„Sowieckie jednostki pancerne w walkach o Poznań” - J. Jerzak - recenzja

Jest to kolejna książka wydawnictwa Vesper w ramach serii pod wspólnym tytułem Festung Posen 1945. Tym razem na wydarzenia z zimy 1945 roku przyglądamy się ze perspektywy sowieckiej, w szczególności sowieckich jednostek pancernych biorących udział w walkach o miasto Poznań.

Książka składa się z 7 rozdziałów, a każdy z nich dotyczy odrębnego obszaru walk o stolicę Wielkopolski.

Planowaną, przybliżoną datą zajęcia Poznania był 22 stycznia 1945 – ambitny plan sowieckiego dowództwa nie został wykonany, a walki o miasto należały do jednych z najcięższych na terenach Polski. W walkach o miasto Rosjanie użyli ok. 350 pojazdów pancernych (czołgów, dział pancernych oraz czołgów miotaczy ognia) z których utracono 150 sztuk, po stronie niemieckiej walczyło tylko 30 pojazdów (w większości były to działa pancerne).

Rosjanie nie tylko używali kilku wersji czołgu T-34 (w tym OT-34/85), ale także czołgi ciężkie IS-2 i co dla wielu czytelników może być zaskoczeniem amerykańskich czołgów M4A2 Sherman.

Znaczna część zniszczonych i pozostawionych przez obie strony pojazdów znalazła się po zakończeniu działań wojennych w parku przy alei Niepodległości – stając się dla mieszkańców miasta miejscem wypadów i plenerem do robienia rodzinnych zdjęć.

Autor włożył wiele troski w bardzo szczegółowe opisanie – które jednostki i w jakim składzie brały udział w działaniach wojennych, barwnie przedstawia opisy walk, starając się zachować dystans do obu wojujących stron. W książce mamy też bardzo liczne relacje naocznych świadków wydarzeń, ze szczególnym uwzględnieniem Polaków – mieszkańców terenów objętych działaniami wojennymi – co jest wielkim atutem pozycji.

Książka jest bardzo poprawnie napisana, z dużą troską o rzetelne przedstawienie faktów.

Na wielkie uznanie zasługują zdjęcia w niej zamieszczone – zarówno te z bezpośrednich działań wojennych, jak i te powojenne – na których to możemy zauważyć powojenne sposoby wykorzystania pozostawionych w mieście wraków czołgów.

Podobają mi się oszczędne komentarze autora. Wspomnienie o sowieckiej grupie czołgów rozjeżdżających kolumnę ewakuowanej niemieckiej ludności cywilnej – zostało zamieszczone w celach informacyjnych – bez dyskusji o moralności tego czynu. Autor z dziennikarską rzetelnością opowiada o faktach, pozostawiając wyciąganie wniosków czytelnikom.

To na co zwróciłem szczególną uwagę – czytając książkę – to przyzwoite, czy wręcz dobre stosunki pomiędzy polską ludnością cywilną a wkraczającymi wojskami sowieckimi.

Dzięki polskim ochotnikom i przewodnikom udało się Rosjanom uniknąć wielu pułapek niemieckich i widać, że ta polska pomoc została doceniona przez rosyjskich dowódców. Mieszkańcy Wielkopolski chyba po raz kolejny dali nam przykład jak wzorcowo powinno się działać (tak jak w 1918 roku przygotowali jedyne zwycięskie powstanie tak i w 1945 pokazali jak ma wyglądać wyzwolenie).

Po przeczytaniu kilku pozycji cyklu „Festung Posen 1945” – odnoszę nieodparte wrażenie, że działania wojenne prowadzone na tym terenie i traktowanie podczas tych działań ludności polskiej przez obie wojujące strony było bardzo cywilizowane, a straty tej ludności minimalne. Co w kontekście strat i ofiar ludności cywilnej Warszawy, prowokuje do postawienia karkołomnej tezy, iż albo Poznań zdobywali i bronili bardziej cywilizowani Rosjanie i Niemcy niż ci z Warszawy, albo dużą winę za cierpienia i ofiary polskiej ludności cywilnej w Warszawie ponoszą sami Polacy.

Książka jest przeznaczona nie tylko dla osób pasjonujących się drugą wojną światową, czy mieszkańców Poznania zainteresowanych wojennymi losami swojego miasta – powinni się z nią zapoznać też wszyscy, którzy interesują się skomplikowanymi relacjami polsko-niemieckimi.

Plus minus:
Na plus:
+ ciekawe opracowanie, merytorycznie wręcz doskonałe
+ ładna szata graficzna
+ dużo unikatowych zdjęć
+ wielokrotnie cytowane wspomnienia uczestników walk – największy plus książki
Na minus:
- nie jestem zwolennikiem osobnego opisywania działań różnych rodzajów wojsk – wojna to operacja połączonych sił. Opisywanie osobno działań czołgów, osobno piechoty, artylerii czy lotnictwa w kilku opracowaniach dotyczących jednej operacji - nie jest moim zdaniem idealnym rozwiązaniem.

Tytuł: Sowieckie jednostki pancerne w walkach o Poznań
Autor: Jarosław Jerzak
Wydawca: Wydawnictwo Vesper
Data wydania: 2011
ISBN/EAN: 978-83-7731-022-9
Liczba stron: 152
Cena: ok. 25  zł
Ocena recenzenta: 7/10