„Wojska pancerne Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1940-1947” – J.S. Tym - recenzja

Dzięki oficynie wydawniczej „RYTM” została wydana monografia zatytułowana Wojska pancerne Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1940-1947 autorstwa Juliusza S. Tyma, która została poświęcona organizacji, szkoleniom i działaniom bojowym polskich jednostek pancernych u boku zachodnich aliantów.

Już na początku rzuca się w oczy, zamieszczona na zewnętrznej części okładki, krótka informacja o autorze. Z notki biograficznej możemy się dowiedzieć, że Juliusz S. Tym to czynny zawodowo żołnierz Wojska Polskiego, oficer współczesnej kawalerii pancernej, autor opracowań dotyczących zarówno polskich oddziałów kawaleryjskich, jak i polskich jednostek pancernych czasie drugiej wojny światowej. Największe obawy wzbudziła informacja, że autorem jest czynny zawodowo oficer. Pojawiła się bowiem możliwość, że monografia będzie napisana językiem stricte wojskowym, pełnym fachowych zwrotów i pojęć, przez co będzie to publikacja pisana przez żołnierza o żołnierzach i dla żołnierzy. Na szczęście tym razem się pomyliłem. Monografia jest napisana dość przystępnym językiem i każdy kto posiada chociaż minimalną wiedzę na tematy wojskowe, nie powinien mieć żadnych problemów z przebrnięciem przez tę publikację.

W monografii Wojska pancerne Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1940-1947 czytelnik znajdzie olbrzymią ilość informacji. Dotyczą one zarówno oddziałów pancernych, od batalionów do dywizji, oddziałów rozpoznawczych czyli kawalerii pancernej, a także oddziałów wsparcia, zabezpieczenia technicznego i innych. Już we wstępie można się dowiedzieć m.in. z jakich źródeł korzystał autor oraz, co najważniejsze, wyjaśnia do czego odnoszą się poszczególne nazwy, pojęcie, a także system numeracji i nazewnictwa poszczególnych związków taktycznych.

W głównych rozdziałach można znaleźć informacje dotyczące chyba każdego aspektu związanego z wojskami pancernymi. Są bowiem dane dotyczące doktryny wojsk pancernych i jej zmiany w trakcie wojny w wyniku zmian na polu walki i możliwości wykorzystywanego przez wojska sprzętu pancernego, problemów związanych z przyjęciem brytyjskiej doktryny przez oddziały polskie, brakiem bądź nadmiarem równorzędnych stanowisk, taktyka i rola zarówno oddziałów pancernych, jak i oddziałów wsparcia, na logistyce, składzie osobowym i sprzętowym kończąc. Kolejne poruszane problemy to te związane z formowaniem pierwszych oddziałów pancernych, ich początkowa organizacja i późniejsze reorganizacje, problemy kadrowe, i wreszcie szkolenie oddziałów na poszczególnych szczeblach taktycznych, a także kursy skierowane dla oficerów, podoficerów i żołnierzy, zarówno służących już w siłach pancernych, jak i dopiero rozpoczynających w nich służbę. Opisuje także opóźnianie publikacjami angielskich „instrukcji” przetłumaczonych na język polski. Opisane są także działania bojowe jednostek pancernych działających w różnych terenach jak i pełniących rolę np. oddziałów pancernych czy też oddziałów wsparcia. Poruszane są aspekty oddziałów działających na froncie zachodnim, na terenie Francji, Belgii, Holandii (1 Dywizja Pancerna), jak i w składzie II Korpusu Polskiego. Dodatkowo można znaleźć informacje na temat zalążków jednostek pancernych, które do końca wojny nie uzyskały znaczącej wartości bojowej i funkcjonowały w stanie szkieletowym, kadrowym lub zostały rozwiązane, a żołnierze zostali przeniesieni do oddziałów już istniejących, które zresztą także nie posiadały pełnego składu przewidziane etatem.

