Izabela i Ferdynand - twórcy zjednoczonej Hiszpanii |
Ferdynand i Izabela, dzięki swojemu małżeństwu zapoczątkowali trudny i długi proces zjednoczenia ziem hiszpańskich. Dzięki ich zaangażowaniu i wysiłkowi, Hiszpania, stała się z czasem potęgą nie tylko europejską, ale i światową. Dzięki wspieraniu odkryć geograficznych, Hiszpanie zasiedlili nieznane dotąd tereny obu Ameryk.
Izabela Kastylijska i Ferdynand Aragoński - twórcy zjednoczonej Hiszpanii
Izabela Kastylijska
XV w. to okres chaosu panującego w Kastylii spowodowanego słabością władzy wewnętrznej. Zamęt ten był pogłębiany przez arystokrację, która dążyła do narzucenia swojej woli władzy centralnej. Po śmierci króla Kastylii i Leonu, Henryka IV, rozgorzał konflikt co do następstwa tronu. Ostatecznie zwycięsko z tej walki wyszła Izabela, która została koronowana na królową w 1474 r. Przyszła monarchini urodziła się w 1451 r. jako córka króla Jana II i jego żony Izabeli Aviz. Jak wskazują ówczesne źródła historyczne, Izabela dorastając w okresie chaosu i anarchii widziała potrzebę odbudowy państwa i wzmocnienia autorytetu władzy królewskiej. Już od najmłodszych lat poszukiwano odpowiedniego kandydata na męża dla przyszłej królowej. Wybrano dwóch: króla Portugalii Alfonsa oraz następcę tronu aragońskiego - Ferdynanda. Pod wpływem emocji Izabela, wybrała młodszego o rok Ferdynanda. W obawie przed reakcją Henryka IV, narzeczeni postanowili wziąć ślub w tajemnicy. Uroczystość ta odbyła się w 1469 r. w Valladolid. Małżonkowie postanowili na pewien czas pozostać w ukryciu czekając na rozwój sytuacji. Gdy tylko Henryk IV umarł, Izabela w Segowii (tutaj przebywał skarbiec koronny) doprowadziła do swojej koronacji. Fakt ten zataiła nawet przed własnym małżonkiem, który nie był zbyt zadowolony z przypadłej mu roli króla-małżonka. W ojczyźnie Ferdynanda prawo zabraniało kobietom dziedziczenia trony. W Kastylii natomiast nie było takich ograniczeń. Na mocy postanowień ustalono, że po pierwsze połączony herb będzie przedstawiał jarzmo (znak Ferdynanda) i strzałę (znak Izabeli), po drugie nazwa – Kastylia i imię - Izabela będą zawsze wymieniane na pierwszych miejscach. Pozycja Ferdynanda wzmocniła się w 1479 r., kiedy to został samodzielnym władcą Aragonii. Bezpośrednio po koronacji wśród magnaterii doszło do zmiany sojuszy. Królową poparła rodzina Mendoza, natomiast jej dotychczasowy sojusznik kardynał arcybiskup Carillo, poparł córkę króla Henryka IV, Joannę.
Rządy Izabeli i Ferdynanda
Popierający Joannę Carillo zaaranżował jej małżeństwo z królem portugalskim Alfonsem. Wydarzenie to stało się początkiem wojny kastilijsko–portugalskiej w 1475 r. Ostatecznie wojska nieprzyjaciela zostały rozbite w bitwie pod Toro. Rozejm pomiędzy dwoma konkurentami został zawarty w 1479 r. w Alcacovas, na mocy którego Joanna miała wstąpić do klasztoru, a jedna z córek pary królewskiej miała wyjść za mąż za jednego z synów króla Portugalii. Chcąc zaprowadzić porządek w kraju, Izabela, wystąpiła przeciwko władzy arystokracji, zwłaszcza w Andaluzji i Galicji. Zbuntowanym i nieposłusznym arystokratom zabrano ziemie, które zostały skonfiskowane na rzecz skarbu państwa. Na wniosek królowej kortezy (parlament hiszpański) zreformowały milicje miejskie tzw. hermandades, wprowadzając urząd przedstawiciela władzy królewskiej w miastach (corregidora). W 1480 r. uchwalono prawo, które dawało chłopom możliwość zmiany właściciela, na polu którego pracowali.
