Zbrodnia w sztuce w MOCAK-u

Portrety anonimowych przestępców autorstwa Debory Hirsch, projekty nagrobków seryjnych morderców Zbigniewa Libery i film Larsa Laumanna o miłości młodej Norweżki do skazańca. 15 maja MOCAK otworzy wystawę poświęconą różnym aspektom zbrodni.

Rafał Bujnowski, #1, z cyklu Arsoniści, 2013, kreda na tablicy

Zbrodnia w sztuce to czwarta z kolei wystawa realizowana przez MOCAK w serii łączącej sztukę z najważniejszymi terminami cywilizacyjnymi, takimi jak historia, sport, nauka czy religia. Do tej pory odbyły się trzy wystawy: Historia w sztuce, Sport w sztuce i Ekonomia w sztuce. Celem tej serii jest prezentacja pojęć – na pozór jednoznacznych – oraz ukazanie, jak wiele twórczych inspiracji i możliwości symbolicznych kryje się w codzienności.

Zbrodnia ujawnia to wszystko, co w człowieku jest fanatycznym oszołomieniem, mroczną bezradnością i krzywdą bez zadośćuczynienia. Zbrodnia ma dwa źródła. Albo jest efektem „mniejszych„ zbrodni, rzadko karanych, bo dokonywanych w zaciszu domowym na słabszych, którzy potem szukają odwetu na społeczeństwie. Albo wynika z podjudzania ze strony polityki i religii. Zbrodnia odkrywa wielkie ”bogactwo” zła, jakie w nas tkwi. To najlepsza lekcja na temat ludzkiej bezradności i kulturowej szarpaniny.

Na wystawie będzie można zobaczyć między innymi film Debory Hirsch Ostatnia Wieczerza, w którym brazylijska artystka pokazuje portrety przeciętnych przestępców. Przedstawia je w formie barwnych kompozycji geometrycznych, zacierając rysy twarzy. Hirsch nazywa portretowanych przestępców apostołami, także tytuł pracy otwarcie nawiązuje do Biblii. Dla apostołów Ostatnia Wieczerza była aktem wzniosłym, dla przestępcy jest ostatnim posiłkiem przed egzekucją. Wśród prezentowanych prac znajdzie się także rysunek Zbigniewa Libery Grób kryminalisty, odnoszący się do postaci dwóch morderców seryjnych, którzy zostali straceni: Stanisława Modzelewskiego i Zdzisława Marchwickiego. Artysta, projektując monumentalne modele nagrobków, proponuje zaskakujące rozwiązanie – zamiast tuszować obecność zbrodniarzy na cmentarzach, należy ją odpowiednio wyeksponować. Wyróżnikiem (ostrzeżeniem?) ma być realistyczna (być może nawet hiperrealistyczna) rzeźba powieszonego człowieka. Z kolei film Larsa Laumanna Zamknij się, dzieciaku, to nie bingo opowiada historię młodej Norweżki zakochanej w Carltonie Turnerze, mężczyźnie skazanym na śmierć. Nikt nie wspomina o jego zbrodni – człowiek okazuje się znacznie ważniejszy niż jego czyny. Dla bohaterów filmu Carlton jest „niewinny” i nikt nie wątpi w jego ludzką wartość. Takie podejście nadaje ich życiu radość i lekkość. Atmosfera filmu jest przesiąknięta wielką ufnością w dobroć i piękno ludzi.

Wystawie towarzyszyć będzie obszerna dwujęzyczna, polsko-angielska publikacja, rozwijająca tematykę prezentowanych prac, rozważająca najważniejsze zagadnienia wynikające z relacji zbrodnia – sztuka. Oprócz tekstów teoretycznych autorstwa Noëla Carroll’a, Brunona Hołysta, Bogusława Habrata, Colina Wilsona i Marii Anny Potockiej katalog będzie zawierał bogato ilustrowaną część poświęconą artystom i pracom pokazywanym na wystawie.

Artyści: Mac Adams, Kjersti Andvig, Virginie Barré, Jan van Bijlert, Małgorzata Blamowska, Piotr Blamowski, Christian Boltanski, Rafał Bujnowski, Jake i Dinos Chapman, Larry Clark, Hubert Czerepok, Danny Devos, Robert Devriendt, Grzegorz Drozd, Generic Art Solutions, Marian Henel, Debora Hirsch, Szymon Kobylarz, Justyna Koeke, Ignas Krunglevičius, Robert Kuśmirowski, Lars Laumann, Zbigniew Libera, Teresa Margolles, Jan Matejko, Bartek Materka, Andrzej Mleczko, Dorota Nieznalska, Anna Orlikowska, Oliver Pietsch, Agnieszka Polska, Andres Serrano, Taryn Simon, Daniel Spoerri, Mladen Stilinović, Beat Streuli, Alejandro Vidal, Andy Warhol, Ryszard Waśko, Franciszek Żmurko.

Zbrodnia w sztuce
Wernisaż: 15.5.2014
Czas trwania wystawy: 16.5–28.9.2014
Kuratorzy: Delfina Jałowik, Monika Kozioł, Maria Anna Potocka
Koordynator: Agnieszka Chyrowicz