„Afgańska ruletka. Radziecka inwazja na Afganistan” - G. Feifer - recenzja

Trwająca dziewięć lat wojna radziecko-afgańska była ostatnim konfliktem zbrojnym, w którym wzięła udział Armia Związku Radzieckiego. Inwazja Związku Radzieckiego na Afganistan uznawana była przez twardogłowy zarząd ZSRR za internacjonalistyczną pomoc Demokratycznej Republice Afganistanu. Wojna, ta niewątpliwie zmieniła układ sił na świecie.

Gregory Feifer to absolwent Uniwersytetu Harvarda. Zanim został pracownikiem Radio Wolna Europa/Radio Wolność był moskiewskim korespondentem amerykańskiego National Public Radio komentującym wydarzenia w Rosji za czasów rządów Władimira Putina i Dmitrija Miedwiediewa, a wcześniej był także dziennikarzem Agencji France Presse i World Policy Journal.

Konflikt widziany oczami sowieckiego żołnierza

Tytuł książki doskonale oddaje działania wojenne oraz towarzyszące im zawirowania polityczne. Praca jest podzielona na osiem rozdziałów, których treść jest zgodna z chronologią opisywanych wydarzeń.

Feifer bardzo dokładnie omawia konflikt, ale nie zapomina również o całej politycznej otoczce towarzyszącej konfliktowi. Czytelnik dostaje obraz wojny od jej przyczyn do skutków jakie ze sobą przyniosła. Autor dokładnie przedstawia sytuację polityczną w Afganistanie końcówki lat siedemdziesiątych XX wieku, która była wypadkową, również opisanych, zimnowojennych realiów.

Sam konflikt został opisany w dużej mierze na podstawie wywiadów jakie przeprowadził Autor ze świadkami wydarzeń, czyli z sowieckimi żołnierzami. Niestety nie udało się Feiferowi zebrać odpowiedniej ilości relacji uczestników drugiej strony konfliktu, co spowodowało, że cała praca opowiada wojnę widzianą oczami głównie żołnierzy radzieckich. W tym miejscu muszę napisać, że trochę zawiodłem się czytając czwarty rozdział poświęcony kontrofensywie mudżahedinów. Miałem nadzieję, że będzie to obraz wojny widziany z perspektywy mudżahedinów właśnie, ale niestety tak się nie stało, nad czym bardzo ubolewam.

Brutalny obraz wojny bez upiększeń

Książka przedstawia momentami bardzo brutalnie wojenną rzeczywistość. Poznajemy trudy wojennego życia, trudności w zaopatrzeniu, brutalną walkę, morderstwa dokonywane w zemście, bardzo często na cywilach, obserwujemy zezwierzęcenie żołnierzy, którego nie może zrozumieć ktoś, kto czegoś takiego nie przeżył. Do tego wszystkiego dochodzi zakłamanie systemu radzieckiego, którego przedstawiciele, dla zachowania twarzy na arenie międzynarodowej, zwyczajnie nie mówili o wielu sytuacjach, które miały miejsce podczas wojny. Często oficjele nie przyjmowali do wiadomości tego, co dostawali w raportach od dowódców, którzy po pewnym czasie w swoich raportach zawierali treści, które władze spodziewały się dostać. Zastanawiające jest jak to wszystko mogło trwać prawie dekadę przy takim braku organizacji i często sprzecznych informacjach jakie były przesyłane na linii żołnierze – dowództwo – partia. Nie ulega jednak wątpliwości, że wojna miała miejsce a książka doskonale opisuje wszystkie jej aspekty.

Wstrząsający jest rozdział ósmy –Pokłosie. Przedstawiona jest w nim sytuacja w Afganistanie po wyjściu Armii Radzieckiej i przejęciu państwa przez Talibów, opisane są też historie rodzin żołnierzy „zaginionych w akcji”, ich walki o jakiekolwiek informacje dotyczące zaginionych żołnierzy oraz stosunek do tychże władz ZSRR. Autor nie zapomniał także przedstawić bohaterów swojej pracy, ich życia, działalności po wojnie, po przemianach lat 90.

Przemyślany układ książki, tylko te przypisy

Jeżeli chodzi o budowę książki, na początku zamieszczono mapkę Afganistanu, dzięki której Czytelnik ma wyobrażenie o tym odległym kraju i może sobie łatwiej wyobrazić opisywane wydarzenia. Następnie zamieszczono spis nazwisk wraz z krótkim opisem kim byli wymienieni i czym się zajmowali w czasie wojny. Bibliografia podzielona jest na książki, raporty i dokumenty, artykuły oraz filmy dokumentalne. Wspomina także Autor o wywiadach, jakie przeprowadził z uczestnikami konfliktu, informuje skąd pochodzą dokumenty źródłowe oraz wymienia szczególnie przydatne w pracy opracowania.

W książce zamieszczono także 13 fotografii przedstawiających prezydentów Afganistanu, bojowników z ich typowym uzbrojeniem, głównych dowódców mudżahedinów oraz wojska radzieckie wkraczające do i opuszczające Afganistan.

Minusem pracy jest umieszczenie przypisów na końcu książki. Wiele z nich zawiera wielce pomocne komentarze Autora, a przerzucanie wszystkich stron, w celu odnalezienia odpowiedniego przypisu, przynajmniej mi, utrudniało czytanie.

Książka została napisana bardzo przyjaznym językiem, czyta się ją szybko, przy tym jest niezmiernie wciągającą lekturą. Źródła, na których podstawie powstała praca, pozwalają przypuszczać, że opisywane wydarzenia są przedstawione tak, jak miało to miejsce rzeczywiście, co na pewno wpływa pozytywnie na jej wartość merytoryczną.

Książka została wydana przez Wydawnictwo Dolnośląskie w 2011 roku, w twardej oprawie z szytym grzbietem i na dobrej jakości papierze, co wróży jej długie życie, z czego należy się cieszyć, ponieważ zawiera ona wiele informacji, do których warto wracać.

Nie tylko suche fakty

Wydaje mi się, że warto sięgnąć po tę pozycję ponieważ nie są to suche fakty, statystyki ale przedstawia ona wojnę taką, jaką była, widzianą oczami biorących w niej udział żołnierzy.

Plus minus:
Na plus:
+ źródła użyte do stworzenia pracy
+ język książki, styl 
+ dokładny opis wydarzeń
+ nieograniczenie pracy jedynie do opisu działań wojennych, ale opis przyczyn i skutków wojny oraz jej wpływ na przyszłe losy świata
Na minus:
- przypisy umieszczone na końcu książki
- jednostronny opis konfliktu

Tytuł: Afgańska ruletka. Radziecka inwazja na Afganistan.
Autor: Gregory Feifer
Przkład: Tomasz Szlagor
Wydawca: Wydawnictwo Dolnośląskie
Data wydania: 2011
Oprawa: twarda
ISBN: 978-83-245-9006-3
Liczba stron: 247
Cena: ok. 40zł
Ocena recenzenta: 9/10