„To »Zośki« wiara! Gawęda o Harcerskim Batalionie AK »Zośka«”, cz. 1 - B. Wachowicz - recenzja

W roku 2005 w warszawskiej Oficynie Wydawniczej Rytm ukazał się IV tom serii Wierna Rzeka Harcerstwa. Tym razem publikację poświęcono bohaterom batalionu AK „Zośka”. Autorką całej serii jest Barbara Wachowicz, a książka nosi tytuł To „Zośki” wiara! Gawęda o Harcerskim Batalionie AK „Zośka”.

Autorka

Barbara Wachowicz (wł. Barbara Marta Wachowicz-Napiórkowska), urodzona 18 maja 1937 r. w Warszawie, polska pisarka, historyk literatury, fotografik, scenarzystka. Autorka książek, wystaw, spektakli, programów telewizyjnych i radiowych. Obdarzona tytułami Pisarki losu polskiego i Ministra Patriotyzmu – „za wyjątkowy dar przekazywania młodzieży polskiej skarbów narodowego dziedzictwa”. Wybrana przez The American Biographical Institute do grona Great Woman of the 21st Century. Jest także laureatką dziecięcego Orderu Uśmiechu. Barbara Wachowicz jest autorką biografii wybitnych Polaków, mianowicie Adama Mickiewicza (Ty jesteś jak zdrowie), Henryka Sienkiewicza (Dom Sienkiewicza i Marie Jego życia), Tadeusza Kościuszki (Nazwę Cię Kościuszko! Szlakiem bitewnym Naczelnika w Ameryce), Stefana Żeromskiego (Ciebie jedną kocham, Ogród młodości) i Juliusza Słowackiego. Barbara Wachowicz jest także twórcą harcerskiej serii Wierna Rzeka Harcerstwa, gdzie oprócz recenzowanej książki opublikowane zostały następujące tomy:  I – Druhno Oleńko! Druhu Andrzeju! (opowieść o twórcach harcerstwa polskiego – Małkowskich), II – Kamyk na szańcu (o Alekandrze Kamińskim), III – Rudy, Alek, Zośka (o bohaterach Kamieni na szaniec), także wydana w 2010 roku druga część recenzowanej pozycji To „Zośki wiara!. W planach wydawniczych autorki znajduje się kolejny tom tej serii: Gotowi do lotu, opowiadający o powojennych losach harcerzy, żołnierzy Szarych Szeregów AK i Powstańców Warszawy, którzy przeżyli wojnę.1

Książka

Pierwsza część książki To „Zośki” wiara! podzielona została na cztery zasadnicze części, mianowicie:

- „Bracia Romoccy”;

- „Sławomir Maciej Bittner”;

- „Andrzej Malinowski”;

- „Bracia Wuttke”.

Barbara Wachowicz w pasjonujący sposób przedstawia bohaterskich żołnierzy batalionu „Zośka„. Należą do nich: Andrzej Romocki „Morro„, Jan Romocki „Bonawentura„, Sławomir Maciej Bittner „Maciek”, Andrzej Malinowski „Włodek”, Jan Wuttke „Czarny Jaś”, Tadeusz Wuttke „Mały Tadzio”, Irena Kowalska-Wuttke ”Irka”. W trakcie czytania nie można się nudzić. Być może dlatego, że sama opowieść przypomina trochę harcerską gawędę. Realność opowiadania potwierdzają w dużej mierze cytowane relacje i wspomnienia osób, które zetknęły się z bohaterami książki. Śledząc interesujące losy opisywanych postaci, trudno oderwać się od książki. Zwykli, młodzi Polacy, wychowani w patriotycznych rodzinach, w czasie wojny dawali przykład, jak iść przez życie –  po ludzku, z odwagą i podniesionym czołem. Harcerze przyznający autorce Order Uśmiechu napisali: ”To dzięki Niej zstępują z piedestału bohaterowie narodowi i najwięksi twórcy literatury, by stać się nam bliskimi”.

