Szkocki „Jaszczur Morski” z epoki jurajskiej

Potwór z Loch Ness – sławna bestia zamieszkująca jezioro górzystego regionu północnej Szkocji – może być mitem, jednak naukowcy twierdzą, że zidentyfikowali prawdziwego szkockiego potwora morskiego, żyjącego około 170 milionów lat temu.

Artystyczna wizja nowego gatunku ichtiozaura, aut. Todd Marshall; PA CC BY-SA 3.0

Według najnowszych badań opublikowanych w tym tygodniu, skamieniałości odnalezione w 1959 roku na drugiej co do wielkości wyspie Szkocji – Skye - okazały się być nowym gatunkiem delfinowatego drapieżnika należącego do grupy wymarłych gadów morskich – ichtiozaurów.

W czasach epoki dinozaurów, ichtiozaurus dzielił morza świata z innymi wielkimi gadami morskimi – plezjozaurami i mozazaurami – na długo przed rekinami i wielorybami. Pierwsze ichtiozaury pojawiły się w najstarszym okresie ery mezozoicznej (ok. 245 milionów lat temu), triasie. Grupa ta osiągnęła szczyt różnorodności gatunkowej w epoce jurajskiej, po której rozpoczął się niekorzystny dla ich życia i rozwoju okres później kredy, który doprowadził do wyginięcia gatunku na kilka milionów lat przed zniknięciem ostatniego dinozaura.

Zgodnie z zapisem skamieniałości, w okresie jury środkowej nastąpiła zmiana – mniejsze ichtiozaury ustąpiły miejsca większym, bardziej rozwiniętym osobnikom o większych oczach. Od tego czasu, to większe osobniki dominowały w morzach nawet do 95 milionów lat temu, kiedy to cała grupa wyginęła. Choć naukowcy nie wiedzą dlaczego taka zmiana miała miejsce, dzięki skamieniałościom z wyspy Skye sprzed ponad pół wieku mogli odnaleźć nową wskazówkę.

To Brian Shawcross, amatorski zbieracz skamieniałości, w 1959 roku znalazł cały szereg skamieniałych kości w zatoce Bearreraig, słynącej ze znalezisk geologicznych. Kości podarowane zostały najstarszemu szkockiemu muzeum publicznemu – Hunterian Museum w Glasgow w 1990 roku i dopiero teraz udało się zidentyfikować niektóre z nich, np. kości grzbietu, kość ogonową i płetwy, jako należące do nowego gatunku ichtiozaurusa, który żył ok. 170 milionów lat temu. Zgodnie z tym, co podaje grupa paleontologów, którym przewodzą naukowcy z uniwersytetu w Edynburgu, szczątki ichtiozaura pomogą uzupełnić braki w zbiorach z okresu jury środkowej (ok. 176-161 milionów lat temu).

W badaniu opublikowanym w poniedziałek w Scottish Journal of Geology, naukowcy opisali nowy gatunek po raz pierwszy. Choć materiał, który zbadano, był niekompletny, szacuje się, że delfinowaty drapieżnik miał ok. 4,3 metra długości, przez co trzeba go uważać za mniejszego, mniej rozwiniętego osobnika. Poruszał się w raczej ciepłych, płytkich wodach, w okolicach wyspy Skye w okresie jury, a jego dieta składała się głównie z ryb i kalmarów, na które polował. Sądząc po kształcie kości w przednich płetwach, który znacząco różni się od kształtów płetw znanych gatunków ichtiozaurów, naukowcy wierzą, że przedstawiciele tego rodzaju mogły wyjątkowo dobrze pływać.

Choć najstarsze z pierwszych szczątków ichtiozaura pochodzą z Anglii, te są pierwszymi, które znaleziono w Szkocji. Współautor badania, paleontolog z uniwersytetu w Edynburgu, Stephen Brusatte, powiedział dla Live Science: „To jeden z niewielu okazów tego gatunku na świecie,„ po czym dodał: ”to też pierwszy raz, gdy mamy do czynienia z czymś wyraźnie szkockim.”

Naukowcy nazwali nowy gatunek ichtiozaura Dearcmhara shawcrossi. Deacmhara, w języku gaelickim szkockim, oznacza „jaszczur morski„. Nazywając stworzenie na cześć Shawcrossa, który odnalazł skamieniałości, badacze mają nadzieję zachęcić amatorskich zbieraczy szczątków do ujawniania swoich odkryć, trzymanych w prywatnych kolekcjach, bo, jak powiedział Brusatte dla the Guardian: ”To, co ludzie znajdują może być naprawdę ważne i byłoby wspaniale gdyby odkrycia te można było zachować dla przyszłych pokoleń. Są przecież częścią dziedzictwa Szkocji.”

Źródło: Scientists Identify Scottish Fossil as Jurassic-Age „Marine Lizard”