XVI-wieczna szopka odnaleziona w prywatnym domu

W Lizbonie zaprezentowano 500-letnią szopkę bożonarodzeniową będącą pierwotnie własnością portugalskiej rodziny królewskiej. Dzieło sztuki odnaleziono w domu nieświadomych jego wartości mieszkańców prowincji.

fot. ilustracyjna, plik na licencji CC0

Znalezisko wystawione dla publiczności w Narodowym Muzeum Sztuki Dawnej w Lizbonie jest najstarszą zachowaną szopką bożonarodzeniową w Portugalii. Najprawdopodobniej została wykonana na początku XVI w. na zlecenie króla Portugalii Manuela I Szczęśliwego jako prezent dla jego żony, królowej Marii Aragońskiej.

„Wiedzieliśmy o istnieniu tej szopki w związku z kilkoma zachowanymi przekazami na jej temat. Dzieło zostało jednak odkryte przypadkowo” - wyjaśniła Maria Joao Vilhena, konserwatorka dzieł sztuki w lizbońskim muzeum.

Bezcenne, około pięciusetletnie dzieło sztuki odnaleziono w prywatnym domu na wsi, w okolicach Alenquer.

„Królewska szopka znajduje się w naszym posiadaniu od zaledwie kilku tygodni. Dotychczasowy właściciel zrzekł się do niej praw i przekazał nam ją na stałe. Osoba ta nie wiedziała jak cenne, a właściwie bezcenne dzieło sztuki posiadała latami w swoim domu za szklaną witryną” - dodała Vilhena.

Znalezisko, mimo że niekompletne, zachowało się w dość dobrym stanie. Brakuje części mniejszych figurek i elementów dekoracyjnych, jednakże przetrwały główne figury, w tym przedstawienia trzech króli i figurki pasterzy, a także elementy żłóbka. Postacie przedstawione są w strojach z XVI wieku i wykonane z palonej gliny. Ich duże rozmiary wskazują na to, iż całe dzieło miało bardzo duże rozmiary i charakteryzowało się wieloplanowością.

Znalezienie figurek królewskiej szopki w tym rejonie nie było dla historyków zaskoczeniem. Alenquer, w okolicach którego je odnaleziono, było jednym z miejsc schronienia portugalskiego monarchy i jego rodziny podczas epidemii dżumy, która nawiedziła Lizbonę w 1505 roku.

Tradycja bożonarodzeniowych szopek sięga późnego średniowiecza i w wielu rejonach Portugalii utrzymuje się po dziś dzień. W dawnych wiekach takie scenki prezentujące Świętą Rodzinę po narodzinach Jezusa, zwane presépio, były przygotowywane w każdym domu, zazwyczaj wspólnie przez wszystkich domowników. Z kolei wśród arystokracji i szlachty misternie rzeźbione lub malowane egzemplarze były popularnym prezentem w okresie adwentu.