Sylwestrowo - noworoczny program telewizyjny dla historyków (30 grudnia 2013 - 2 stycznia 2014)

Program telewizyjny dla historyków, czyli subiektywny wybór programów związanych z historią, które możecie zobaczyć w ciągu nadchodzących siedmiu dni. Przegląd obejmuje zarówno główne jak i tematyczne kanały telewizyjne.

fot. Takkk, CC-BY-SA-3.0

Poniedziałek, 30 grudnia

07:50 - Kino Polska - Krzyż Walecznych ***+

Złożony z trzech nowel debiutancki film Kazimierza Kutza. Stanowią one adaptacje opowiadań Józefa Hena - „Krzyża”, „Psa” i „Wdowy”. Ich akcja toczy się pod koniec II wojny światowej i tuż po niej. Bohaterem pierwszej historii jest Franek Socha (Jerzy Turek), wiejski fajtłapa i poczciwiec. Podczas wojny wykazuje się bohaterstwem na polu walki i zostaje odznaczony Krzyżem Walecznych. Chłopak ma nadzieję, że po powrocie do rodzinnej wsi zyska w końcu uznanie w oczach rodziny i znajomych. Na miejscu swojej miejscowości zastaje jednak tylko zgliszcza. Druga nowela opowiada o tym, jak do oddziału polskich żołnierzy przyplątuje się bezpański owczarek niemiecki. Wkrótce okazuje się, że został wyszkolony przez esesmanów do pilnowania jeńców w pobliskim obozie koncentracyjnym. Akcja trzeciej historii rozgrywa się po wojnie. Do miasteczka na Ziemiach Zachodnich przybywa wdowa po bohaterze wojennym Joczysie (Grażyna Staniszewska). Miejscowi, w większości dawni podkomendni męża, traktują ją niemal jak obiekt kultu. Mało kto dostrzega, że wdowa żałobę ma już za sobą i jest jeszcze młodą i bardzo atrakcyjną kobietą. Reżyser został nagrodzony Syrenką Warszawską przez Klub Krytyki Filmowej Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.

08:50 - TVP Kultura - Montserrat Caballe

Filmowy portret słynnej sopranistki koloraturowej, która zdobyła sobie przydomek La Superba. Urodzona w 1933 roku w Barcelonie Montserrat Caballe ukończyła konserwatorium ze złotym medalem. Zadebiutowała w 1956 roku w „Cyganerii” Pucciniego. W latach 60. i 70. występowała na deskach najsłynniejszych oper świata. Nagrała wspólną płytę z Freddiem Mercurym, liderem zespołu Queen. Tytułowa piosenka z albumu „Barcelona” stała się hymnem igrzysk olimpijskich w Barcelonie w 1992 roku. W 2003 roku na zakończenie kariery artystka dała szereg recitali w Niemczech.

12:00 - Discovery Historia - Zagłada Stalingradu (1/2)

Kulisy bitwy o Stalingrad, w której niemieckie wojska próbowały zdobyć radzieckie miasto. Walki te zapisały się w historii jako najtragiczniejsza bitwa II wojny światowej.

