3 maja 1946 r. w Krakowie, czyli zapominany bunt studencki |
Studenckie obchody 3 maja 1946 r. w Krakowie przerodziły się w krwawe starcia z komunistyczną władzą. Padły strzały. Byli ranni i zabici. Strajki studenckie ogarnęły cały kraj.
Pokojowy pochód
Pomnik hutników przy wejściu do budynku A-0 / fot. CC-BY-SA 3.0, Andrzej Otrębski
Studenci Akademii Górniczo Hutniczej za zgodą rektora wyruszyli spod gmachu uczelni na uroczyste nabożeństwo do Kościoła Mariackiego chcąc w ten sposób uczcić to majowe święto.
Na rogu ul. Jagiellońskiej i Szewskiej (nr 1 na ilustracji) kilku agentów UB po cywilnemu wezwało maszerujących do przerwania nielegalnej manifestacji. Grozili nawet studentom bronią. Dwaj studenci Lech Kobyliński (prezes SSAG) oraz Antoni Kleczkowski w celu wyjaśnienie tego zamieszania zgodzili się na trójstronną wizytę u rektora. Jednak zamiast do rektora trafili do aresztu UB przy Pl. Inwalidów.
Protestujący po bezowocnym oczekiwaniu na kolegów postanowili kontynuować marsz bez nich. W tym czasie do studentów dołączyli spontanicznie Krakowianie. Udało im się dotrzeć do Kościoła Mariackiego (nr 2 na ilustracji), gdzie bez zakłóceń odbyła się Msza Święta.
Starcia uliczne
Po jej zakończeniu postanowiono zgodnie z założeniami okrążyć Rynek, by ul. Św. Anny wrócić pod gmach AGH. Jednak na rogu ul. Wiślnej i Św. Anny pod siedzibą PPR doszło do eskalacji konfliktu. Padło kilka przypadkowych strzałów, lecz nikt nie został ranny ani zabity. Demonstranci zaczęli wykrzykiwać różne „antypaństwowe” okrzyki np. „Precz z Bierutem”, czy „Precz z okupacją sowiecką”.
Dla partii to było już zbyt wiele. Do stłumienia protestu użyto m.in. samochód pancerny ustawiony na plantach w okolicy ul. Szewskiej (nr 4 ilustracji) i kawalerię Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Byli zabici i ranni. Nazajutrz zszokowani masakrą Krakowianie składali kwiaty i znicze w miejscach śmierci protestujących.
Przybliżona trasa studenckiego marszu. Opracowanie własne autora / Źródło mapy: zumi.pl
Kraków nie był jedyny miastem w Polsce, w którym doszło do starć demonstrantów z władzą. W kilku z nich również użyto broni palnej przeciwko ludziom.
Strajk studencki
Studenci nie pozostali bierni. Już następnego dnia studenci wszystkich krakowskich uczelni ogłosili strajk. Przyłączyło się do niego 40 krakowskich szkół średnich, a następnie szkoły z Chrzanowa, Jaworzna i Wieliczki. Ze studentami z grodu Kraka solidarność pokazali również studenci uczelni z Poznania, Wrocławia, Trójmiasta, Torunia i Warszawy.
Aresztowania i wyroki
W trakcie strajków UB aresztowało wielu studentów grożąc często wydaleniami z uczelni. W Krakowie wielu studentów uciekło po za miasto.
Ostatecznie skazano (w tym na wieloletnie wyroki) 27 osób we wszystkich objętych strajkiem miastach.
Bibliografia:
- 3 Maja 1946 w Krakowie. Przebieg wydarzeń i dokumenty, Cz. Brzoza, Księgarnia Akademicka, 1996.
- „Forum Akademickie” 12/2008.
- „Nasze Forum” nr 31.
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.