Mnie osobiście najbardziej zainteresował rozdział poświęcony Andrzejowi Romockiemu „Morro„, a w szczególności przedstawione przez Barbarę Wachowicz okoliczności jego śmierci na Czerniakowie z 15 września 1944 r. W swojej publikacji autorka potwierdza, że bohater batalionu „Zośka„ zginął z rąk niemieckich. Co ciekawe, stanowczo odrzuca stawianą przez niektórych hipotezę, że porucznik ”Morro” mógł zostać przypadkowo postrzelony przez żołnierzy armii Berlinga, którzy w tamtym czasie przeprawiali się przez Wisłę na Czerniaków. Według mnie, postawienie takiej hipotezy jest jak najbardziej uzasadnione, ponieważ znane są stanowiska niektórych Powstańców walczących we wrześniu 1944 r. na Czerniakowie. Na przykład Anna Wyganowska-Eriksson w wydanej w 2010 roku książce Pluton pancerny batalionu Zośka (wydanie drugie) wspomina: „W literaturze powojennej w opisach śmierci Andrzeja „Morro” są niedomówienia. Ci, którzy tam byli, pamiętają ogólne przekonanie, że Andrzeja zabiła kula z pepeszy – był ubrany w mundur niemiecki z Stawek. O pomyłkę nie było trudno. Był jednym z pierwszych, których dostrzegli berlingowcy po wylądowaniu na naszym brzegu. Fatalne nieporozumienie spowodowało śmierć bohatera Powstania Warszawskiego”.2

Dobre wrażenie sprawia bardzo ładne wydanie książki: śnieżnobiałe kartki są szyte i oprawione w twardą, lakierowaną oprawę. Na okładce znajdują się archiwalne zdjęcia bohaterów opowieści (czytelnik od razu wie, czego dotyczy książka). W środku znajduję się  wiele zdjęć, co świetnie uzupełnia tekst autorki. Praca redakcyjna jest także bez zastrzeżeń. W książce nie znalazłem literówek i innych błędów. 

Uwagi 

Naprawdę trudno w publikacji Wydawnictwa Rytm znaleźć minusy, choć z pewnością jej cena mogłaby być trochę niższa (w sumie nie można za taki stan rzeczy winić wyłącznie wydawców, lecz tego, kto od 1.01.2011 r. wprowadził podatek VAT na książki). Ponadto brak przypisów dla niektórych Czytelników może stanowić problem, jednak należy zaznaczyć, że jest to publikacja typowo popularnonaukowa. 

Podsumowanie 

Komu mogłbym polecić książkę Barbary Wachowicz? Jeśli zainteresowały Was losy bohaterów książek Aleksandra Kamińskiego (Kamienie na szaniec, Zośka i Parasol. Opowieść o niektórych ludziach i niektórych akcjach dwóch batalionów harcerskich) i jeśli poruszyły Was wspomnienia zawarte w Pamiętnikach żołnierzy batalionu „Zośka”, to powinniście koniecznie sięgnąć po książkę To „Zośki wiara!.

Czytelnicy interesujący się historią Powstania Warszawskiego i konspiracyjną walką podczas niemieckiej okupacji Polski w okresie II wojny światowej, bez wątpienia znajdą tu wiele interesujących informacji. Ponadto (co wydaje się oczywiste, wziąwszy pod uwagę tytuł  serii) opowieść – gawęda Barbary Wachowicz skierowana jest także do harcerzy. 

Plus minus:
Na plus:
+ temat książki
+ interesujące postacie przedstawione w książce
+ forma snucia opowieści - gawęda
+ liczne cytaty wspomnień i relacji
+ wiele zdjęć archiwalnych
+ bardzo ładne wydanie
Na minus:
- cena
- brak przypisów 

Tytuł: To „Zośki„ wiara! Gawęda o Harcerskim Batalionie AK ”Zośka”, część 1
Autor:  Barbara Wachowicz
Wydawca: Oficyna Wydawnicza Rytm
Data wydania: 2005
ISBN: 978-83-7399-270-2
Strony: 568
Oprawa: twarda
Cena: 54 zł (z okładki)
Ocena recenzenta: 9/10

1. Więcej informacji na temat Barbary Wachowicz można przeczytać na stronie internetowej autorki: http://www.barbara-wachowicz.pl/main.html. [↩]
2. Wyganowska-Eriksson Anna, Pluton pancerny batalionu Zośka, Gdańsk 2010. [↩]