„II wojna światowa. Okupacyjna codzienność” - praca zbiorowa - recenzja

II wojna światowa była największą z wojen w historii ludzkości. Toczyła się na kilku kontynentach, na morzach i w przestrzeni powietrznej. W walkach brało udział około 100 mln żołnierzy. Podczas działań wojennych wyprodukowano i zniszczono rekordową ilość sprzętu. Zobaczmy, jak wyglądało codzienne życie wśród tej wojennej zawieruchy.

W 2009 roku „Rzeczpospolita” wydała obszerną serię, poświęconą II wojnie światowej, mającą upamiętnić 70. rocznicę rozpoczęcia największej i najstraszliwszej wojny w dziejach ludzkości. Wśród dwudziestu pięciu woluminów znalazł się m.in. tom XVIII, przypominający okupacyjną codzienność w Polsce i na świecie.

Publikacja II Wojna Światowa. Okupacyjna codzienność została podzielona na dwadzieścia pięć działów. Dzięki poszczególnym rozdziałom czytelnik będzie mógł poznać niemal każdy temat, związany z trudną egzystencją ludności cywilnej w latach 1939-1945. Wszystkie zagadnienia, znajdujące się w recenzowanej książce, są godne opisania. Niestety, z oczywistych powodów nie jest to możliwe, dlatego też postaram się opowiedzieć chociaż o kilku wybranych przykładach.

Zaciekawiła mnie część dotycząca tzw. słownika wyrazów tajnych, który wzmacniał polską solidarność i pozwalał na przenoszenie ważnych, aczkolwiek często niezrozumiałych dla niemieckiego zaborcy treści. Interesujące jest również przedstawienie miłości w czasie II wojny światowej, ukazane na przykładzie chyba najbardziej znanej historii miłosnej Polaka i Żydówki - poznali się i zakochali w sobie w „fabryce śmierci”, jak określa się KL Auschwitz. Warto wspomnieć, że para kochanków zbiegła z tego nazistowskiego obozu koncentracyjnego razem, po czym rozdzieliła się, by potem przypadkiem, po niemal czterdziestu latach, spotkać się ponownie.

Innym, równie interesującym tematem opisywanego tomu są wspomnienia okupacyjne, zabawki dzieci wojny, moda i uroda w czasach okupacji. Bardzo ciekawy jest także fragment opisujący Fotoplastikon - automat ze zdjęciami np. dotyczącymi egzotycznej roślinności, który w latach 1939-45 nabrał nowego, atrakcyjnego znaczenia. Ignorowany przez Niemców, w czasie okupacji był nie tylko miejscem rozrywki, ale także punktem spotkań np. walczącej polski podziemnej.
Każdy rozdział został wzbogacony o archiwalne, czarno-białe fotografie różnych formatów. Oprócz nich możemy oglądać również portrety w kolorze sepii lub barwne zdjęcia detali, takie jak choćby pieczątka wykorzystywana przez polskie podziemie do podrabiania niemieckich dokumentów czy wypiekany przez członków podziemia niepodległościowego opłatek albo pierścionek patriotyczny, którego nie powstydziłaby się żadna współczesna, modna kobieta. Wszystkie fotografie są bardzo dobrej jakości. Natomiast zbliżenia detali zachwycają dbałością wykonania, dzięki czemu możliwe jest dokładne obejrzenie danego przedmiotu.

W recenzowanej pozycji nie brakuje również dokumentów, załączonych do niej w kolorze. Na ponad stu stronach książki czytelnik będzie mógł zobaczyć m.in. kartki na żywność, różnego rodzaju obwieszczenia czy karty rozpoznawcze (tzw. Kenkarty). Każde zdjęcie zostało poparte krótkim, aczkolwiek precyzyjnym opisem, dzięki czemu informacje są zwarte, jasne i wyczerpujące, a odbiorca dokładnie wie, co akurat ogląda.

Fotografie i opisy są urozmaiceniem oraz integralną częścią głównego tekstu opisywanej publikacji, stworzonej z myślą o różnych odbiorcach. Nadrzędnym celem jest chęć konsekwentnego przedstawienia realiów codzienności Europy Wschodniej i Zachodniej, okupowanej przez nazistów oraz zachowanie prawdy historycznej.

Warto wspomnieć, że do druku książki użyto papieru wysokiej jakości, który, choć lekko błyszczy, nie tworzy śladów ani nie przyjmuje zabrudzeń. Istotne, przynajmniej dla mnie, jest mocne zszycie tomu, które pozwala na wielokrotne korzystanie z publikacji, bez obawy o jej zniszczenie.

Ostatnie strony zostały opatrzone reklamą wydawnictwa na temat wielkiej kolekcji, w skład której wchodzi opisywana pozycja, co niewątpliwie dostarcza dodatkowych informacji oraz zachęca do zapoznania się z pozostałymi częściami, wśród których znajdziemy tomy poświęcone m.in. kulturze okupacyjnej, walkom na morzach, eksterminacji ludności albo Katyniowi i okupacji radzieckiej.

Mówiąc o książce II Wojna Światowa. Okupacyjna codzienność, nie sposób nie wspomnieć o okładce. Sztywna oprawa i archiwalne zdjęcie podnoszą wartość woluminu, który jako część wielkiej kolekcji już sam w sobie jest cenny. Fotografia z okładki, przedstawiająca ludzi wyciągających ręce po mały kawałek chleba zza drutu kolczastego, pokazuje jednoznacznie, skłaniając do refleksji, jak trudny jest temat prezentowany w tym tomie.

Zbliżając się do końca, warto dodać, że książka została poparta słowem wstępnym napisanym przez Irenę Anders – żonę generała Andersa, Ryszarda Kaczorowskiego – ostatniego Prezydenta RP na uchodźstwie oraz prof. dra hab. Janusza Ciska – dyrektora Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Jak przystało na takie osobistości, ich słowa zapisane na pierwszej stronie są mądre, dojrzałe i refleksyjne.

Być może jest to moim błędem, ale nie dopatrzyłam się żadnych kwestii, dopominających się o uwagi krytyczne. Nie dostrzegłam nawet jednej literówki.

„Ekskluzywne, pięknie wydane kompendium wiedzy o tamtych wydarzeniach. Fascynująca podróż w przeszłość. Mało znane fakty, niepublikowane wcześniej unikatowe zdjęcia. Pamięć tamtych lat nie powinna nigdy przeminąć. Szczególnie w kraju nad Wisłą, który tak tragicznie doświadczyła historia XX wieku”1.

Plus minus:
Na plus:
+ liczne, archiwalne, dotąd niepublikowane fotografie bardzo dobrej jakości
+ wiele zdjęć detali w kolorze
+ krótkie, lecz wyczerpujące opisy
+ teksty rzeczowe, oparte na niezakłamanej historii
+ mało znane fakty
+ kompendium wiedzy dla każdego
+ wspomnienia świadków
+ ekskluzywne, piękne, trwałe wydanie
+ cena
Na minus:
- Brak

Tytuł: II wojna światowa. Okupacyjna codzienność
Autor: red. Barbara Manińska, Janina Stasiszyn, Iwona Dolewska i inni
Rok wydania: 2009 (tom XVIII)
Wydawca: New Media Concept
ISBN: 978-83-7675-000-2 (seria), 978-83-7675-018-7 (tom)
Stron: 135
Oprawa: twarda
Cena: ok. 30 zł
Ocena recenzenta: 10/10

1. Cytat z recenzowanej pozycji, tekst na okładce. [↩]