Historycy z Krakowa z misją w Australii

7 września 2011 r. historycy z Centrum Dokumentacji Zsyłek Wypędzeń i Przesiedleń, działającego przy Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie oraz członkowie Studenckiego Koła Naukowego Historyków tegoż Uniwersytetu wyjechali do Perth w Australii, aby sporządzić dokumentację wspomnień Sybiraków tam mieszkających.

fot. z archiwum Centrum Dokumentacji Zsyłek Wypędzeń i Przesiedleń

Związek Sybiraków Zachodniej Australii, (w którym znajduje się obecnie około 120 Sybiraków) zaprosił przedstawicieli UP na obchody 20-lecie swej działalności. Misja w Australii jest kontynuacją projektu „Zachować dla potomnych. Wywiady z Sybirakami w polskich diasporach w Wielkiej Brytanii, Australii, Kanadzie i RPA”. Patronat nad wyprawą objęli Wojewoda Małopolski, Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego, oraz Ambasador Australii w Polsce.

Wcześniej podobne misje Centrum Dokumentacji Zsyłek Wypędzeń i Przesiedleń zorganizowało do Ugandy i Tanzanii („Pamiętamy. Polskie cmentarze w Afryce Wschodniej”) oraz do Leicester w Wielkiej Brytanii. Centrum działa od 1 marca 2011 roku. Powołał je do życia Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego. Działania Centrum wspiera Wojewoda Małopolski, Stanisław Kracik. W Centrum działa wielu wolontariuszy związanych ze Studenckim Kołem Naukowym Historyków UP. Z prac tej organizacji wywodzi się idea powstania Centrum. Studenci, bowiem od 2004 roku dokumentują przymusowe migracje Polaków, w kraju i za granicą. Od marca do Centrum 71 osób przekazało różnego rodzaju pamiątki, dokumenty, fotografie, artefakty. Nagrano ponad 200 wywiadów. Obecnie instytucja stara się o sprowadzenie dużych kolekcji z Londynu i Esslingen (m. in. zbiorów dotyczących polskich służb wartowniczych na Zachodzie), które chcą przekazać polscy emigranci. Na bazie tych dokumentów sekretarz Centrum Anna Hejczyk przygotowała około 200-stronicową publikację pt. Tengeru. Polskie osiedle w Afryce Wschodniej (1942-1950), która w niedługim czasie zostanie wydana. Trwają również prace nad zbiorową publikacją pod red. Huberta Chudzio pt. Z mrozów Syberii pod słońce Afryki. Polskie osiedla w Afryce Wschodniej. Książka ta będzie pogłosem sesji naukowej, która zorganizowana była pod tytułem „Z mrozów Syberii pod słońce Afryki”. Przy współpracy Centrum, krakowskiego Muzeum Archeologicznego i krakowskiego oddziału Związku Sybiraków powstała wystawa prezentowana w Muzeum Archeologicznym zatytułowana „Wyszli z ziemi niewoli. W 70. rocznicę układu Sikorski-Majski”.

Wcześniej Centrum przygotowało wystawę pt. „Polscy Sybiracy w Wielkiej Brytanii. Leicester”, prezentowaną w kilku miejscach Krakowa, oraz konkurs dla młodzieży ponad-gimnazjalnej pt. „Losy polskich Sybiraków w kontekście zsyłek, wypędzeń i przesiedleń europejskich”, wraz z Studenckim Kołem Naukowym Historyków UP i Kuratorium Małopolskim. Instytucja jest również inicjatorem odbudowy polskiego cmentarza w Koja w Ugandzie. Razem z Sybirakami oraz Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przygotowuje na 70. lecie pojawienia się Polaków w Afryce Wschodniej, przypadające na 2012 rok, uroczystość otwarcia nekropolii nad Jeziorem Wiktorii, gdzie pochowanych jest 97 Polaków. Obecnie zbierane są fundusze, za które zostanie odbudowany polski cmentarz.

Pracę Centrum ukazują strony internetowe: „Polskie cmentarze w Afryce Wschodniej” (www.polskiecmentarzewafryce.eu) i „Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń” (www.przymusowemigracje.pl).