„Analiza piękna” - W. Hogarth - recenzja

Wiliam Hogarth żyjący w latach 1697-1764, większości publiczności znany jest głównie jako angielski malarz obrazów, miedziorytnik, twórca satyr i rycin. Ponadto – jako portrecista i twórca scen figuralnych. W 1757 roku został mianowany nadwornym malarzem króla Jerzego II. Mało jednak kto zdaje sobie sprawę, że Hogarth był również teoretykiem sztuki. Nakładem Wydawnictwa słowo/obraz terytoria ukazał się ponownie traktat jego autorstwa (pierwsze wydanie w 2008 roku) zatytułowany Analiza piękna (The Analisys of Beauty). Dzieło po raz pierwszy opublikowano w 1753 roku. Co ciekawe, sam malarz nie uważał się za człowieka parającego się piórem.

Na książkę wydaną jako 11 tom cyklu Theatroteka: źródła i materiały do historii teatru, złożył się sam traktat oraz wstęp napisany przez tłumacza Michała Lachmana. W dziele Hogartha czytelnik znajdzie przedmowę, wstęp, i dopiero właściwy tekst, podzielony na siedemnaście rozdziałów. Autor poddaje w nich analizie miedzy innymi takie kwestie, jak: symetria, złożoność, wielkość, linie, kompozycje, proporcje, światło i cienie, kolorystyka, twarz, ułożenie ciała. Warto nadmienić, że na końcu tekstu znajdują się współczesne przypisy, indeks osób oraz dołączono ilustracje obrazujące twórczość Williama Hogartha.

Analiza piękna to traktat estetyczny, w którym Hogarth podkreśla, że teoria sztuki może istnieć również na gruncie angielskim. Jego świadomość estetyczna ukształtowała się przez lata twórczej pracy, z poszanowaniem tradycji malarstwa i rzeźby od czasów starożytnych aż po czasy mu współczesne.  Podstawowym analizowanym pojęciem jest piękno, które w XVIII wieku łączono z pojęciem „smaku”. Hogarth za cel postawił sobie ukazanie reguł, według których uważamy, że coś jest piękne, a coś szpetne. Z tym, że wdzięk zaliczany przez większości teoretyków do piękna, zdaniem Hogartha jest czymś odrębnym.

Właściwością piękna jest bowiem zastosowanie linii falistej oraz serpentynowej, które nadają się do przedstawiania ludzkiego ciała, przyrody, przedmiotów codziennego użytku. Rzeczy komiczne Hogarth sugeruje ukazywać za pomocą linii prostej. Wielką rolę odgrywają również odpowiednie zastosowanie gry światła i cienia oraz właściwie dobranej kolorystyki. Ważne są prostota i szerokość cienia, stosowanie odpowiednich proporcji, dobra perspektywa. Hogarth zajmuje się również ułożeniem ciał podczas tańca czy wykonywaniem ruchów scenicznych przez aktorów. Pamiętać bowiem trzeba, że obrazy Hogartha mają wiele ze sztuki teatralnej. Zdaniem malarza nawet zwykły ukłon czy dygnięcie powinny być pozbawione cech identycznych ruchów. Pokazuje również, jak zmieniają się linie twarzy człowieka od dzieciństwa po starość. Piękne są tylko te przedmioty, które są przede wszystkim użyteczne i funkcjonalne, a nie tylko dekoracyjne. Natomiast ważne jest, aby kształty i wymiary tych przedmiotów były dostosowane do celów, jakim służą.

Traktat prezentuje porady dla malarzy, rytowników i zwykłych miłośników sztuki. Napisany jest oczywiście językiem odmiennym od współczesnego, niepozbawionym znamion patosu. W traktacie można odnaleźć nawiązania do twórczości różnych artystów i powstałych dzieł. Hogarth wielokrotnie podkreśla, z myślą o jakim czytelniku pisze. Trudno jest poddawać ocenie traktat, który powstał w XVIII wieku. Cieszę się jednak, że są wydawnictwa, które wydają książki związane z teorią sztuki. 

Plus minus:
Na plus:
+ przypisy
+ indeks osób
+ ilustracje
Na minus:
- brak

Tytuł: Analiza piękna
Autor: William Hogarth
Wydanie: 2011
Wydawca: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria
ISBN: 978-83-7453-898-5
Stron: 228
Oprawa: miękka
Cena: ok. 30 zł
Ocena recenzenta: 9/10