12:45 - Kino Polska - Kazimierz Wielki (2-ost.) *+

Historia życia Kazimierza III (Krzysztof Chamiec), ostatniego z dynastii Piastów na tronie polskim, któremu nadano przydomek „Wielki”. Ranny podczas polowania władca, wieziony przed podwładnych do Krakowa, wspomina swoją młodość i skomplikowany okres panowania. Jako 15-letni chłopiec (Maciej Orłoś) przyszły król poślubia Annę Aldonę, córkę wielkiego księcia litewskiego Gedymina. Ojciec Kazimierza, Władysław Łokietek (Ignacy Machowski), wyjaśnia synowi, że to małżeństwo ma wielkie znaczenie polityczne. Książę bardzo obawia się wizyty w alkowie żony. Podczas pobytu na Węgrzech u siostry Elżbiety (Barbara Wrzesińska) i jej męża, króla Węgier Karola Roberta (Leon Niemczyk), Kazimierz nawiązuje romans z piękną dwórką, wywołując międzynarodowy skandal. Niebawem umierający Łokietek nakazuje następcy tronu wzmacnianie kraju. Po wstąpieniu na tron Kazimierz realizuje misję, powierzoną mu przez ojca. Z pomocą Karola Roberta i kanclerza Bogorii (Władysław Hańcza) oddala roszczenia do polskiego tronu czeskiego władcy Jana Luksemburskiego (Michał Pluciński). W kolejnych latach umacnia władzę centralną i rozszerza granice królestwa. Przeprowadza kodyfikację prawa zwyczajowego i reformę monetarną, porządkuje zasady podatkowe, a także wzmacnia siły obronne kraju. Z inicjatywy władcy powstaje w Krakowie pierwszy w Polsce uniwersytet. Film zrealizowany z wielkim rozmachem i dbałością o oddanie nie tylko prawdy historycznej, ale i klimatu średniowiecznej Polski. Autorzy filmu skupiają się nie tylko na realiach historycznych, ale również na kulisach panowania Kazimierza. Przedstawiają króla w chwilach monarszego gniewu i ludzkich słabości, podpisującego traktaty pokojowe i romansującego z kochanką Cudką (Zofia Saretok), matką ich syna.

12:50 - TVP Historia - Desperacja *

Jesień 1862 roku. Carska policja tropi w Warszawie konspiratorów. Jej szef, płk Huber (Janusz Zakrzeński), wpada na trop emisariusza gen. Mierosławskiego. Wysłannik przekazuje studentowi malarstwa, Marcinowi (Krzysztof Ibisz) odezwę generała i jego zgodę na dowodzenie oddziałami powstańców. Policja przeprowadza u młodego malarza rewizje. Studenta ratuje spotkana przypadkiem Katarzyna (Maria Mielnikow-Krawczyk). Marcin zostaje jej kochankiem i zamieszkuje w wynajętej dla niego pracowni. Tymczasem Katarzyna pracuje dla Hubera. Kolaboracja ma jej pomóc w wyjednaniu powrotu męża z zesłania. Marcin z kolegami postanawia utworzyć nową komórkę konspiracyjną. Cyganka wróży mu zdradę i krew. Wkrótce Marcin z Katarzyną jadą do Drezna na spotkanie z Mierosławskim. Za nimi podąża szpicel Hubera, major Woroncow (Leszek Zdybał). Kiedy kochankowie wracają do Warszawy, Katarzyna chce ukryć Marcina przed pułkownikiem, który żąda wydania spiskowców. Dziewczyna odmawia i trafia do cytadeli. Wybucha powstanie styczniowe. Katarzyna, w kibitce pod eskortą Woroncowa, jedzie na zesłanie. Atakuje ich oddział powstańców, wśród których jest Marcin. W walce giną Woroncow i malarz. Film określany był jako hybryda, zawierająca elementy aż czterech gatunków - melodramatu, filmu historycznego, sensacyjnego oraz dramatu psychologicznego.

13:50 - Polsat Viasat History - Skryci zabójcy epoki wiktoriańskiej

Okazuje się, że ludzi współczesnych i żyjących w epoce wiktoriańskiej łączyły dwie rzeczy: fascynacja technologią oraz obsesja zogniskowana na świecie materialnym. Dr Suzannah Lipscomb pokaże widzom, że ówcześni mieszkańcy Wielkiej Brytanii testowali różne, jeszcze im obce aspekty życia codziennego - i byli w tym względzie pionierami. Dr Lipscomb ulokuje swoje laboratorium we wnętrzu wiktoriańskiego domu, skąd sprawdzi wszystkich „skrytych zabójców”, którzy się tam czają. Opowie także, jak w ogóle znaleźli się w domostwach ludzi, kiedy zostali ujawnieni oraz jakie metody stosowano, by się ich pozbyć. Dr Lipscomb odkryje zabójcze pułapki, takie jak arszenik w tapecie, bakterie w butelce dla niemowląt czy zwykły gorset.