Monografia jest pisana według schematu typowego dla większości publikacji. Składa się bowiem ze wstępu, czterech głównych rozdziałów, które dodatkowo dzielą się na kilka podrozdziałów i kończą wnioskami, zakończenia oraz bibliografii, załączników i indeksów. We wstępie autor skupia się na przyczynach powstania monografii oraz przedstawia inne publikacje, które poruszają podobne zagadnienia. Tytuły rozdziałów są bardzo jasne i nie wymagają dodatkowych objaśnień. Zgodnie z kolejnością w publikacji poruszają one zagadnienia związane z doktryną użycia wojsk pancernych, rozwojem organizacyjnym wojsk pancernych PSZ, systemem szkolenia jednostek pancernych PSZ i wreszcie działania bojowe w latach 1944-1945. W publikacji występuje olbrzymia liczba przypisów. Na palcach jednej ręki można policzyć strony, które ich nie posiadają. Zdarza się, że przypisy zajmują znacznie większą część strony niż tekst główny. Uzupełnieniem tekstu są liczne czarno-białe fotografie, a także tabele przedstawiające stany osobowe oddziałów przynależnych do poszczególnych jednostek pancernych, ilość i rodzaj sprzętu, a także jego przeznaczenie. Podane są też informacje dotyczące kursów, jakie były przeprowadzane podczas szkoleń, z wyszczególnieniem zajęć i godzin, a także reprodukcje oryginalnych materiałów szkoleniowych, w postaci rysunków poglądowych. Całość publikacji uzupełniona jest o załączniki, w których znajdziemy m.in. dane taktyczno-techniczne wozów bojowych (napisane bardzo ogólnie), etaty wojenne jednostek i schematy struktury organizacyjnej oraz to, co jest chyba najciekawsze, a mianowicie: „Plany wyszkolenia i przeszkolenia żołnierzy poszczególnych korpusów i grup osobowych oddziałów pancernych i rozpoznawczych…”1 Wybrane dokumenty tabelaryczne i graficzne obrazujące proces szkolenia wojsk pancernych Polskich Sił Zbrojnych2, a także szkice przedstawiające schematycznie działania bojowe. Na uwagę zasługuje również bardzo bogata bibliografia, licząca 24 strony drobnego tekstu.

Są też niewielkie minusy. Mianowicie autor w odniesieniu do jednostek stosuje skróty, teoretycznie powszechnie przyjęte, jednakże w niektórych miejscach występują one w tak dużym nagromadzeniu, że czytelnik zamiast „pochłaniać” kolejne akapity, próbuje je zrozumieć. Co prawda we wstępie jest wyjaśnienie jakie skróty są stosowane i jak je czytać, ale nie zawsze zdaje to egzamin.

Reasumując pozycja ta powinna się znaleźć u każdego pasjonata historii, a szczególnie miejsce na półce na tę pozycję powinni zarezerwować sobie wszyscy, którzy interesują się wojskami pancernymi, ich organizacją, składem i działaniami. Jeśli natomiast ktoś interesuje się głownie sprzętem wojskowym od strony technicznej, wyposażeniem żołnierzy, symbolami i barwami, to ta pozycja nie będzie dla niego aż tak interesująca. Bowiem jak pisze autor we wstępie: Zapewne miłośnicy „broni i barwy” również poczują się zawiedzeni, bowiem w niniejszej rozprawie nie ma informacji o sztandarach, odznakach, oznakach rozpoznawczych, oraz symbolach namalowanych na pojazdach3.

Plus minus:
Na plus:
+ bogata bibliografia
+ liczne przypisy
+ reprodukcje oryginalnych materiałów szkoleniowych (także w kolorze)
+ oryginalny podział godzin dla słuchaczy kursów pancernych
+ opisy poruszanych zagadnień przedstawione zarówno w tekście, jak i w tabeli
+ spisy etatowe w postaci tabel
+ czarno-białe fotografie
+ słownik skrótów
+ brak literówek
Na minus:
- zbyt duża ilość skrótów w tekście

Tytuł: Wojska pancerne polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1940-1947
Autor: Juliusz S. Tym
Wydanie: 2012
Wydawca: Oficyna Wydawnicza RYTM
ISBN: 978-83-7399-508-6
Stron: 1016
Oprawa: twarda
Cena: 117,60 zł (z okładki)
Ocena recenzenta: 9.5/10

1. Juliusz S. Tym, Wojska pancerne Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1940-1947, s. 939 [↩]
2. Ibidem, s. 942 [↩]
3. Ibidem, s. 39 [↩]