„Miłość i strach. Dzieje uczuć kobiet i mężczyzn. Wiek XVI-XVIII. Uwolnienie i konsumpcja żądz” Jerzy Besala - recenzja

Wiek XVI i XVII to epoka odkryć geograficznych, wielkich przemian związanych z rozwojem handlu, wytwórczością, urbanizacją, szczególnie we Włoszech, gdzie już w XVI wieku połowa ludności mieszkała w miastach. To czasy reformacji, zmian teologicznych i podejścia do płciowości, edukacji kobiet z elit, rozwoju druku, co wpłynęło także na relacje między mężczyzną a kobietą. Średniowieczny wzorzec się załamywał, szły nowe czasy dla obu płci. Czy lepsze?

Tymi słowami Autor rozpoczyna wstęp do kolejnego, czwartego już tomu swojej wędrówki w poznawaniu uczuć kobiet i mężczyzn przez wieki. Pytanie postawione na końcu wydaje się zasadne. Opisywane w tym tomie czasy są skrajnie różne od czasów średniowiecza. Różnią się także od kręgów fundamentalistycznych wyznawców Mahometa czy Jezusa Chrystusa, opisywanych w poprzednim tomie. Są lepsze dla kobiet czy dla mężczyzn? Na to pytanie powinien odpowiedzieć sobie czytelnik indywidualnie po przeczytaniu książki.

Tak jak poprzednie części, ta, dotycząca XVI –XVIII wieku, utrzymana jest w tej samej konwencji. Ten sam układ, podział na rozdziały i podrozdziały, ułatwiające i usprawniające czytanie. Krótkie streszczenia w formie równoważników zdań przed każdym rozdziałem, opisują o czym będzie mowa. Jest to szczególnie przydatne jeśli kogoś nie interesuje przedstawione zagadnienie. Nie musi on czytać każdego rozdziału po kolei, nie są one powiązane. Jeśli streszczenie go nie zainteresuje, może dany rozdział ominąć i przejść do innego. Jest to także przydatne, jeśli poszukuje się konkretnego zagadnienia. Rozdziały nie są długie. Zalecane jest jednak przeczytanie całości po kolei, gdyż daje to obiektywny pogląd na cały opisywany w danym tomie okres.

Autor przytacza fragmenty listów, wiersze i tym podobne, co dodatkowo ożywia tekst i usprawnia czytanie. Dodatkowo na końcu znajduje się też indeks osób, dzięki któremu można łatwo wyszukać odniesienia w tekście.

Minusem, jak w poprzednich tomach jest to, że przypisy znajdują się na końcu książki. Ponieważ jest ona dość gruba, nieporęcznie się je odszukuje. Przypisy są jednak dokładnie zapisane pod tytułami rozdziałów. Mało jest też ilustracji, rycin, obrazów. Przy tak obszernej pozycji i rozległej tematyce mogłoby się pojawić ich więcej. Te które są, choć nieliczne, pozostają szczegółowo podpisane. Często stosowane są w tym miejscu różne anegdoty.

Książka porusza znane z poprzednich tomów tematy. Obracamy się wokół spraw dotyczących uczuciowości, emocjonalności, seksualności tylko w innym okresie. Poznajemy różnice między kobietami i mężczyznami oraz ich pozycjami w danej epoce. Musimy pamiętać, że są to wieki oświecenia, wyzwolenia z ograniczeń religijnych i obyczajowych. Czasy śmiałości i rozumu. Kobiety i mężczyźni stają się niezależni. Jerzy Besala zaznacza, że uczuciowość, romanse i związane z tym kłótnie, zazdrości miały wpływ na losy nie tylko kochanków czy małżonków, ale także niejednokrotnie na losy państw, polityki, gospodarki czy innych dziedzin życia. Człowiek jest istotą emocjonalną, nieraz to ta strefa bierze nad nim górę i w jej, a wtedy człowiek zaślepiony pożądaniem podejmuje pochopne decyzje. Widzimy, że było tak od dawien dawna….

W prezentowanym tomie autor wędrówkę zaczyna od Włoch, kolebki cywilizacji zarówno w czasach starożytnych jak i renesansu. To tu narodził się typ kobiety nazwanej virago, czyli kobiety posiadającej poniekąd męskie cechy: dominującej aktywnej zawodowo, politycznie i seksualnie. Udzielającej się w dziedzinach stuki, niezależnej. Większość z nich niejednokrotnie była bezwzględna w swoich posunięciach, nie stroniła od przemocy czy bezwzględnej zemsty. Przykładami mogą być opisane w książce: królowa Margot de Valois, Elżbieta Tudor, Katarzyny Medycejskiej, czy polska Bona Sforza. Męskie grono reprezentują: Casanova, markiz de Sade czy książę Kondeusz, których wynaturzenia, liczne dziwne skłonności, prezentują w pełni wyzwolenie i wyuzdanie epoki.

Odkrycia geograficzne, zmiany w gospodarce i przemyśle otworzyły ludziom oczy nie tylko na inne lądy czy kultury, ale także na ich życie. Pokazały różnice i potrzeby międzyludzkie. Społeczeństwo stało się bardziej śmiałe. Otwarcie zaczęto mówić o swoich potrzebach. Wtedy właśnie przetoczyły się w Europie pierwsze fale emancypacji. Kobiety zaczęły pojawiać się na salonach literackich i nie tylko. Zyskiwały coraz większe i silniejsze pozycje. Kobiety chciały równości i zaczęły o nią walczyć. Pokazywały, że potrafią być tak samo silne i znaczące jak mężczyźni.

Wpłynęło to także na filozofię. Wiek XVII to oczywiście czasy oświecenia. Tu oprócz standardowych tematów nakreślone zostają także ogólne nurty epoki, które znacząco wpłynęły na zmiany obyczajowe. Subiektywnie patrząc fragmenty dotyczące filozofii były przydługawe i dla osoby, której nie interesują takie zagadnienia, mogły być nudnawe i rozbijające całość. Odbiegały one bowiem od głównej tematyki.

Jak w poprzednich książkach autor opisuje życie nie tylko wyższych warstw (choć tu mamy najwięcej tekstów źródłowych), ale także mieszczaństwa czy najniższych klas. Daje to pełen, obiektywny (a przynajmniej taki zdaje się być) przegląd obyczajowości społeczeństwa. Nadaje to książce pewien wymiar socjologiczny.

Warto zaznaczyć, że Autor oprócz opisywania głównych tematów pozycji, znajduje czas na różne ciekawostki oraz liczne plotki z życia znanych i lubianych epoki. Sprawia to, że książkę czyta się przyjemnie. Warta polecenia.

Plusy i minusy

Na plus:

+ ciekawe spostrzeżenia autora

+przystępny język

+ krótkie rozdziały

+ streszczenia przed rozdziałami

+ fachowe, dokładne przypisy

+ książka zszywana

+ „szlachetny” papier

Na minus:

- przypisy na końcu książki

- niektóre teksty autora mogą zostać odczytane jako szowinistyczne

Tytuł: Miłość i strach. Dzieje uczuć kobiet i mężczyzn

Autor: Besala Jerzy

Wydawnictwo: Zysk i S-ka

Rok wydania: 2014

Format: 165x220

ISBN: 978-83-7506-947-1

Stron: 514

Oprawa: Twarda

Cena: ok. 40  zł

Ocena recenzenta: 7/10