„Bernadotte – żołnierz fortuny” - K. Mazowski - recenzja

Nakładem Wydawnictwa Nowy Świat z Warszawy w 2013 roku ukazała się książka poświęcona epoce napoleońskiej. Krzysztof Mazowski podjął się napisania biografii jednej z barwniejszych postaci tamtego okresu. Jean Baptiste Bernadotte, bohater książki, człowiek z „trzeciego stanu,” zwykły żołnierz, wieloletni sierżant we francuskiej armii królewskiej, po wybuchu rewolucji francuskiej robi zawrotną karierę jako m.in. minister wojny, marszałek Francji. Ukoronowaniem dokonań jego życia, w przenośni i dosłownie, jest zdobycie tronu szwedzkiego dla siebie i dla swoich potomków.

Zawartość książki

Oczywiście głównym bohaterem tej pozycji jest Jean-Baptiste Bernadotte – człowiek o intrygującej i zapierającej dech w piersiach biografii – ale czy aż tak wyjątkowej w tamtych burzliwych czasach? Po lekturze tej biografii można dojść do wniosku, że Bernadotte miał po prostu więcej szczęścia niż inni mu współcześni i, jak w pewnym momencie stwierdza sam autor. Kolokwialnie można stwierdzić, iż w odpowiednim czasie przeszedł na stronę aliantów, porzucając obóz innego, o wiele bardziej znanego ówczesnego Francuza – Napoleona Bonaparte.

W książce tej znajdziemy również barwny, czasami zaprawiony drobną nutką ironii, opis Francji królewskiej, rewolucyjnej, republikańskiej i cesarskiej oraz Szwecji z okresu regencji i panowania Bernadotte’a – już jako Karla Johana XIV.

To nie wszystko, na co można natrafić w tej niezmiernie ciekawej pozycji. Autor przybliża nam również dzieje dynastii Bernadotte – a więc skrótowo przedstawia rządy następców byłego marszałka Francji.

Na pewno cennym uzupełnieniem tegoż opracowania są zamieszczone na jego końcu noty biograficzne, informacje o występowaniu wątków biograficznych Bernadotte’a i jego rodziny w literaturze pięknej i filmie oraz kalendarium jego życia.

Uwagi krytyczne

Generalnie książka jest świetnie napisana i trudno znaleźć błędy, niedociągnięcia autora. Jedynym, niestety często rzucającym się w oczy faktem, są drobne błędy stylistyczne, nieznacznie rzutujące na przyjemność lektury – i to jest główny powód odjęcia połowy punktu w skali oceny książki. Miękka okładka i nie do końca przyciągająca wzrok okładka mogą odstraszać potencjalnych czytelników od sięgnięcia po tę arcyciekawą książkę. Jeśli być już krytykantem, to można by jeszcze zarzucić dość małą ilość ilustracji, praktycznie brak map (oprócz ogólnych, przy okładce) - te elementy zawsze wzbogacają pozycję czytelniczą. Jak już jednak podkreślałem, jest to bardziej typowe dla recenzentów „czepianie się” niż poważne zarzuty wobec autora.

Pozytywy

Po raz kolejny okazuje się, że połączenie pasji historycznej z wiedzą dziennikarską przynosi bardzo ciekawe rezultaty. W tym miejscu narzuca mi się chęć porównania autora biografii Bernadotte’a do innego dziennikarza-historyka, Bogusława Wołoszańskiego. Z wielką werwą i humorem przedstawione są losy przedrewolucyjnego sierżanta, republikańskiego generała, cesarskiego marszałka i szwedzkiego regenta i króla – Jeana-Baptiste’a Bernadotte’a. Autor od wielu lat mieszkający w Szwecji miał możność skorzystania z tamtejszych bogatych archiwaliów dotyczących dynastii Bernadotte – i zrobił to z wielką wprawą i pożytkiem dla napisanej przez siebie biografii. W tekście książki zamieszcza wiele ciekawych cytatów, np. z listów Bernadotte’a i z dziennikarską werwą zajmuje się krytyką tychże źródeł – czasami odnosi się wrażenie, jakby prowadził swoiste „śledztwo dziennikarskie„. Daje to naprawdę bardzo ciekawe efekty, zmusza do samodzielnego myślenia, a nie tylko „pochłaniania„ tekstu. Dość humorystycznym faktem jest częsta krytyka ze strony autora angielskiego historyka Archibalda Macdonella, autora książki ”Napoleon i jego marszałkowie”, podczas gdy styl pisania obu autorów jest bardzo do siebie podobny, barwny i przyciągający uwagę. Oczywiście Krzysztof Mazowski wytyka swojemu wyspiarskiemu koledze po fachu błędy merytoryczne, ale wydaje się, że lektura biografii marszałków mogła znacznie wpłynąć na styl pisarski Mazowskiego.

Plus minus:
Na plus:
- szerokie ujęcie tematu. Poznajemy nie tylko losy głównego bohatera. Od autora dostajemy ciekawy opis Francji i Szwecji za życia Bernadotte’a, poznajemy dalsze losy założonej przez niego dynastii;
- bardzo ciekawy, historyczno-dziennikarski styl pisarski autora gwarantuje wciągającą i pasjonującą lekturę – nawet dla osób nie interesujących się specjalnie daną epoką historyczną;
- losy Bernadotte’a są na tyle interesujące, że warto sięgnąć po tę lekturę, żeby przekonać się, że czasami los może przynieść nam naprawdę zaskakującą karierę i tylko troszeczkę trzeba jemu dopomóc.
Na minus:
- jak już wspomniałem uprzednio – oprócz drobnych, ale niestety dość częstych, błędów stylistycznych, trudno znaleźć inne, poważne zarzuty wobec tej pozycji.

Tytuł: Bernadotte – żołnierz fortuny
Autor: Krzysztof Mazowski
Wydawca: Wydawnictwo Nowy Świat z Warszawy
Rok wydania: 2013
ISBN: 978-83-7386-443-6
Liczba stron: 280
Cena: 32,99 zł
Ocena recenzenta: 9,5/10