„Nasza mroczna strona. Z dziejów perwersji” - E. Roudinesco - recenzja

„Punktem wyjścia tej pracy był wykład zaprezentowany 25 sierpnia 2004 roku w Belo Horizonte na otwarcie dorocznego sympozjum International Federation of Psychoanalytic Societies (IFPS) poświęcony licznym perwersjom„ (s. 6). W 2009 roku, dzięki wydawnictwu ”Czytelnik”, publikacja Elisabeth Roudinesco Nasza mroczna strona. Z dziejów perwersjiujrzała światło dzienne w Polsce.

Przewrotności, wynaturzenia, zaspokajanie popędu płciowego w nienaturalny sposób, to główne treści, po których Autorka postanawia nas oprowadzić. Biorąc pod uwagę wykształcenie piszącej – psychoanalityczne i historyczne – oraz samą tematykę, książka zapowiada się ciekawie i taka też, po przeczytaniu mogę stwierdzić, jest.

Praca składa się z pięciu rozdziałów. W pierwszym, zatytułowanym Wzniosły i niegodny podpatrzymy, głównie z perspektywy średniowiecza, ówczesne perwersję i sposób postrzegania tychże. Oczywiście, aby lepiej zrozumieć zagadnienie musimy orientować się w epokowym patrzeniu na człowieka (cieleśnie i duchowo) – Autorka nam to umożliwia. Jak ustosunkowywano się do ciała?  Jakie znaczenie miało dziewictwo? Kim byli mistycy/mistyczki? Dlaczego się biczowano i kiedy z umartwiania stało się to sposobem na rozpustę? Jak na biczowanie zapatrują się sami psychiatrzy i seksuolodzy? Głównym bohaterem tego rozdziału jest Gilles de Rais, znany szerzej jako Sinobrody.

Sade przeciwko sobie stanowi drugi rozdział książki. Skupia się on na epoce i osobie markiza de Sade. E. Roudinesco trafnie ujęła jego twórczość:

„W opozycji do encyklopedystów, którzy starali się wyjaśnić świat za pomocą rozsądku oraz wiedzy i techniki, Sade tworzy encyklopedię zła opartą na konieczności rygorystycznej pedagogii nieograniczonego korzystania z przyjemności.” (s.43)

Jak żył i jak skończył? O czym pisał (z cytacjami)? Czy był szalony? Czym był idealny libertyński stosunek płciowy i jak wyglądał? Jakie znaczenie miały dla niego kobiety? Co sądził o dzieciach? To tylko parę z wielu pytań, na które w tym rozdziale uzyskujemy odpowiedź. Przeanalizujemy świat markiza zarówno pod względem psychologicznym jak i historycznym, by skończyć na historii i znaczeniu samego neologizmu „sadyzm”.

Ciemne oświecenie czy barbarzyńska nauka? – tym pytaniem rozpoczyna się kolejna część pracy i na nie też spróbujemy znaleźć odpowiedz. Zapoznamy się z  aspektem zlaicyzowanego prawa i jego stosunku się do praktyk seksualnych. Przyjrzymy się dysputom seksuologicznym dotyczących interesującego nas zagadnienia. Zaznajomimy z klasyfikacjami rodzajów zachowań perwersyjnych: pedofil, antropofag, autofag, nekrofag, skaryfikator, zoofil – by wymienić dla przykładu kilka. Sporo miejsca zostało poświecone homoseksualizmowi czy masturbacji. Oczywiście rozdział ten nie mógłby się obyć bez przedstawienia poglądów ówczesnych autorytetów takich jak Tissot czy Freud.

Czwarty rozdział przedstawia wynaturzoną myśl nazistowską, która niestety na teorii nie poprzestała…Wyznania z Auschwitz tytuł rozdziału mówi sam za siebie. Tak zwana teoria czystej rasy i jej wdrażanie w życie stanowią główną treść tej części. Na konkretnych przykładach prześledzimy w jaki sposób naziści z nauki uczynili „narzędzie delektowania się złem”.

Perwersyjne społeczeństwo, to tytuł piątego i niestety ostatniego rozdziału książki. Porusza on między innymi poglądy naukowe na temat naszego społeczeństwa i jego miejsca w świecie. Oczywiście w kontekście perwersyjnej natury człowieka. Zobaczymy w kim Autorka upatruję współcześnie takie osoby.

Pod względem merytorycznym książka prezentuję się, według mnie, bardzo dobrze. Dużo informacji ujętych dobrze czytającym się stylem. Większość pojęć, czy faktów, przedstawionych przez Autorkę, znajduję swoje wyjaśnienie w przypisach. Jedyne utrudnienia to: umieszczenie ich na końcach rozdziałów i brak bibliografii (jednak prace, na które się powołuję ujęte są w przypisach). Książka posiada indeks osób, z poprawką, iż nie uwzględnia on postaci literackich i filmowych.

Technicznie również jest dobrze: ciekawa ilustracyjnie twarda okładka, dobrej jakości papier.

Książkę dosłownie pochłonęłam i czuję po jej lekturze pewien niedosyt – chciałoby się, by była dłuższa… Polecam ją każdemu, kogo ta tematyka interesuje – ciekawe ujęcie problematyki z wielu perspektyw.

Plus minus:
Na plus:
+ tematyka
+ wartość merytoryczna
+ styl
+ estetyczne wydanie
Na minus:
- brak wyszczególnionej bibliografii
- przypisy na końcach rozdziałów

Tytuł: Nasza mroczna strona. Z dziejów perwersji
Autor: Elisabeth Roudinesco
Przekład: Bogdan Baran
Wydawnictwo: Czytelnik
Data wydania: 2009
ISBN: 978-83-07-03216-0
Liczba stron: 208
Oprawa: twarda
Cena: ok. 30
Ocena recenzenta: 7.5/10