„Psychologia wojny. Strach i odwaga na polu bitwy” - L. Murray - recenzja

Prawdziwa wojna to nie tylko broń, ciężki sprzęt i taktyka. Przygotowanie fizyczne i techniczne żołnierza to zdecydowanie za mało. Na polu bitwy wszystko czego się nauczył będzie zakłócane przez jego emocje i skrajne zmęczenie. Gdy zamiast ślepaków pojawi się ostra amunicja okaże się, że żołnierz może użyć zaledwie ułamka swojej treningowej skuteczności. Będzie strzelał rzadziej, częściej niż na treningu popełniał błędy, a ich koszt będzie znacznie wyższy. Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o psychice żołnierza przeczytajcie książkę pt. „Psychologia wojny. Strach i odwaga na polu bitwy” napisaną przez analityka wojskowego i byłego żołnierza.

Książkę rozpoczyna bardzo krótki, ale jakże wymowny wstęp opisujący młodego taliba na polu bitwy w Afganistanie. Po intrygującym początku czeka na nas dwadzieścia zwięzłych, treściwych rozdziałów. Autor porusza w nich najważniejsze zagadnienia dotyczące psychologii wojskowej. Co ważne, Leo Murray, otwiera każdy rozdział  doświadczeniami żołnierzy z różnych bitew i akcji od XVII wieku po Afganistan i Irak. W swoich rozważaniach pokazuje w jaki sposób ewoluowała wojna i jak technologiczny przeskok wpłynął na psychikę zwykłego żołnierza. Koncentracja na szeregowym żołnierzu, a nie dowódcach zza biurka, jest ogromnym plusem tej publikacji.

Pozytywnie zaskoczyła mnie struktura tej książki, która prowadzi czytelnika po kluczowych zagadnieniach psychologii wojny. Murray na podstawie analiz setek bitew, rozmów z ich uczestnikami dochodzi momentami do niezwykle interesujących wniosków jak np. to, że w czasie rzeczywistej wojny żołnierz jest sześć razy mniej skuteczny niż podczas treningu i dokładnie tłumaczy dlaczego tak się dzieje.

W tej publikacji jest wiele ciekawostek podanych w przystępny sposób. Mnie najbardziej zainteresowały rozdziały dotyczące awersji do zabijania i fiksacji, bo spotkałam się w nich z zaskakującymi mnie wnioskami. Okazuje się bowiem, że zdehumanizowana wojna nie jest w stanie odrzeć żołnierza do dna z jego ludzkich odruchów i gdy wszystkim jest znana zasada „zostaw rannych do czasu przegrupowania” jest ona piekielnie trudna do wprowadzenia w życie. Mimo, iż łamanie oczywistej zasady może prowadzić do większych strat, a nawet porażki, niezwykle trudne okazuje się zmuszenie żołnierzy do działania wbrew instynktowi.

Czy książka ma same plusy? Oczywiście, że nie. Największym minusem jest brak bibliografii. Autor w tekście odwołuje się do szeregu publikacji, z których wnikliwy czytelnik chętnie by skorzystał, a przejrzysta bibliografia znacznie by mu w tym pomogła. Na szczęście autor rehabilituje się trochę umieszczając w zakończeniu listę książek, które mogą ułatwić lepsze zrozumienie psychologii pola walki.

Leo Murray dość po macoszemu niestety odnosi się do badań psychologii społecznej dotyczących masowej bierności świadków napadu, wypadku czy gwałtu. Przedstawia tu jedną z możliwych interpretacji tego typu zachowania, a jest ich więcej. Autor ma też dość oporny styl, który sprawił, że mimo niezwykle interesującej treści nie byłam w stanie przeczytać tej książki jednym tchem.

Zabrakło mi też bardziej szczegółowego opisu metodologii badań. Być może ze względu na popularnonaukowy charakter zrezygnowano z tego, a szkoda bo dla wielu (zwłaszcza krytycznych czytelników) może mieć to ogromne znaczenie w ostatecznej ocenie książki.

Pod względem edytorskim mam kilka zastrzeżeń. Po jednokrotnej lekturze końcowe strony zaczęły się rozklejać, powstały również minimalne zagięcia na rogach książki. Plusem jest poręczny format i wielkość czcionki.

Podsumowując uważam, że „Psychologia wojny. Strach i odwaga na polu bitwy” to lektura obowiązkowa dla każdego interesującego się wojskowością i psychologią. Autorowi udało się w dość zwięzłej formie (chciałabym, aby powstało wydanie rozszerzone), w zrozumiały sposób przekazać wiedzę na temat psychologii wojny – zagadnieniu, które na polskim rynku wydawniczym prawie nie istnieje.

Plus minus:
Na plus:
+ rzadko poruszana tematyka
+ rozpoczynanie rozdziałów wspomnieniami z pola bitwy
+ krótki, ale intrygujący wstęp
+ struktura książki
+ dostępny język (to nie jest książka tylko dla wąskiego grona specjalistów)
+ rekomendacje książek dla czytelników pragnących pogłębić swoją wiedzę z tej tematyki (z podziałem na różne typy czytelnicze)
+ słowniczek
Na minus:
- brak bibliografii
- nieliczne przypisy
- styl autora
- klejenie książki (po jednym czytaniu lekkie rozklejenie końcowych stron)

Tytuł: Psychologia wojny. Strach i odwaga na polu bitwy
Autorzy: Leo Murray
Wydanie: 2014
Wydawca: Wydawnictwo RM
ISBN: 978-83-7773-185-7
Stron: 256
Oprawa: miękka
Cena: ok 30 zł
Ocena recenzenta: 8/10