14:35 - Kino Polska - Pułkownik Kwiatkowski ***+

14:35 KiRok 1945. Wojskowy lekarz, kapitan Kwiatkowski (Marek Kondrat), operuje pułkownika Kiziora (Adam Ferency) z Urzędu Bezpieczeństwa. W nagrodę otrzymuje tydzień urlopu, który postanawia spędzić w rodzinnej Warszawie. Tu zakochuje się w pięknej Krysi (Renata Dancewicz). Podczas awantury w restauracji broni dziewczyny przed radzieckim oficerem, podając się za pułkownika bezpieki. Chcąc zrobić dobre wrażenie na ukochanej i zdobyć jej serce, kontynuuje tę mistyfikację. W efekcie doprowadza do uwolnienia z aresztów wielu więźniów politycznych oraz zablokowania wywozu do ZSRR polskich dzieł sztuki. Zdając sobie sprawę z konsekwencji swoich śmiałych poczynań, Kwiatkowski pragnie przedostać się na Zachód. Na czechosłowackiej granicy zostaje jednak zdemaskowany przez Kiziora, który proponuje mu współpracę z UB. W razie odmowy grozi mu wieloletni wyrok. Inspiracją do powstania filmu była autentyczna historia fałszywego pułkownika.

20:10 - ale kino+ - Tora! Tora! Tora! ***+

Film obejmuje wydarzenia od września 1939 roku, kiedy to admirał Isoroku Yamamoto (Sô Yamamura) objął dowództwo japońskiej floty wojennej, do 7 grudnia 1941 roku - dnia, w którym zaszyfrowany sygnał „Tora! Tora! Tora!” rozpoczął japoński atak na Pearl Harbor, amerykańską bazę marynarki i lotnictwa na Hawajach. Obraz dokładnie pokazuje przygotowania Japończyków do spektakularnego ataku i reakcję władz Stanów Zjednoczonych na ostrzeżenia wywiadu. Przedstawiciele amerykańskich władz zignorowali wiadomości, które docierały do nich od tajnych informatorów. Admirał Yamamoto początkowo był przeciwny wojnie z USA. Jednak wobec ambicji uczynienia swojego kraju dominującą potęgą Azji konfrontacja ze Stanami Zjednoczonymi stała się nieunikniona. Admirał opracował szczegółowy plan ataku na amerykańską bazę wojskową. Zniszczenie Pearl Harbor miało sparaliżować flotę i lotnictwo USA... Adaptacja prozy Ladislasa Faraga. Obraz przybliża kulisy działań Amerykanów i Japończyków, z rozmachem prezentując sekwencje ataku na Pearl Harbor. Zrealizowany w 197O roku film otrzymał Oscara za efekty specjalne a, choć obecnie kino dysponuje nowocześniejszą techniką, sceny batalistyczne zapierają dech w piersiach.

22:35 - TVP Kultura - Pachnidło: Historia mordercy ****

XVIII-wieczny Paryż. Handlarka ryb rodzi na targu nieślubne dziecko. Złapana na próbie zabicia niemowlęcia, zostaje stracona. Osierocony chłopiec, nazwany Jean-Baptiste Grenouille, trafia do sierocińca. Dziecko jest obdarzone genialnym węchem, a jednocześnie pozbawione własnego zapachu. Kiedy dorasta (Ben Whishaw), zostaje uczniem znanego perfumiarza Giuseppe Baldiniego (Dustin Hoffman). Tworzy pod jego szyldem zapachy, które podbijają serca paryskich dam. Jean-Baptiste pragnie jednak czegoś więcej. Marzy o skomponowaniu własnych perfum, niedościgłego w doskonałości aromatycznego eliksiru, któremu nikt nie będzie w stanie się oprzeć. Wie, że jego najważniejszym składnikiem musi być woń dziewczęcych ciał. Opętany tą ideą jedzie do miejscowości Grasse i rozpoczyna krwawe polowanie na młode kobiety. Jego celem staje się młoda arystokratka Laura (Rachel Hurd-Wood). Adaptacja bestsellerowej powieści Patricka Süskinda „Pachnidło”.

