„Historia żywności. Jak żywność zmieniała świat” - B.W. Higman - recenzja

Historia żywności - Jak żywność zmieniała świat to książka specyficzna. Fascynująca historia życia codziennego, antropologii, socjologii tycząca czegoś tak oczywistego na co dzień - jedzenia.

Profesor Barry William Higman (Australian National University), australijski historyk, specjalizujący się w historii życia codziennego oraz historii gospodarczej Australii i Ameryk, a szczególnie regionu karaibskiego napisał kolejną arcyciekawą pracę – tym razem o zasięgu globalnym. Poprzednie jego prace Domestic Service in Australia (Melbourne 2002), Montpelier, Jamaica: A Plantation Community in Slavery and Freedom, 1739-1912 (Kingston, Jamaica 1999), Slave Populations of the British Caribbean, 1807-1834 (Baltimore 1984) dotyczyły konkretnego problemu i konkretnej lokalizacji. W jego Historii żywności kwestia ta ulega modyfikacji – bo czy żywność jest tematem lokalnym?

B.W. Hilman w swojej pracy przenosi nas w czasy najdawniejsze – począwszy od późnego plejstocenu – do czasów współczesny i ich problemów: głodu, diety, otyłości1. Tematycznie – równie szeroko – autor przybliża (choć w niektórych przypadkach ogólnikowo) tematykę ogólnie pojętej historii żywności: zarys mapy jedzenia świata starożytnego, udomowienie zwierząt, początki rolnictwa i jego rozwój, myślistwo, pasterstwo, rybołówstwo, problemy i sposoby konserwowania i tego konsekwencje, gotowanie etc. Nie unika bardziej skomplikowanych i rzadko poruszanych w opracowaniach historycznych tematów, jak dawna i współczesna modyfikacja genetyczna jedzenia. Autor nie byłby też sobą gdyby całego rozdziału nie poświęcił tematowi handlu – tego starożytnego i współczesnego. To, trzeba przyznać, bardzo szeroki obszar badawczy, jednak trudno sobie wyobrazić tę pozycję w skromniejszym wydaniu.

Szerokie spektrum badań nie wpływa jednak na ich gruntowność i wartość naukową. Każdy z działów podsumowują ważkie twierdzenia i hipotezy, z którymi możemy się zgodzić lub nie, jednak na pewno zmuszą one do przemyślenia poruszanego problemu. Dobrym przykład jest teza głosząca, że zmiany w dostępności zasobów pożywienia w późnym plejstocenie pomogły wyjaśnić pojawienie się pierwszych homininae, a w szczególności ich pionowej postawy, dwunożności, większego i lepszego mózgu i umiejętności wyrabiania narzędzi z kamienia. Inna Teza przedstawiona w publikacji głosi, iż rozwój mięsożerców miał bezpośredni wpływ na ludzką anatomię, łącznie z powiększeniem się rozmiarów ciała i nabyciem umiejętności biegania i rzucania oraz na ludzkie zdolności poznawcze. Et cetera, et cetera, aż do problemu współczesnego głodu czy otyłości. Następnie B.W. Hilman przedstawia stosowne argumenty i literaturę.

Na uwagę zasługuje zastosowany aparat naukowy. Autor stosuje nieczęsto spotykane przypisy harwardzkie umieszczane w tekście, co ma swoje wady i zalety. Ogólnikowe informacje mogą być mało czytelne, jednakże ta „oszczędność” miejsca sprawia, że praca staje się bardziej przystępna dla czytelnika, któremu rozbudowane przypisy jedynie przeszkadzają. Tym samym skierowana jest nie tylko dla obeznanego historyka czy antropologa, o czym świadczy także przyjazna i lekka narracja.

Każdy z dziesięciu około pięćdziesięciostronicowych rozdziałów kończy rozbudowana bibliografia i wykaz źródeł wykorzystanych przez autora. Na końcu książki znajdziemy również spis dodatkowych lektur, dotyczących przedstawionego tematu, zalecanych do dalszego pogłębiania wiedzy w tym kierunku. Warto sięgnięć po książkę nie tylko po to, by poznać historię włoskiej pasty.

Plus minus
Na plus:
+ fascynująca praca, novum na polskim rynku
+ obszerny materiał źródłowego
+ gruntowność badań
+ wartość naukowa
+ bardzo szeroki obszar badań (może być to też minus)
+ aparat naukowy, rozbudowana bibliografia
+ frapujący temat zebrany całościowo w jednej pozycji
+ ciekawa, przystępna narracja
+ historia życia codziennego
+ dobre tłumaczenie Anny Kunickiej
+ przystępne wydanie
+ profesjonalny skład i łamanie

Na minus:
– momentami zbyt ogólne
– przypisy harwardzkie – rzadkość na polskim rynku (może być to też plus)

Tytuł: Historia żywności. Jak żywność zmieniała świat
Autor: Barry William Higman
Przekład: Anna Kunicka
Wydanie: 2012
Wydawca: Aletheia
ISBN: 978-83-61182-92-4
Stron: 450
Oprawa: miękka
Cena: ok. 48–60 zł
Ocena recenzenta:8/10

1. Por.: Historia otyłości: od średniowiecza do XX wieku, G.Vigarello, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2012. [↩]