Przegląd nowości wydawniczych (1-16 listopada 2010)

Ostatnie dwa tygodnie przyniosły nam kolejną dostawę książek historycznych. W przeciwieństwie do poprzedniego raportu, w tym chyba każdy znajdzie coś dla siebie, gdyż wydawcy nie pominęli na szczęście żadnej z epok. Zapraszam więc do zapoznania się ze wszystkimi nowymi publikacjami, których jest razem grubo ponad 20.

Jak zwykle zaczniemy od czegoś dla miłośników Starożytności. Mam dla Was dwie nowe książki. Pierwsza z nich, Armie starożytnej Persji. Od powstania państwa Achemenidów do upadku imperium sasanidzkiego Marka Woźniaka (Wydawnictwo INFORTeditions), to dokładne przedstawienie wojsk Persji i tego jak zmieniały się na przestrzeni dziejów, pozwalając nie tylko podbijać kolejne ziemie, lecz także przez długi okres odpierać ataki Imperium Rzymskiego. Druga zaś toEuropa Rzymska pod redakcją Edwarda Bisphama (Świat Książki), która jak się pewnie domyślacie przybliża historię Imperium Rzymskiego, jego dzieje polityczne, kulturowe, społeczne, a także życie codzienne obywateli oraz kolejnych ludów podbijanych przez Rzymian.

Ci, którzy interesują się Średniowieczem będą pewnie nieco zawiedzeni, ponieważ do księgarń trafiła tylko jedna praca związana z tym okresem. Heretycy i inkwizycja w Średniowieczu Jurga Oberste (Wydawnictwo WAM) to próba zrozumienia, co skłaniało ludzi do przyjmowania nowej, nie uznawanej przez Kościół Katolicki, wiary, a także historia działań Watykanu wymierzonych przeciwko heretykom.

Zdecydowanie większe powody do zadowolenia mają zwolennicy Nowożytności, gdyż do wyboru mają pięć tekstów. Są wśród nich dwie biografie. Stefan Batory Jerzego Besali (Zysk i S-ka), czyli sylwetka jednego z pierwszych królów elekcyjnych Rzeczpospolitej. Autor postarał się przedstawić nie tylko jego działania polityczne i wojskowe, lecz także bardziej prywatne, ukazujące nam jakim był człowiekiem. Z kolei Albrecht von Brandenburg Ansbach 1490-1568 Jacka Wijaczki (Wydawnictwo Littera) przybliża postać ostatniego Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego, dzięki spojrzeniu na jego działalność polityczną, wojskową oraz kulturalną. W książce Konfederacje Wojska Litewskiego 1657-1663 Andrzej Rachuba (Wydawnictwo INFORTeditions) opisuje przyczyny i przebieg buntów wojskowych w armii Wielkiego Księstwa Litewskiego, a także ich wpływ na ówczesne wydarzenia. Władysław Konopczyński natomiast w pracy Fryderyk Wielki a Polska (TAiWPN Universitas) stara się zrozumieć nienawiść jaką żywił władca Prus do Rzeczpospolitej, do upadku której walnie się przyczynił swoimi działaniami. Ostatnia pozycja z tej kategorii to podręcznik Marka Wagnera Historia Nowożytna Powszechna 1492-1789 (Wydawnictwo Mada), do której powinien zajrzeć każdy, kto interesuje się dziejami całej Europy na przestrzeni tych lat.

Podobnie jak fani Starożytności, także ci, którzy najbardziej lubią wiek XIX znajdą w księgarniach dwie nowe książki. Pierwsza to Rosyjski garnizon wojskowy w Częstochowie w latach 1831-1914 Leszka Madeja (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego), która przedstawia szczegółową historię wojsk rosyjskich stacjonujących w Częstochowie w czasach zaborów. Autor opisuje m.in. rekrutację, umundurowanie, codzienne życie oraz kontakty z miejscową ludnością. Natomiast Nieznani polscy bohaterowie powstania węgierskiego 1848-1849 Istvana Kovaca (Oficyna Wydawnicza Rytm) przybliża mało znane sylwetki kilkunastu spośród około czterech tysięcy Polaków wspierających powstanie węgierskie w czasie Wiosny Ludów, którzy dokonując często bohaterskich czynów starali się wesprzeć dążenie Węgrów do wolności.

Tradycyjnie już najbardziej usatysfakcjonowani będą wielbiciele XX wieku. Książek związanych z tym okresem pojawiło się bowiem aż trzynaście (co i tak jest wynikiem gorszym w porównaniu do poprzedniego raportu). Na początku przybliżę Wam trzy biografie. Są to Cel Patton Roberta Wilcoxa (Zakład Narodowy im. Ossolińskich), czyli sylwetka jednego z najwybitniejszych generałów alianckich w czasie II wojny światowej, a także próba wyjaśnienia okoliczności jego śmierci,Generał Kazimierz Sosnkowski Lecha Wyszczelskiego (Bellona) przedstawiająca postać wybitnego przedstawiciela polskiego życia politycznego i wojskowego, długoletniego współpracownika Józefa Piłsudskiego poprzez jego działania na wielu płaszczyznach, a także Józef Piłsudski. Człowiek i polityk Sławomira Kopera (Bellona) - opowieść o polityku, który wywarł chyba największy wpływ na Polskę w czasie II Rzeczpospolitej. Autor przedstawia jego politykę, czyny, a także bada konflikt między jego zwolennikami i przeciwnikami, który do dziś budzi emocje.

