„Obóz Narodowy w Gdyni w latach 1920-1939” - W. Turek - recenzja

Przedwojenne partie narodowe znacząco różnią się od obecnych partii aspirujących do takiego miana. Bardziej skupiały się na budowaniu siły Polski w działaniach lokalnych, samorządności, a także pozostawały w stanowczym antagonizmie z obozem sanacyjnym. Żaden przedwojenny endek nie zrobiłby sobie zdjęcia z portretem Marszałka. Tym cenniejsza jest pierwsza monografia obozu narodowego o najsłynniejszym „dziecku„ II Rzeczypospolitej, czyli Gdyni. Jak poglądy narodowe były odbierane przez Kaszubów, których podobnie jak Ślązaków władze komunistyczne postawiły w jednym szeregu z etykietką ”faszystowsko-hitlerowscy kolaboranci i zdrajcy narodu polskiego”?

Wojciech Turek podjął się bardzo trudnego zadania: spróbował zrekonstruować rozwój i działalność opcji narodowej w miejscu, które stało się niewątpliwą maskotką marketingową sanacji, czyli Gdyni. Jak jednak wynika z ustaleń autora recenzowanej pozycji, mieszkańcy i gdyńscy działacze lokalni jeszcze przed I wojną światową występowali do władz pruskich z projektem wybudowania portu. Po wojnie, już jako część Rzeczypospolitej, gdynianie wytrwale lobbowali za przyznaniem im praw miejskich i poszerzeniu terytorium gminy. Jedyną zasługą obozu rządzącego był zastrzyk gotówki wyasygnowanej na budowę przez ministra Kwiatkowskiego.

Wróćmy jednak do obozu narodowego. Jak wynika z ustaleń poczynionych przez autora książki zapatrywania narodowo-katolickie były głęboko wpisane w świadomość mieszkańców Gdyni. Wręcz nie mieściło im się w głowach, że człowiek  niebędący katolikiem może być dobrym Polakiem. Jednak do 1929 r.  , z powodu niechęci Kaszubów do polityki, nie wykrystalizowały się prężne struktury narodowe. Dopiero w latach trzydziestych narodowcy zaczęli działać jako partia. Skupiali się głównie na opozycji w stosunku do rządzącego obozu sanacyjnego, obronie samorządności Gdyni, a także na podsycaniu antysemityzmu (głównie o podłożu ekonomicznym, a także opartemu na proste konotacji Żyd = komunista) oraz nastrojów antyniemieckich.

Książka Wojciecha Turka to przede wszystkim pionierska praca. Doskonały warsztat sprawił, że udało mu się nie tylko dopisać wiele nowego jeśli chodzi o stronnictwo narodowe w Gdyni, ale przede wszystkim sprostował wiele dotychczasowych uogólnień i nieścisłości. Przysłużyło się to zwłaszcza biogramom wielu działaczy narodowych. Być może także dzięki tej pracy sanacyjny mit Gdyni został choć odrobinę zweryfikowany i oddana została sprawiedliwość lokalnym działaczom.

Może wydawać się, że monografia jednego ruchu w jednym mieście będzie dość nudna. Jest to bardzo błędne przekonanie. Narracja prowadzona przez autora nie tylko nie nuży czytelnika, ale wręcz wciąga do coraz poważniejszego „wgryzania się” w zagadnienie. Bardzo precyzyjne ukazanie tworzenia się poszczególnych elementów ruchu, struktur partyjnych, a także trudnego tematu znacznej radykalizacji środowisk młodzieżowych bardzo podatnych na wzorce autorytarne czy faszystowskie, pozwala na zrozumienie mechanizmów zachodzących w społeczeństwie gdyńskim.

Książka zdecydowanie godna jest poleceniu każdemu, a zwłaszcza obecnym  piewcom idei  narodowych. Być może po lekturze pracy Obóz Narodowy w Gdyni w latach 1920-1939 zrozumieją, jak daleko jest im do swoich przedwojennych kolegów przede wszystkim w zakresie myśli i idei.

Plus/minus:

Na plus:

+ pierwsza tego typu monografia

+ rzetelność badawcza

+ sprostowanie dotychczasowych uogólnień i nieścisłości

Na minus:

- brak

Tytuł: Obóz Narodowy w Gdyni w latach 1920-1939

Autor: Wojciech Turek

Wydawnictwo: von Borowiecky

Rok wydania: 2015

ISBN: 978-83-60748-74-9

Liczba stron: 367

Oprawa: twarda

Cena: 54,90 zł

Ocena recenzenta: 10/10

^{Korekta: Diana Walawender}