Śmiertelna choroba - czyli o tym, jak zabiliśmy neandertalczyków

Najpopularniejsza, jak do tej pory, teoria skupiająca się wokół wymarcia neandertalczyków, mówi o pojawieniu się współczesnego człowieka (Homo sapiens) oraz o zmianach w środowisku naturalnym. Nowe badania sugerują jednak, że należy zwrócić uwagę na inny trop: rozprzestrzenianie się chorób.

Czaszka neandertalczyka z La Ferrassie we Francji CC BY 2.5

Zgodnie z tym, co mówią naukowcy uniwersytetów Cambridge i Oxford Brookes, człowiek współczesny, gdy opuścił Afrykę i przeniósł się do Europy, zabrał ze sobą choroby, których działania neandertalczycy nigdy wcześniej nie doświadczyli i nie mogli z nimi skutecznie walczyć. Dodatkowo, przez wzgląd na krzyżowanie się, człowiek współczesny został wyposażony w system immunologiczny, który pomagał mu zwalczać nowe choroby.

Simon Underdown, wykładowca antropologii na uniwersytecie Oxford Brookes, oraz Charlotte Houldcroft, badaczka chorób zakaźnych z Cambridge, współautorzy badania, wyjaśniają, że nowe choroby, które człowiek współczesny przyniósł ze sobą, mogły odegrać kluczową rolę w wyginięciu neandertalczyków. Dr Underdown mówi, że populacja tego gatunku stawała się coraz bardziej wyizolowana odkąd człowiek współczesny przybył na kontynent europejski – ubożała pula genów, co w konsekwencji doprowadziło do ograniczenia możliwości rozwinięcia sprawnego systemu immunologicznego, odpornego na nowe choroby czy nawet na choroby które już wcześniej dotykały tych przedstawicieli gatunku Homo.

Badanie polegało zarówno na przeglądzie istniejących już badań dotyczących genetyki neandertalczyków i wczesnego człowieka współczesnego, jak i na analizie badań genetycznych, oceniających czas powstania znanych nam patogenów. Zaskakującym wnioskiem, do którego, doszło obu autorów był fakt, iż wiele z chorób, które kojarzymy z człowiekiem współczesnym, występowało powszechnie pośród tej drugiej z wymienionych populacji – włączając w to choroby takie jak: gruźlica czy tyfus. Poprzednio, te i inne choroby wywołane przez patogen były postrzegane jako istniejące od niedawna, powiedzmy, od 11 tysięcy lat, odkąd ludzkość zaczęła funkcjonować w społecznościach i hodować bydło. Według tej teorii, choroby przekazywane były ludziom przez zwierzęta – tzw. zoonoza. Jednak badania Underdown i Houldcroft sugerują, że mogło być odwrotnie – jeśli weźmiemy pod uwagę choroby pojawiające się już od 250 do 40 tysięcy lat temu, czyli w okresie, gdy neandertalczycy byli dominującym gatunkiem ssaków naczelnych w Europie i Azji. Po tym, jak człowiek współczesny zdobył nad nimi przewagę i zaczął osiadać się pośród licznych społeczności, zaczął również przenosić choroby na zwierzęta hodowlane.

Innym aspektem który sprawia, że badanie to jest ważne to fakt, iż dostarcza ono dowodów na to, że neandertalczycy wcale nie byli ludem zacofanym czy przypominali zwierzęta. Najnowsze odkrycia archeologiczne dowodzą, że neandertalczycy byli raczej uzdolnionymi rzemieślnikami o wyraźnym poczuciu estetyki, wytwarzającymi i ozdabiającymi się biżuterią. Co popiera hipotezę że człowiek współczesny i neandertalczycy nie różnili się tak bardzo, to fakt krzyżowania się potwierdzony badaniami DNA wczesnych ludzi współczesnych. Analiza wykazała, że nasz gatunek dzieli dużą część DNA z neandertalczykami, co tylko potwierdza założenie krzyżowania się obu gatunków – jednak z pożytkiem dla jednej tylko strony.

Źródło: Modern Humans Brought Fatal Disease to Neanderthals