Wilczyca – 8 faktów o Małgorzacie Andegaweńskiej

Silna, niezależna, ambitna – te cechy nie były mile widziane u kobiet w XV w. Mimo to wśród cichych i potulnych niewiast zdarzały się też takie, które nie bały się powiedzieć głośno, czego chcą. Do nich należała właśnie Margaret of Anjou, Małgorzata Andegaweńska.

Margaret of Anjou

1. Nieszczęśliwe małżeństwo
Małgorzata przybyła do Anglii w wieku piętnastu lat i z sercem na ramieniu. Jej małżonek, król Henryk VI, miał wtedy dwadzieścia cztery lata i był dość przystojnym, choć dość słabym psychicznie mężczyzną. Tron odziedziczył po walecznym ojcu, zwycięzcy spod Azincourt, jeszcze jako małe dziecko i przez całe swoje życie nie był w stanie dorównać jego osiągnięciom. Nie żeby próbował – dla Henryka VI nigdy specjalnie nie liczyły się podboje i wojenne sukcesy. Małgorzata była zawiedziona jego brakiem ambicji, a wszystko pogorszyło się tylko, gdy Henryk zaczął poważnie chorować.

2. Król rybak
Nawet dzisiaj ciężko stwierdzić, co tak naprawdę dolegało Henrykowi VI, nie ma jednak wątpliwości, że cierpiał na chorobę psychiczną. Objawiała się ona kompletną apatią, król popadał wręcz w stany otępienia, które trwały całymi miesiącami. W tym czasie Henryk nie miał żadnego kontaktu z rzeczywistością i nie był w stanie rządzić królestwem, co było zapalnikiem do wybuchu wojny domowej.

3. Ukochany syn
Edward Westminser przyszedł na świat osiem lat po ślubie Małgorzaty i Henryka, a jego narodziny były prawdziwym cudem dla królowej. Problemem okazało się to, że zwyczaj wymagał, aby monarcha oficjalnie uznał swojego syna przy możnych, rozpoznając go jako spłodzonego przez siebie, a Henryk nie był w stanie tego dokonać, gdyż był nieobecny duchem. Na szczęście miał momenty, w których reagował na pewne bodźce i taką okazję wykorzystała królowa, która przygotowała farsę, podczas której Henryk, nie zdając sobie najprawdopodobniej sprawy z tego, co się dzieje, „uznał” Edwarda jako swojego syna. Wielu mimo wszystko miało wątpliwości co do jego prawowitości, gdyż krążyły plotki, jakoby Małgorzata miała romans ze swoim ulubieńcem, księciem Somerset.

4. Stracony tron
Podczas gdy Henryk VI był niezdolny do rządzenia, na scenie pojawiły się dwie walczące ze sobą frakcje. Pierwszej przewodziła królowa Małgorzata wraz z Somersetem, reprezentując tym samym ród Lancasterów, z którego wywodził się król. Na czele drugiej stał książę Yorku, który w chorobie króla widział szansę dla siebie. Mimo wszystko zależało mu także na dobru królestwa, a był głęboko przekonany, że królowa i jej sprzymierzeńcy będą troszczyć się jedynie o swoje własne dobro. W kraju na dobre więc rozpętała się wojna, w której życie stracili zarówno Somerset, jak i York. Nie był to jednak koniec, ponieważ dzielny syn księcia Yorku, Edward, wraz ze swym kuzynem Ryszardem Nevillem, hrabią Warwick, postanowili ostatecznie sięgnąć po największą wygraną. Pokonali Lancasterów i przejęli koronę Anglii, a Edward został królem Edwardem IV.

5. Wygnanie
Małgorzata uciekła tam, gdzie była bezpieczna, czyli do Francji, gdzie zaczynała zbierać armię. Wiedziała jednak, że aby odzyskać tron, będzie potrzebowała większej siły i wsparcia i tak wykorzystała konflikt, jaki powstał pomiędzy nowym królem a jego kuzynem Warwickiem. Ryszard Neville był wściekły na Edwarda za to, że ożenił się z przeciętną kobietą, Elżbietą Woodville i że odrzucał jego rady, więc ostatecznie postanowił zmienić front. Wydał swoją córkę Annę za Edwarda Westminstera i zaczął walkę po stronie Lancasterów. Początkowo przynosiła ona nawet rezultaty i Henryk VI został przywrócony na tron, jednak na krótko, ponieważ Edward ostatecznie na nowo odzyskał królewski tytuł.

Król Henryk VI Lancaster, małżonek Małgorzaty

6. Matka potwora
Edward Westminster nie jest zbyt kochaną przez historię postacią. Pomimo swojego wieku miał wykazywać się wyjątkowym okrucieństwem, które – jak twierdzili przeciwnicy Małgorzaty – odziedziczył po niej. Być może królowa Małgorzata, jako kobieta, która musiała radzić sobie w wielu sytuacjach sama, rzeczywiście uczyła swojego syna tego, aby zawsze zachowywał zimną krew. Tak czy owak, przede wszystkim jedna sytuacja sprawiła, że młody Edward zasłynął jako dziecko żądne krwi. Jeszcze w 1460 r. po bitwie pod Wakefield, gdzie pozbawiony życia został książę Yorku, przed oblicze Edwarda przyprowadzono dwóch mężczyzn, którzy podczas bitwy opiekowali się przetrzymywanym przez Yorków królem Henrykiem VI. Na pytanie swojej matki, co powinni z nimi zrobić, ledwie siedmioletni powiedział, że powinno się im odciąć głowy.

7. Przegrana
Powrót Edwarda IV na tron był dla Małgorzaty porażką, ale prawdziwą była strata syna, który był jej jedyną nadzieją. To dla niego walczyła, korona Anglii była jego dziedzictwem. Bez Edwarda Westminstera, który zginął w jednej z bitew, wojna dobiegła końca. Małgorzata została pojmana podobnie jak jej mąż. Ona została odesłana do rodzinnego kraju, gdzie dożyła swoich dni w ciszy, zdana na łaskę innych. On został pozbawiony życia za murami Tower po to, żeby Edward IV wreszcie mógł spać spokojnie.

8. Wilczyca z Francji
Małgorzata Andegaweńska przeszła do historii jako jedna z tzw. Wilczyc z Francji, czyli królowych Anglii, które z pochodzenia były Francuzkami. To niezbyt zaszczytne miano zostało jej przyznane przede wszystkim z racji pochodzenia – Anglicy nigdy nie pałali do Francuzów gorącym uczuciem. Problemem była także jej ambicja i to, że pomimo swojej płci miała czelność walczyć o to, co jak wierzyła, jej się należało. Chciała rządzić w imieniu swojego męża, wręcz odebrać mu władzę, a przecież w tym kraju była obca. Takie zachowanie nie mogło wywołać sympatii u zamkniętych mieszkańców Anglii.

Bibliografia:
1. Jones D., Plantageneci. Waleczni królowie, twórcy Anglii, Wydawnictwo Astra, Kraków 2014.
2. Weir A., Lancasterowie i Yorkowie. Wojna Dwóch Róż, Wydawnictwo Astra, Kraków 2013.
3. Castor H., Wilczyce. Kobiety, które rządziły Anglią, Wydawnictwo Astra, Kraków 2015.

^{Korekta: Zuzanna Świrzyńska}