„Lex Cornelia de sicariis et veneficis...” - K. Amielańczyk - recenzja

W 82 r. p.n.e. Sulla został mianowany dyktatorem na czas nieograniczony. Jego rzędy rozpoczęły polityczne czystki, których narzędziem były listy proskrypcyjne. Jednak, jak możemy przypuszczać, sytuacja wymknęła się spod kontroli, a wspomniane listy stały się pretekstem do rozwiązywania prywatnych porachunków, czy też wzbogacania się na obywatelach z polityką niezwiązanych. W 81 r. p.n.e. dyktator wydał Ustawę, na której pojawienie się wywarła wpływ niestabilna sytuacja w państwie.

Właśnie jej została poświęcona praca Lex Cornelia de sicariis et veneficis. Ustawa Korneliusza Sulli przeciwko nożownikom i  trucicielom 81 r. p.n.e. Już na samym wstępnie pragnę zaznaczyć, iż jest to bardzo dobra pozycja naukowa, a badania w niej zawarte dotykają bardzo interesujących zagadnień.

W słowach wstępnych dr hab. Krzysztof Amielańczyk dokładnie określił, czym chce się zająć:

„Praca niniejsza ma pokazać, że ustawa Sulli została uchwalona w dość szczególnym celu, wykluczającym uproszczony pogląd, iż była typowym prawem o zabójstwie czy zabójcach. Miała za zadanie doprowadzić do przywrócenia porządku publicznego i zapewnienia bezpieczeństwa rzymskim obywatelom.”

Zadanie byłoby o tyle proste, o ile znalibyśmy tekst Ustawy. Jednak niestety jest inaczej, a to co o niej wiadomo pochodzi głównie bądź od Cycerona, bądź ze znacznie późniejszych kodyfikacji prawnych.

Punktem wyjściowym publikacji jest zapoznanie czytelnika z tym, co wiadomo lub przypuszczać można odnośnie genezy i zakresu normatywnego Ustawy. Zapoznani zostaniemy także z katalogiem przestępstw w niej zawartych, czy z przepisami odnoszącymi się do powoływania organów procesowych.

Etymologia słowa sciarii, charakter ich działalności oraz identyfikacja znamion przestępstwa, to zakres tematyczny rozdziału drugiego.

W następnym nie nożownicy a truciciele znajdują się w centrum zainteresowania Autora. Jakie trucizny znali/stosowali Rzymianie? Czy trucicielstwo było „plagą społeczną” ówczesnych czasów?  No i jakie były znamiona przestępczości? To kilka z pytań na które ta część badań stara się odpowiedzieć.

Rozdział czwarty natomiast traktuję o podpalaczach, a więc kolejnej „grupie”, którą, wbrew nazwie, obejmowała Lex Cornalia.

Po podpalaczach przychodzi kolej na sędziów – w kontekście spisków sądowych i przekupstwa. Jak każdy rozdział, tak ten również rozpoczyna się od omówienia genezy przepisów. Po niej następują podrozdziały poświecone spiskom na życie oskarżonego, korupcji sędziów no i identyfikacji znamion przestępstwa.

Dalsza części rozprawy odnosi się do odpowiedzialności sprawcy według lex Corneliae de sicariis rt veneficis, a rozpatrywane są takie zagadnienia, jak: sprawca i jego ofiara, terminologia winy sprawcy przestępstwa, koncepcja umyślnego zawinienia, domniemanie winy czy związek przyczynowy jako przesłanka odpowiedzialności.

Sankcjami prawnymi zajmuję się ostatnia część pracy. Autor przedstawia tu zapatrywania na temat samej genezy kary i sankcjom grożącym na podstawie Ustawy dyktatora.

Recenzowana pozycja, jest pracą naukową. Autor zapoznaje czytelnika ze stanem badań, podejmuję polemikę z różnymi naukowymi stanowiskami. Wyciąga interesujące i moim zdaniem bardzo trafne wnioski. Trzeba jednak zaznaczyć, iż zarówno specjalistyczny język, jak teksty źródłowe przetaczane w oryginale (łacina) zawężają mocno krąg jej odbiorców.

Wizualnie monografia prezentuje się bardzo zachęcająco. Twarda oprawa z klimatyczną okładką, napisana przejrzystą czcionką na dobrej jakości papierze, szyta. Zaglądając do środka zobaczymy czytelny podział na rozdziały i podrozdziały. Znajdziemy w niej wykaz skrótów i źródeł oraz solidną bibliografię. Gros informacji został umieszczony w praktycznych przypisach pod tekstem.

Publikacje takie jak ta bardzo cieszą, tym bardziej, że ciągle jeszcze za mało na naszym rynku wydawniczym prac stricte naukowych. Prawnicy, historycy, czy studenci powinni po nią sięgnąć, tak samo jak ci, których ta tematyka interesuję. Polecam…

Plus minus:
Na plus:
+ tematyka
+ zawarte badania
+ warsztat
+ solidna bibliografia
+ wydanie
Na minus:
- język, który zawęża krąg odbiorców

Tytuł: Lex Cornelia de sicariis et veneficis. Ustawa Korneliusza Sulli przeciwko nożownikom i trucicielom 81 r. p.n.e.
Autor: Krzysztof Amielańczyk
Wydawca: Wydawnictwo UMCS
Data wydania: 2011
ISBN: 978-83-227-3288-5
Oprawa: twarda
Cena: ok. 40 zł
Ocena recenzenta: 9/10