„Wielka wyprawa księcia Racibora. Zdobycie grodu Konungahela przez Słowian w 1136 roku” - A. Szrejter - recenzja

Książka Artura Szrejtera wprowadza nas w okres XI i XII wieku. Stuleci konfliktu skandynawskich wikingów i słowiańskich „wiciędzów” w basenie Morza Bałtyckiego. Mało osób zdaje sobie sprawę z waleczności Słowian i ich zwycięstw nad nieustraszonymi władcami mórz. Artur Szrejter w niezwykle szczegółowy i wyczerpujący sposób przedstawia nam jedną z największych inicjatyw wojennych tamtego okresu – zwycięską wyprawę księcia pomorskiego Racibora na Konugahelę, jednego z ważniejszych miast portowych Skandynawii.

Autor podjął się trudnego zadania monograficznego ujęcia wyprawy Racibora, która w polskiej historiografii wystąpiła jedynie w formie kilku wzmianek. Tekstem źródłowym jest fragment sagi „O Magnusie Ślepym i Haraldzie Słudze Bożym” znajdującym się w Heimskringla, zbiorze historii o królach norweskich autorstwa islandzkiego sagnamada (twórcy sag) Snorriego Sturlusona. Autor sam dokonał tłumaczenia oryginalnego tekstu, mimo istnienia tłumaczeń Gerarda Labudy1 i Krystyny Pieradzkiej2. By odpowiednio przeanalizować dzieło, stawia na interdyscyplinarność, wykorzystując wiedzę z dziedzin: historii, archeologii, religioznawstwa, etnologii i literaturoznawstwa. Moim zdaniem jest to doskonała okazja do nowego ujęcia i spopularyzowania tego epizodu historii Słowian.

Opis wyprawy poprzedzony jest długim wstępem opisującym polityczną szachownicę XII wieku, w którym dowiadujemy się, dlaczego kluczową postacią przedsięwzięcia był Bolesław III Krzywousty, co chciał osiągnąć oraz czemu celem wyprawy stała się Konungahela i jakie było jej znaczenie dla Skandynawów. W następnych rozdziałach autor stara się możliwie, jak najdokładniej przedstawić szczegóły wyprawy, stawiając na rozważenie znaczenia każdego słowa w tekście źródłowym, nad niektórymi zatrzymując się nawet dłuższą chwilę, konfrontując je z tłumaczeniami G. Labudy i K. Pieradzkiej, najczęściej wskazując błędy w zrozumieniu, następnie łączy uzyskane informacje w spójną całość przedstawiając prawdopodobny i interesujący tok wydarzeń. W podsumowaniu A. Szrejter opisuje skutki wyprawy, obrazując jej jakże niezwykły wpływ na nagły obrót spraw na arenie międzynarodowej.

Artur Szrejter dokonuje wyjątkowo wyczerpującego opisu wyprawy na Konungahelę, moim zdaniem przedstawiając go w sposób dokładniejszy niż poprzedni badacze. Jak sam autor wspomina, jest to praca napisana w formie popularno naukowej, bez obszernego aparatu i żargonu naukowego, stawiająca na przyjazność przekazu i krzewienie wiedzy o Słowianach. Konstrukcja pracy jest w pełni uzasadniona, autor uwzględnia bardzo szeroki zakres aspektów rajzy, tj. militarne, religijne, polityczne, historyczne i obyczajowe. Wartościowym dodatkiem jest oryginalny tekst Snorriego Sturlusona zamieszczony na końcu książki. Jedynym mankamentem pracy jest brak przypisów odnoszących się do poszczególnych informacji, co nie pozwala na odpowiednią ocenę wykorzystania zebranej bibliografii. Jednakże wiedza, którą autor przelewa na kartki, wydaje się dużo szersza, a tezy przez niego wysnuwane wyjątkowo ciekawe.

Plusy:

+ ciekawa tematyka

+ interdyscyplinarna analiza tekstu

+ wydanie

+ oryginał tekstu źródłowego

Minusy:

- brak przypisów

Tytuł: Wielka wyprawa księcia Racibora. Zdobycie grodu Konungahela przez Słowian w 1136 roku

Autor: Artur Szrejter

Wydawca: Instytut Wydawniczy ERICA

Seria: Wojny Wikingów i Słowian

Rok wydania: 2013

ISBN: 978-83-64185-05-2

Liczba stron: 238

Cena: 29,99 zł

Ocena recenzenta: 7/10

1. G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999, s. 238-240. [↩]
2. K. Pieradzka, Walki Słowian na Bałtyku w X-XII wieku, Warszawa 1953, s. 64-67. [↩]