„Dzieje historiografii” – A.F. Grabski – recenzja |
Recenzowana książka to efekt prawie dwudziestoletniej pracy profesora Andrzeja Feliksa Grabskiego. Pracy – co istotne – niedokończonej, bo przerwanej jego śmiercią w 2000 roku. To monumentalne opracowanie, liczące ponad 800 stron, z końcem roku 2011 zaprezentowało czytelnikom Wydawnictwo Poznańskie.
Andrzej F. Grabski urodził się 13 września 1934 roku w Warszawie. Jego dziadek, Władysław Grabski, był dwukrotnie premierem II RP, ministrem skarbu w rządach Skulskiego, Sikorskiego i Witosa, a także twórcą reformy walutowej z 1924 roku. Ojciec natomiast – Andrzej Kazimierz Grabski – kierował Katedrą Ekonomiki Handlu Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Łodzi. Sam Andrzej F. Grabski, po ukończeniu studiów na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego w 1955 roku, rozpoczął karierę naukową jako asystent w Zakładzie Historii Historiografii PAN w Łodzi, z którym od tego momentu był związany zawodowo przez wiele lat. Od 1976 roku kierował Pracownią Dziejów Myśli Społecznej i Politycznej. Miał także wiele wspólnego z Uniwersytetem Łódzkim. Początkowo pracował w Międzyuczelnianym Instytucie Nauk Politycznych UŁ, a od 1986 roku w Instytucie Historii. Kierował Zakładem, a następnie Katedrą Historii Historiografii. Zmarł 26 czerwca 2000 roku. Dorobek naukowy profesora Grabskiego obejmuje około trzystu publikacji, w tym siedemnaście książek1.
W ostatnim dwudziestoleciu na polskim rynku wydawniczym pojawiły się cztery pozycje zajmujące się historiografią powszechną. 25 wieków historii. Historycy i ich dzieła Jerzego Serczyka (Toruń 1994), Od Achillesa do Beatrice de Planissolles. Zarys historii historiografii Jerzego Topolskiego (Warszawa 1998) oraz pierwsza i druga część z planowanego czterotomowego dzieła autorstwa Edwarda Alfreda Mierzwy: Historia historiografii. Starożytność — Średniowiecze (Toruń 2002) oraz Historia historiografii. Renesans – Oświecenie (Warszawa 2007). Były to jednak prace znacznie mniej obszerne (szczególnie mam tu na myśli dzieło Jerzego Topolskiego, liczące nieco ponad 160 stron) lub nieobejmujące całości zagadnienia (praca Edwarda A. Mierzwy). Dlatego też książka prof. Grabskiego jest niezwykle cenna. Przedstawia bowiem szeroko bogactwo myśli historycznej od czasów antycznych po XX-wieczną współczesność. Autor dodatkowo poświęca uwagę nie tylko wiodącym ośrodkom dziejopisarstwa, lecz także zauważa często pomijane w podobnych syntezach regiony, jak Europa Wschodnia, Bałkany czy Skandynawia. Porusza problemy wpływu psychologii na historiografię, odmian historiografii marksistowskiej czy badań wywodzących się z kręgów „Annales”, z których też czerpał informacje. Oczywiście należy zwrócić uwagę na fakt, że praca prof. Grabskiego nie jest dziełem kompletnym. Pierwszą część syntezy – obejmująca okres do zakończenia epoki oświecenia i licząca ponad 450 stron – autor ukończył z wyjątkiem rozdziału o historiografii XVII wieku, który według prof. Grabskiego, wymagał rozbudowania.
Część druga dotycząca XIX i XX wieku ma w pewnym sensie charakter roboczy. Czytelnik łatwo zauważy ten podział, bowiem w części pierwszej nie ma przypisów, jest natomiast wybór bibliografii zamieszczony na końcu każdego rozdziału. W części drugiej z kolei ich nie ma. Kwalifikuję ten fakt jako wadę w podsumowaniu, ale bardziej z recenzenckiego obowiązku niż przekonania – doskonale rozumiem, że wydanie tylko ukończonych rozdziałów byłoby ogromną stratą.
Od autora pochodzą również pogrubienia, podkreślające najważniejsze informacje na danej stronie. Początkowo mogą sprawiać wrażenie pewnej dowolności i chaosu, jednak przy wnikliwej lekturze okazują się bardzo pomocne.
Książkę wydano tak, jak treść na to zasługiwała, a więc w twardej, lakierowanej oprawie, w formacie odrobinę większym niż B5. Grzbiet zszyto, co – mam nadzieję – na dłużej utrzyma w dobrym stanie książkę liczącą 68 arkuszy wydawniczych. Publikacja nie zawiera żadnych ilustracji, posiada natomiast rozbudowany indeks osobowy.
Podsumowując, polecam tę pracę osobom poszukującym powszechnej syntezy dziejów historiografii. Mimo że nie udało się jej dokończyć, jest dziełem wielkiej klasy, wartym poświęcenia mu uwagi.
Plus minus:
Na plus:
+ całościowa synteza dziejów historiografii
+ najszersze i najnowocześniejsze tego typu opracowanie na polskim rynku wydawniczym
+ opracowanie przez redaktorów materiałów pozostawionych przez prof. Grabskiego
+ estetyka wydania
Na minus:
– z recenzenckiego obowiązku należy zauważyć, że druga część pracy nie została ukończona i stanowi w pewnym sensie „wersję roboczą” dzieła
Tytuł: Dzieje historiografii
Autor: Andrzej F. Grabski
Wydanie: 2011
Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie
ISBN: 978-83-7177-811-7
Stron: 866
Oprawa: twarda
Cena: 70 zł
Ocena recenzenta: 9.5/10
- Informacje biograficzne zaczerpnięto z wprowadzenia autorstwa Rafała Stobieckiego, s. V-XIX. [↩]
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Opinie i ocena zawarte w recenzji wyrażają wyłącznie zdanie recenzenta, nie musi być ono zgodne ze stanowiskiem redakcji. Z naszą skalę ocen i sposobem oceny możesz zapoznać się tutaj. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanej recenzji, by to zrobić wystarczy podać swój nick i e-mail. O naszych recenzjach możesz także porozmawiać na naszym forum. Na profilu "historia.org.pl" na Facebooku na bieżąco informujemy o nowych recenzjach. Możesz także napisać własną recenzję i wysłać ją na adres naszej redakcji.