Ferdynand II Aragoński
Na przeszkodzie do pełnego zjednoczenia między obydwoma krajami stały różnice ustrojowe. W Aragonii panował ustrój w pełni feudalny, władza króla była ograniczana przez parlament, który go kontrolował. Natomiast w Kastylii to monarcha stanowił prawo i nie był ograniczany przez parlament. Ponadto w Aragonii nowo wybrany monarcha musiał składać przysięgę, że będzie przestrzegał praw regionalnych (fueros). Ferdynand, który po śmierci swojego ojca przejął władzę od razu potwierdził prawa Aragonii. Także na pierwszym zjeździe kortezów potwierdzono równość Izabeli jako królowej. Kolejnym krokiem do wzmocnienia państwa była reforma wspomnianych hermandades. W wyniku postanowień zjazdu kortezów w Madrigal (1476 r.) przekształcono je w centralną służbę administracyjno–poborową. Wzmocniło to pozycję króla, ponieważ hermandades było niezależne od szlachty. Jak wspomniano w Kastylii istniały duże rody arystokratyczne, które przez ostatnie stulecie regularnie wojowały ze sobą. Królowie katoliccy chcieli ograniczyć wpływy możnych na sprawy państwowe. Zdając sobie sprawę z siły owych rodów, postanowili zawrzeć sojusz z rodami północnymi (Mendoza i Yelasco) przeciwko rodowi Villena, pod którego rządami znajdowało się 150 tysięcy poddanych na obszarze 25 tysięcy kilometrów kwadratowych. Sojusznicy doprowadzili do buntu w ich posiadłościach, skłaniając jednocześnie innych możnych do ataku na Villenę. W wyniku tych zdarzeń we władaniu rodu znalazł się skrawek dawnych posiadłości, reszta została przypisana koronie. Para królów katolickich sfinansowała również wyprawę Krzysztofa Kolumba, który jak powszechnie wiadomo w 1492 r. odkrył nowy kontynent - Amerykę.
Rekonkiwsta i podbój Grenady
Izabela Kastylijska i Ferdynand Aragoński przyjmują kapitulację Grenady
Królowie katoliccy postanowili kontynuować rekonkwistę na terenie półwyspu Iberyjskiego zapoczątkowaną w VIII w. przeciwko panowaniu arabskiemu. Ostatnim punktem zapalnym była Grenada. Ferdynand i Izabela zdecydowali się ostatecznie rozwiązać problem. Zależało im na pozbyciu się niewygodnego sąsiada. Pretekstem do rozpoczęcia wojny stał się fakt zajęcia przez muzułmanów Zahary w 1481 r. Postanowiono rok rocznie dokonywać ataków na ziemie muzułmańskie, zdobywając kolejne twierdze. Mimo iż taka strategia była niezwykle kosztowna, przyniosła oczekiwany skutek. Ostatnim punktem oporu stała się Grenada. Wojska hiszpańskie rozpoczęły oblężenie twierdzy latem 1491 r. W końcu jednak ostatni emir Muhammad XI postanowił przyjąć warunki pary królewskiej i skapitulował 2 stycznia 1492 r. Na mocy postanowień ludność Grenady miała otrzymać prawo do swobody religijnej lub możliwość opuszczenia Hiszpanii wraz ze swoim dobytkiem. Bardzo szybko okazało się, że chrześcijanie nie mieli zamiaru dotrzymać podpisanych postanowień, czego efektem było wydanie edyktu o wygnaniu Żydów.
Bibliografia
- Alvarez M. F., Izabela Katolicka, Warszawa 2007.
- Kamen H, Imperium hiszpańskie. Dzieje rozkwitu i upadku. Warszawa, 2008.
- Miłkowski T.: Historia Hiszpanii. Wrocław 2009.
Więcej o historii Hiszpanii przeczytasz klikając na poniższą grafikę:
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.
