„Burza nad Atlantykiem” - A. Perepeczko, W. Markowski - recenzja

Wojny to nieodłączny element dziejów. Wybuchały z różnych, bardzo często błahych przyczyn. Toczono je zarówno na lądzie, jak i na wodzie. Walki na lądzie od wieków stanowią przedmiot zainteresowania historyków i pasjonatów, ale należy pamiętać, że działania zbrojne na morzu też mają bardzo bogatą przeszłość. Już w starożytności niektóre ludy, jak Wikingowie, Grecy czy Rzymianie, toczyły wojny na otwartych akwenach. Jednak im bliżej współczesności, tym konflikty morskie stawały się coraz bardziej krwawe i pochłaniały zdecydowanie większą liczbę ludzkich istnień, nie zawsze żołnierzy i marynarzy, ale również cywilów.

II wojna światowa to czas, w którym działania zbrojne toczone na otwartych wodach osiągnęły swoje apogeum. Rozgrywały się one praktycznie na dwóch oceanach – Atlantyku i Pacyfiku. Wojna na Oceanie Spokojnym doczekała się licznych publikacji, m.in. Zbigniewa Flisowskiego Burza nad Pacyfikiem, czy chociażby serii książek United States Army in World War II: The War in the Pacific, w których specjaliści z danych dziedzin morskiej sztuki wojennej poruszyli wiele kluczowych dla nich spraw. Odnośnie wojny na Oceanie Atlantyckim wiele niezwykle interesujących kwestii poruszają Andrzej Perepeczko i Wawrzyniec Markowski w serii książek Burza nad Atlantykiem. Niniejszy tekst ma na celu zrecenzować tom drugi tej serii.

Na początek kilka słów o autorach. Andrzej Perepeczko urodził się we Lwowie, ale na stałe związany jest z Trójmiastem. Był marynarzem, a obecnie wykłada na Akademii Morskiej w Gdyni. W trakcie swojej służby na statku dosłużył się stopnia oficera floty handlowej. Jest autorem licznych publikacji dotyczących morskich bojów w czasie II wojny światowej. Wawrzyniec Markowski to historyk badający historię marynarki wojennej Związku Sowieckiego i Floty Bałtyckiej, bliski przyjaciel Andrzeja Perepeczki.

Tom drugi Burzy nad Atlantykiem rozpoczyna się wraz zakończeniem walk w Norwegii i zaatakowaniem Francji przez Niemców. Znakomicie przedstawione zostało kompletne zaskoczenie francuskich dowódców, którzy ślepo wierzyli w siłę Linii Maginota. Po błyskawicznym zajęciu tego kraju przez żołnierzy III Rzeszy ukazany został odwrót wojsk alianckich na terytorium Wielkiej Brytanii. Gdyby nie zachowanie floty brytyjskiej i francuskiej operacja „Dynamo”, czyli ewakuacja tych żołnierzy, nie zakończyłaby się tak dużym sukcesem. Moją uwagę przykuły ponadto rozdziały dotyczące tzw. wilczych stad (U-bootów) i rajderów – statków wojennych udających handlowce, które atakowały wrogie jednostki. Autorzy fenomenalnie przedstawili przyczyny, przebieg i skutki jatki, którą w czerwcu 1940 r. Kriegsmarine zgotowała Aliantom. W Burzy znalazłem również coś, o czym do tej pory nie miałem zielonego pojęcia, a mianowicie operację „Catapult”. Była to zbrojna akcja brytyjskiej marynarki wojennej mająca na celu przejęcie lub zatopienie floty francuskiej po kapitulacji Francji. Zawieszenie broni wywołało u Winstona Churchilla obawę, że Niemcy mogą przejąć francuskie statki i wykorzystać je do desantu na Wielką Brytanię. Aby tego uniknąć wystosował on do admirała Francois Darlana ultimatum – albo wspólna walka przeciw Rzeszy, albo poddanie się Wielkiej Brytanii (czyli de facto rozbrojenie), albo ewakuacja do Stanów Zjednoczonych. Ostatecznie akcja nie zakończyła się takim sukcesem na jaki liczył Churchill i wywołała silne nastroje antybrytyjskie wśród społeczeństwa Francji. Kolejne rozdziały traktują o zmaganiach brytyjsko-włoskich na Morzu Śródziemnym, a także dalszych walkach na Atlantyku, zaś książka kończy się podsumowaniem pierwszym 16-tu miesięcy wojny na morzu.

Oprócz szczegółowości, przejawiającej się, m.in. tym że większość wydarzeń jest opisywana dzień po dniu (a nawet z godzinami) autorzy zadbali również o to, żeby czytelnik wiedział w jakich rejonach świata toczą się opisywane przez nich wydarzenia. Liczne mapy bardzo ułatwiają odnalezienie się na tych olbrzymich akwenach. Kolejnym plusem dla Perepeczki i Markowskiego są również zestawienia danych w tabelach, które umożliwiają nam lepsze zorientowanie się w danych statystycznych, chociażby w liczbach żołnierzy ewakuowanych w konkretnych dniach w trakcie operacji „Dynamo”. Ponadto książka obfituje w liczne cytaty, które napędzają akcję i tworzą odpowiednią atmosferę. Wisienką na torcie są liczne czarnobiałe fotografie, dzięki którym czytelnik nie musi wyobrażać sobie statków, o których czyta, czy szukać ich w Internecie.

Wady? W zasadzie są naprawdę niewiele znaczące. Będąc złośliwym stwierdzić można, że map mogłoby być trochę więcej, ale w końcu to nie jest atlas historyczny, gdzie wszystko jest odpowiednio naniesione. Nieco problematyczna jest również bibliografia, którą autorzy postanowili zamieścić dopiero w ostatnim tomie Burzy. Czytelnik nią zainteresowany musi więc, siłą rzeczy, dotrwać aż do końca. Wydaje się jednak nie być to zbyt dużym problemem, bowiem kto zanurzy się w świat wodnych zmagań, na pewno na pierwszym czy drugim tomie nie skończy. Ostatnim, ale bardzo niewielkim minusem jest zbyt małe poruszenie w treści książki kwestii politycznych. Czasem po prostu przydałoby się, ażeby czytelnik nie związany z historią poznał czynniki, które sprawiły że pewne wydarzenia przebiegły w ten, a nie w inny sposób.

Burza na Atlantyku początkowo wydała mi się książką wyłącznie dla specjalistów i pasjonatów - cała masa nazw statków, wyporności, specjalistyczne terminy. Potem doszedłem do wniosku, że jest to książka także dla osób nawet niespecjalnie zainteresowanych historią, czy marynistyką. Przystępny język, licznie przypisy wyjaśniające sprawiają, że Burza jest naprawdę godna polecenia i warta przeczytania, a z pewnością powinna się znaleźć na półce każdego „morskiego wilka”.

Plus/Minus

Na plus:

+ zawiera mapy, zestawienia danych w tabelach i fotografie

+ obfituje w liczne cytaty

+ bardzo szczegółowa

Na minus:

- słabo zarysowane tło polityczne opisywanych wydarzeń

- brak bibliografii

Tytuł: Burza nad Atlantykiem, t. II

Autor: Andrzej Perepeczko, Wawrzyniec Markowski

Wydawnictwo: Wydawnictwo Oskar

Rok wydania: 2015

ISBN: 978-83-63709-78-5

Liczba stron: 435

Oprawa: twarda

Cena: 59,90

Ocena recenzenta: 8/10