowiednika trudno dociec. Kolejna uwaga dotyczy indeksów, a raczej braku indeksu nazw geograficznych, który w znacznym stopniu ułatwiłby korzystanie z książki osobom które szukają informacji o działalności Wehrmachtu w konkretnej miejscowości. Jednak na szczęście kwestie te nie mają wpływu na wartość merytoryczną książki.

Podsumowując nie żałuję ani jednej minuty poświęconej na lekturę tej wstrząsającej książki. Autor korzystając z szerokiej bazy źródłowej oraz wielu opracowań dowiódł, że wojna totalna w wykonaniu hitlerowskich Niemiec miała swój początek podczas ataku na Polskę a nie jak zwykło się uważać wraz z początkiem wojny niemiecko-radzieckiej. Autor w sposób wyważony i obiektywny przedstawił tragiczne wydarzenia do jakich doszło na terenach zarządu wojskowego, nie starał się wybielać żołnierzy Wehrmachtu, ale też nie przypisywał im zbrodni popełnionych przez inne niemieckie formacje, dlatego jestem przekonany, że praca J. Böhlera trafi do kanonu opracowań poświęconych wojnie 1939 r.

Tytuł: Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce
Autor: Jochan Böhler
Wydawca: Wydawnictwo Znak
Data wydania: 2009
ISBN/EAN: 978-83-240-1225-1
Liczba stron: 296
Cena: ok. 36 zł
Ocena recenzenta: 9/10