„Kresowa Atlantyda. Historia i mitologia miast kresowych”. Tom I, II, III - S. S. Nicieja - recenzja

Kresowej literaturze wspomnieniowej zarzuca się często, iż mitologizuje czas i miejsca, o których opowiada. Podnosi się przy okazji również zarzut jakoby publikacje tego typu tworzyli amatorzy, a nie zawodowi historycy czy też etnografowie. Oto jednak na rynku pojawiła się trzytomowa publikacja mogąca w pełni zadowolić zarówno krytyków, jak i czekających na tego typu publikację. Kresowa Atlantyda zabierze bowiem czytelnika na polski „ląd utracony” zatopiony w odmętach czasów historycznych.

Stanisław Sławomir Nicieja od prawie czterdziestu lat zajmuje się zawodowo historią. Obecnie sprawuje funkcję rektora Uniwersytetu Opolskiego oraz posiada tytuł profesora nauk humanistycznych. Współtworzył sześć filmów dokumentalnych o Lwowie oraz liczne publikacje na temat dawnych południowo-wschodnich Kresów II Rzeczpospolitej. Trudno więc w tym przypadku zarzucić autorowi braki warsztatowe bądź edukacyjne.

Spośród publikacji opolanina warto wyróżnić trzytomową Kresową Atlantydę, a to ze względu na treść, poziom wydawnictwa, ale także „lekkie pióro” autora.

Pierwszy tom wspomnianej trylogii zabiera czytelnika w świat największych oraz najważniejszych miast opisywanego regionu – Lwowa, Stanisławowa, Tarnopola, Brzeżan oraz Borysławia. Opisy pełne ciekawostek i historycznych faktów są bogato ilustrowane fotografiami, często niepublikowanymi nigdzie wcześniej i pochodzącymi z prywatnych zbiorów. Warte uwagi są szczególnie anegdoty z czasów minionych, a także powiązanie biografii wielu znanych z kart podręczników osób z miejscami ich urodzenia. Często bowiem miłośnicy historii nie zdają sobie sprawy, jak wielu wybitnych Polaków ma korzenie kresowe. Recenzenta szczególnie zaintrygowała opowieść o „Polskim Klondike” – Borysławiu. Książkę zamyka epitafium dla jednego z wybitnych lwowiaków – Adama Hanuszkiewicza.

W tomie drugim Profesor Nicieja zabiera czytelnika w podróż po dawnych południowo-wschodnich uzdrowiskach II Rzeczpospolitej. Po lekturze publikacji nikt nie będzie już nieświadomy, gdzie wypoczywały zarówno elity, jak i zwykli mieszkańcy dawnej Polski. Takie miasta jak Truskawiec, Jaremcze, Worochta, Sokole i Morsztyn kusiły różne typy turystów – od zapalonych myśliwych, przez miłośników pieszych wędrówek po mniej aktywnych kuracjuszy sanatoriów. Pod względem typograficznym książka w niczym nie ustępuje tomowi pierwszemu.

Tom trzeci to z kolei opowieść o ponad dwustu miastach, które w wyniku postanowień konferencji jałtańskiej, nie znalazły się już w powojennych granicach Polski. Na jego kartach czytelnik zapozna się między innymi z historią Zaleszczyk, Kosowa, Chodorowa i Kałusza. Również w tym przypadku odnaleźć można w dziele wielką liczbę intrygujących fotografii, które, co należy podkreślić, w doskonały sposób dopełniają kolejne partie tekstu.

Co warte uwagi, każda z części trylogii posiada bardzo rozbudowane indeksy miast oraz osób, które w znaczący sposób ułatwiają wyszukiwanie konkretnych informacji.

Widząc książkę na półce bibliotecznej bądź księgarskiej, już na pierwszy rzut oka ma się wrażenie, iż jest to pozycja wyjątkowa. Powodują to: twarda oprawa oraz bardzo dobrej jakości i pojawiające się w dużych ilościach reprodukcje fotografii i obrazów. Recenzent, pomimo poszukiwań, nie odnalazł słabych punktów wydawnictwa. Drobne błędy korektorskie nie powinny zaciemniać wysokiej jakości tej pracy.

Omawiane publikacje należy polecić praktycznie każdej osobie interesującej się historią Polski. Należy bowiem pamiętać, iż bez Kresów nasz kraj oraz jego kultura i historia byłyby o wiele uboższe. Książki S. S. Niciei są godną tego ilustracją. Dodatkowo stanowią one doskonały prezent, będący również zachętą dla młodszego pokolenia czytelników zaczynających dopiero przygodę z poznawaniem tejże części naszego dawnego kraju (I i II Rzeczpospolitej).

Plus minus:
Na plus:
+ tematyka
+ erudycja i wiedza autora
+ wysoki poziom typograficzny i korektorski
+ jakość wydawnictw (papieru)
+ wiele niepublikowanych wcześniej fotografii
Na minus:
- cena (choć trudno żeby była niższa przy tym poziomie wydania)

Tytuł: Kresowa Atlantyda. Historia i mitologia miast kresowych. Tom I, II, III
Autor: Stanisław Sławomir Nicieja
Wydawnictwo: Wydawnictwo MS
Rok wydania: 2012 i 2013
ISBN: 978-83-61915-27-0, 978-83-61915-32-4, 978-83-7197-377-2
Liczba stron: 286 + 287 + 288
Oprawa: Twarda
Cena: Ok 160 złotych za komplet
Ocena recenzenta: 9/10