Wtorek, 31 grudnia

12:00 - Discovery Historia - Zagłada Stalingradu (2-ost.)

Kulisy bitwy o Stalingrad, w której niemieckie wojska próbowały zdobyć radzieckie miasto. Walki te zapisały się w historii jako najtragiczniejsza bitwa II wojny światowej.

14:45 - TVP Polonia - Śladami złotego #

Film opowiada o historii polskiej bankowości na tle dziejów pieniądza w ogóle. Nad scenariuszem pracowali eksperci, m.in. pracownicy Muzeum Emeryka Hutten-Czapskiego. Po dziejach polskiej złotówki oprowadza znany dziennikarz ekonomiczny Marek Tejchman.

20:20 - TVP Kultura - Vatel ***

Francja, wiosna 1671 roku. Stary, schorowany książę de Condé (Julian Glover) podejmuje w swoim zamku Chantilly znakomitych gości - króla Ludwika XIV (Julian Sands) i jego świtę. Arystokrata ma nadzieję, że odzyska dawne wpływy na dworze, jeśli władca wyjedzie z jego posiadłości usatysfakcjonowany. O to ma zadbać genialny majordomus, François Vatel (Gérard Depardieu), plebejusz obdarzony nieograniczoną wyobraźnią. Dzięki jego staraniom trzydniowa wizyta króla staje się nieustannym pasmem hucznych zabaw i ucztowania. Wśród bawiących w Chantilly dam dworu uwagę mistrza ceremonii zwraca Anne de Montausier (Uma Thurman), którą interesuje się wpływowy intrygant, markiz de Lauzun (Tim Roth). Kobieta odrzuca zaloty próżnego bogacza i swoje serce oddaje Vatelowi, który imponuje jej nie tylko znakomitymi umiejętnościami, lecz także szlachetnym charakterem. Majordomus znajduje uznanie także w oczach samego króla, który postanawia zabrać go ze sobą do Wersalu. Za swoje oddanie i wieloletnią służbę Vatela spotyka srogie rozczarowanie. Widowiskowość i plastyczny rozmach filmu doceniono, przyznając mu nominację do Oscara i nagradzając Cezarem za scenografię.

21:00 - AXN - Helikopter w ogniu ****

Amerykanie w ramach misji pokojowej ONZ stacjonują w ogarniętej wojną domową Somalii. 3 października 1993 roku w stolicy kraju, Mogadiszu, ląduje oddział składający się z ponad stu komandosów z elitarnych jednostek Delta Force i Rangers. Wśród dowodzonych przez kapitana Stee-le’a (Jason Isaacs) żołnierzy są m.in.: młody idealista Eversmann (Josh Hartnett), żądny przygód Grimes (Ewan McGregor), McKnight (Tom Sizemore) oraz dwaj doświadczeni członkowie Delta Force, Gibson (Eric Bana) i Sanderson (William Fichtner). Celem operacji jest uprowadzenie dwóch zaufanych ludzi potężnego dyktatora Mohameda Farraha Aidida, lidera jednej z walczących o władzę frakcji. Amerykanie chcą w ten sposób osłabić jego wpływy, a w konsekwencji przywrócić w kraju ład. Według dowództwa cała akcja powinna zająć niecałą godzinę, tymczasem już na początku sytuacja wymyka się spod kontroli. Żołnierze tracą dwa śmigłowce, a rebelianci i ludność cywilna stawiają im niespodziewanie zaciekły opór. Prosta z pozoru akcja zamienia się w krwawy, trwający kilkanaście godzin bój. Znakomicie zrealizowany film Ridleya Scotta ze świetnymi zdjęciami Sławomira Idziaka daje poczucie fizycznej obecności w samym środku bitewnego chaosu. Dwa Oscary - za montaż i dźwięk.

