„Pomarańczarka” wróciła po konserwacji do Muzeum Narodowego

Po trwającej ponad rok konserwacji Pomarańczarka Aleksandra Gierymskiego znów będzie cieszyć oczy publiczności MNW.

„Żydówka z pomarańczami”, zwana też „Pomarańczarką”, to jedno z największych arcydzieł malarstwa polskiego. Obraz został zrabowany prawdopodobnie w 1944 r., po upadku powstania warszawskiego.

Od tego momentu aż do roku 2010, kiedy to pojawił się na rynku antykwarycznym w północnych Niemczech, uchodził za zaginiony, a jego losy w tym okresie pozostają nieznane. Do Muzeum Narodowego w Warszawie Pomarańczarka powróciła 15 lipca 2011 roku dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przy wsparciu PZU. W muzeum obraz został poddany zabiegom konserwatorskim.

Przywracanie Pomarańczarce jej dawnej świetności trwało 14 miesięcy (a dokładnie 440 dni) i zakończyło się sukcesem, choć nie brakowało bardzo trudnych momentów.

– „Praca nad obrazem była niełatwa z wielu względów, przede wszystkim związanych ze zniszczeniami, które powstały podczas jego konserwacji po wojnie. Obraz naklejono wtedy na drewnianą sklejkę” – mówi Anna Lewandowska, konserwatorka Pomarańczarki z Pracowni Malarstwa na Płótnie MNW.

Konserwacja składała się z ośmiu etapów. W pierwszej kolejności przeprowadzono badania rozpoznawcze oraz precyzyjnie udokumentowano stan obrazu. Następnie zebrano komisję konserwatorską, która przedyskutowała zaproponowany program prac. W dalszej kolejności obraz wzmocniono i usunięto wtórne podobrazie, na które został naklejony po II wojnie światowej. Lico oczyszczono z przemalowań, retuszów oraz wosku wypełniającego ubytki. Obraz został scalony strukturalnie, a płótno wzmocnione dublażem. Miejsca ubytków precyzyjnie wypełniono kitem o odpowiednio dobranej fakturze, a następnie założono retusz naśladowczy. Zwieńczeniem pracy było położenie werniksu. Koszty związane z odzyskaniem obrazu, jak również koszty konserwacji pokrył PZU.

5 grudnia obraz został zawieszony w Galerii Sztuki XIX Wieku, czyli w dawnej Galerii Malarstwa Polskiego, gdzie był prezentowany przed wojną.

Żydówkę z pomarańczami Aleksander Gierymski namalował około 1881. Obraz przedstawia starą kobietę zwróconą przodem do widza, opartą plecami o balustradę, na tle zamglonej, odległej panoramy Skarpy Wiślanej pokazanej od strony Powiśla. Kobieta robi na drutach, a na wysokości łokci ma przewieszone dwa wiklinowe kosze wypełnione pomarańczami.