Do drugiej kategorii książek z tego okresu zaliczyłem te, które traktują o szeroko pojętych problemach zwykłych ludzi. DziękiDziennikom 1954-1957 Jana Józefa Lipskiego (Towarzystwo Więź) oraz Listom 1926-1965, t. 1 Marii Dąbrowskiej i Jerzego Stempowskiego (Towarzystwo Więź) możemy znacznie lepiej zrozumieć mentalność, to jak żyli i jakie problemy mieli ludzie żyjący i działający w ich czasach. Są to niezwykłe źródła, dające możliwość skupienia się na jednostkach, choć nie w całkowitym oderwaniu od wielkich wydarzeń. Z kolei Polityczni pod redakcją Agnieszki Dębskiej (Fundacja Ośrodka Karta) to relacje dziesięciu więźniów politycznych z lat 1982-1986, które pokazują m.in., jak wygląda życie w więzieniu, relacje między odsiadującymi wyrok. Wygnańcy Jana Piskorskiego (PIW) to natomiast historia wielkich migracji ludności w XX wieku, ich przyczyny i przebieg, lecz przede wszystkim szczegółowe doświadczenia poszczególnych ludzi zmuszonych do opuszczenia swoich domów. Ostatnią już tego typu pracą jest książka Swietłany Aleksijewicz, pt. Wojna nie ma w sobie nic z kobiety (Wydawnictwo Czarne), która była gotowa już w 1983 roku, jednak została wydana dopiero kilka lat później. Przedstawia ona II Wojnę Światową widzianą oczami walczących w jej czasie kobiet, co pozwala poznać zupełnie nowy punkt widzenia na różne wydarzenia.

Coś dla siebie znajdą także osoby, które lubią różnego rodzaju albumy i leksykony. Pierwszą pozycją są Samochody w PRLTomasza Szczerbickiego (Wydawnictwo Vesper), w którym poza zdjęciami i opisami aut sprzed kilkudziesięciu lat znajdziemy też historię samochodu przedstawioną w kontekście społecznym, jako jedno z największych marzeń ówczesnych ludzi. Druga zaś praca to Samoloty wojskowe. Ilustrowana encyklopedia Jima Winchestera (Wydawnictwo Vesper), zawierająca ponad 1000 zdjęć i szczegółowych opisów różnego rodzaju samolotów, od I Wojny Światowej aż po czasy współczesne.

Zostały nam już tylko trzy książki związane z XX wiekiem. Pierwszą jest tekst pod redakcją Tadeusza Guza, Wojciecha Lisa i Ryszarda Sobczuka, pt. Bitwy pod Tomaszowem Lubelskim w 1939 r. (Wydawnictwo Werset) - zbiór artykułów na temat działań wojennych w 1939 roku, które często poruszają zupełnie nowe problemy, lub tez rozwijają dotychczasowe badania, tworząc razem nieocenione kompendium wiedzy o tych wydarzeniach. Następne dwie pozycje mają związek z historią III Rzeszy. Są to Prywatna biblioteka Hitlera Timothy’ego Rybacka (Świat Książki) przybliżająca, jakie książki lubił czytać Adolf Hitler, co znajdywał w nich ciekawego dla siebie i jak wpływało to na jego rozwój na przestrzeni lat, a takżeŻycie i śmierć w Trzeciej Rzeszy Petera Fritzschego (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego) przedstawiająca codzienne życie w nazistowskich Niemczech, zagrożenia i ciągłe niebezpieczeństwo grożące ze strony aparatu władzy.

Nie powinni się również czuć poszkodowani ci, którzy mają czasem ochotę sięgnąć po książkę przedstawiającą jakiś problem na przestrzeni dziejów. Pierwszą tego typu pracą jest Twierdza Srebrna Góra Grzegorza Podruczny (Bellona), który poza aspektami architektonicznymi i militarnymi przedstawia dokładną historię tego miejsca, co możliwe było dzięki zbadaniu nieznanych dotąd materiałów źródłowych. Z kolei Zaginione Królestwa Normana Daviesa (Bellona) to pasjonująca lektura przybliżająca wiele nieco zapomnianych kultur i państw w starożytności, a także w sposób nowatorski przybliża dzieje Europy, starając się doszukać na pozór nieistniejących związków między różnymi wydarzeniami. Dla wielu bardzo ciekawa może być książka Simona Sebaga Montefiore, pt. Potwory (Świat Książki), w której znajdziemy sylwetki największych zbrodniarzy w historii ludzkości, od Kaliguli i Nerona, przez Czyngiz-Chana, aż po Hitlera i Stalina. Ostatnia pozycja z tej kategorii to Życie religijne Tatarów na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI-XIX wiekuArtura Konopackiego (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego), w której autor przedstawia dzieje ludności tatarskiej, osiadłej w Wielkim Księstwie Litewskim, skupiając się głównie na ich życiu religijnym i duchowym oraz kontaktach i wpływie na okolicznych mieszkańców.

Na samym końcu przedstawię jeszcze powieść historical-fiction, którą jest Krfotok, czyli Stanu Wojennego nie byłoEdwarda Redlińskiego (Prószyński i S-ka) - jest to alternatywna historia Polski w końcówce XX wieku. Stan Wojenny nie został wprowadzony, Lech Wałęsa nie udziela się publicznie po zamachu na jego życie, w 1982 roku wybucha Pałac Kultury, czego efektem jest wybuch drugiego powstania styczniowego.

I to już wszystkie nowości, które znalazły się w księgarniach w ciągu ostatnich dwóch tygodni. Mam nadzieję, że każdy znajdzie coś dla siebie, a jak nie, to że za dwa tygodnie, przy okazji kolejnego raportu, się to zmieni. Miłej lektury!