Środa, 1 stycznia

09:30 - CANAL+ Family - Quo vadis *

Lata 60 n.e. Imperium rzymskim rządzi despotyczny Neron (Michał Bajor). Do Petroniusza (Bogusław Linda) przybywa jego siostrzeniec, Marek Winicjusz (Paweł Deląg), który właśnie wrócił z wojny w Azji Mniejszej. Wyznaje mu, że podczas pobytu w domu Aulusa Plaucjusza (Piotr Garlicki) poznał niezwykłej urody kobietę i natychmiast się w niej zakochał. Problem w tym, że jego wybranka - Ligia Kallina (Magdalena Mielcarz) - jest zakładniczką Rzymu. Marek prosi krewnego o pomoc. Ten sprawia, że dziewczyna trafia do cesarskiego pałacu. Podczas uczty przed natarczywością Winicjusza broni ją niewolnik, Ursus (Rafał Kubacki). Następnej nocy, przy pomocy Akte (Małgorzata Pieczyńska), byłej kochanki Nerona, która stała się chrześcijanką, Ligia ucieka do swoich współwyznawców. Winicjusz jednak nie daje za wygraną. Dziewczynę podejmuje się odnaleźć chciwy i pozbawiony skrupułów Chilon Chilonides (Jerzy Trela). Adaptacja uhonorowanej Nagrodą Nobla powieści Henryka Sienkiewicza.

15:15 - TV Puls - Ogniem i mieczem ***+

Poseł księcia Jeremiego Wiśniowieckiego Jan Skrzetuski (Michał Żebrowski), wracając z Krymu, ratuje życie kozackiemu pułkownikowi Bohdanowi Chmielnickiemu (Bohdan Stupka). Zatrzymuje się w karczmie, gdzie angażuje się w konflikt z podstarostą Czaplińskim. Ze starcia wychodzi jednak zwycięsko i wyrzuca przeciwnika na bruk. Świadkami zajścia są m.in. Jan Onufry Zagłoba (Krzysztof Kowalewski) i Longin Podbipięta (Wiktor Zborowski), którzy nie kryją podziwu dla temperamentu i odwagi Skrzetuskiego. Obaj rycerze szybko zaprzyjaźniają się z Janem i wspólnie z nim ruszają w dalszą drogę. Niebawem przychodzą z pomocą kniahini Kurcewiczowej i jej bratanicy Helenie (Izabella Scorupco). Chłopak zakochuje się w dziewczynie od pierwszego wejrzenia. Niestety, Helena została już przyrzeczona Kozakowi Bohunowi (Aleksander Domogarow). Skrzetuski zdobywa miłość dziewczyny, czym wzbudza jego wściekłość. Tymczasem stosunki między Polakami i Kozakami zaostrzają się, a Skrzetuski razem z armią Wiśniowieckiego zostaje uwięziony w twierdzy Zbaraż.

16:00 - Discovery Science - Hawking - życie geniusza

Stephen Hawking, jeden z najsłynniejszych naukowców współczesnych czasów, opowiada o swoim niezwykłym życiu. Film jest inspirującym portretem naukowej legendy. Choć lekarze dali mu jedynie dwa lata życia, ten cierpiący na stwardnienie zanikowe boczne mężczyzna pokonał wszelkie przeciwności losu. W programie także rozmowy z osobami z najbliższego otoczenia geniusza.

20:00 - CANAL+ Family - Hans Kloss. Stawka większa niż śmierć *+

Madryt, 1975 rok. Odbywa się pogrzeb jednego z nazistowskich zbrodniarzy, który od zakończenia II wojny światowej ukrywał się w Hiszpanii. Po ceremonii niejaki Werner (Daniel Olbrychski) zaprasza do siebie Stanisława Kolickiego (Stanisław Mikulski). Na miejscu przybyły spotyka Hermanna Brunnera (Emil Karewicz). Ten chce ustalić, co jego dawny antagonista wie na temat miejsca ukrycia największego skarbu Trzeciej Rzeszy - Bursztynowej Komnaty. Stary szpieg wraca wspomnieniami do wydarzeń sprzed lat. Königsberg, 1945 rok. Hans Kloss (Tomasz Kot) - agent polskiego wywiadu o kryptonimie J-23 - wpada na trop skarbu zrabowanego przez nazistów. W intrygę zaangażowany jest także Hermann Brunner (Piotr Adamczyk). Kloss musi pokrzyżować plany wroga, a jednocześnie ocalić piękną Elzę (Marta Żmuda Trzebiatowska), dla której gotów jest zaryzykować powodzenie całej misji... Trzymający w napięciu, szpiegowski film wojenny utrzymany w klimacie legendarnego serialu, ale opowiedziany językiem współczesnego kina - ze spektakularnymi efektami specjalnymi i dynamiczną akcją.

22:15 - ale kino+ - Ostatni król Szkocji ****

Lata 70. XX wieku. Tuż po skończeniu studiów medycznych Szkot Nicholas Garrigan (James McAvoy) postanawia udać się do jednego z krajów Trzeciego Świata, by pomagać potrzebującym. Jego wybór pada na Ugandę. Gdy zjawia się on w tym afrykańskim państwie, dochodzi tam do przewrotu, w którym władzę przejmuje okrutny i bezwzględny Idi Amin (Forest Whitaker). Wkrótce Garrigan zostaje wezwany do dziwnego wypadku. Okazuje się, że poszkodowanym jest Amin, którego samochód zderzył się z krową. Garrigan szybko zdobywa sympatię zafascynowanego szkocką kulturą przywódcy i niebawem zostaje jego prywatnym lekarzem. Początkowo oczarowany silną osobowością i stylem bycia dyktatora, z czasem zaczyna dowiadywać się o popełnianych przez jego ludzi zbrodniach. Ich ofiarą pada także jego kochanka i jedna z żon Amina, Kay (Kerry Washington). Nicholas, coraz bardziej przerażony dziejącymi się wokół niego wydarzeniami, postanawia uciec z Ugandy. Nie jest to jednak proste. Brytyjski wywiad zgadza się udzielić mu pomocy. W zamian jednak żąda otrucia Amina...

Czwartek, 2 stycznia

18:00 - National Geo. - Zamachy na Hitlera

Historia zamachów na Hitlera zrekonstruowana na podstawie ujawnionych niedawno dokumentów archiwalnych. Szacuje się, że przeciwko niemieckiemu oprawcy powstało około 40 spisków.

21:00 - Discovery Historia - Mroczne stowarzyszenia: Kult nazizmu

Program ukazuje całą prawdę o stowarzyszeniu Vril - jednej z najbardziej znanych i najgroźniejszych organizacji w historii świata. Twórcy dokumentu badają prawdziwe intencje członków i odsłaniają ich makabryczne rytuały. W stowarzyszeniu Vril zasiadała cała elita partii nazistowskiej z Hermannem Göringiem, Heinrichem Himmlerem i Adolfem Hitlerem na czele. Legenda głosi, że pierwsi członkowie tej organizacji wierzyli, że mogą żyć w podziemnej krainie i odbywać podróże do najodleglejszych zakątków wszechświata, dzięki potężnej sile nazywanej Vril.

Ocena:

* - najniższa ocena filmu - ***** - najwyższa ocena filmu (trzeba zobaczyć!)
+ - oznacza połowę gwiazdki
# - program wart szczególnej uwagi (np. premiera, ważna rocznica, wysoki walor edukacyjny)