„Historia i polityka” - A. Nowak - recenzja

Czy nadal warto bić się o wolność i bronić niepodległości swojego kraju? Spierać się o sens czy bezsens polskich powstań narodowych? Czy współcześni Polacy są bardziej Europejczykami czy są tylko Polakami? Czy mamy wstydzić się za przeszłość swoich dziadów i pradziadów? Te pytania, ciągle stawiane w dialogu publicznym, ukazują jak ważna jest historia, patriotyzm i tożsamość naszego narodu. Oraz jak niezwykle istotna jest współczesna polityka historyczna, formująca na lata postawy Polaków, także tych młodych, do których będzie należało kształtowanie przyszłości.

Najnowsza książka Andrzeja Nowaka Historia i polityka, wydana przez krakowskie Wydawnictwo Biały Kruk, porusza właśnie takie zagadnienia jak: historia, polityka, tożsamość, korzenie, walka o niezawisły byt, wizje na przyszłość.

„Historia się nie skończyła„ – pisze we wstępie prof. Andrzej Nowak, negując tych, dla których istnieje tylko przyszłość, a historię, swoją przeszłość, odkreślili „grubą kreską„, żeby zapomnieć i całkowicie wymazać ją z pamięci i aby nie wstydzić się za „polactwo„ i ”moherowe berety”. – ”Już idzie pokolenie następne, którego wejście do komisji wyborczej z dowodem osobistym powoduje teraz inny zgoła apel elity: już nie »zabierzcie babci dowód«, tylko »nie oddajmy Polski gówniarzom«” – komentuje aktualne przemiany autor1.

Andrzej Nowak to urodzony w 1960 r. profesor doktor habilitowany, historyk, sowietolog i znawca stosunków polsko-rosyjskich. Jest kierownikiem Zakładu Historii Europy Wschodniej i Studiów nad Imperiami XIX i XX w. w Instytucie Historii PAN, oraz kierownikiem Zakładu Historii Europy Wschodniej na UJ. Specjalizuje się w dziejach rosyjskiej myśli politycznej a także stosunkach polsko-rosyjskich w XIX i XX w., a ww. tematy wykładał też na renomowanych zagranicznych uczelniach. Był redaktorem czasopism „Arka„ i ”Arcana”, opublikował blisko 200 artykułów i recenzji naukowych oraz 400 artykułów publicystycznych. Jest autorem 20 książek, m. in.: Czas walki z Bogiem, Hołd Katyński, Strachy i Lachy2, Uległość czy niepodległość, wielotomowe Dzieje Polski oraz recenzowaną pozycję: Historia i polityka.

Autor podzielił swoją pracę na cztery główne części: I. Manipulacje i spory: krótki kurs, II. Inspiracje i przekleństwa, III. Głębsza pamięć imperium, IV. Ostatnie lata. Recenzowana praca stanowi zbiór tekstów autora opublikowanych w m. in. w czasopismach „Rzeczpospolita„, „Gość Niedzielny„, „W Sieci„, „Wprost”, „Życie”, ”Arcana”, ”Neewsweek”) oraz referatów wygłoszonych na różnych konferencjach. Całość ukazała się na przestrzeni kilkudziesięciu lat (pierwszy tekst w 1987 r.), ale teksty A. Nowaka nie straciły wiele na swej aktualności.

Pierwszą odsłonę swej pracy Andrzej Nowak rozpoczyna od tekstu o białych plamach w stosunkach polsko-rosyjskich i polsko-radzieckich. W dalszej części zajmuje się m. in. Józefem Piłsudskim, Lechem Wałęsą, Romanem Dmowskim, Henrykiem Sienkiewiczem. Zapoznaje nas również z materiałami o zamachu majowym, działalności IPN, polityce historycznej III RP. Ostro polemizuje przy tym z R. Ziemkiewiczem i z J. Majcherkiem, staje na straży polskiej prawdy historycznej, rozprawiając się z zagranicznymi tekstami szkalującymi Polskę i Polaków.

Dziś widzimy, że lansowana przez lata „polityka wstydu„ za to, że jest się Polakiem, nie zdała egzaminu. Młodzi Polacy wolą utożsamiać się np. z Żołnierzami Wyklętymi niż z komunistycznymi generałami, którzy wprowadzając stan wojenny rzekomo uratowali PRL od sowieckiej inwazji. Młodzież nosi koszulki patriotyczne z „Łupaszką„ i ”Ogniem”, a nie z Jaruzelskim, Kiszczakiem czy nawet Wałęsą. Kibice dopingując naszych śpiewają Mazurka Dąbrowskiego a nie jakąś Odę do Radości. Wbrew propagowanej na siłę modzie na zachodnich autorów, nadal w Polsce czytani są Sienkiewicz, Reymont, Żeromski i Łysiak. I – o zgrozo! – w niedziele i święta ludzie chodzą do kościołów…

Prof. Andrzej Nowak jak zawsze trafnie ocenia sytuację, delikatnie waży słowa celnie uderzając przy tym w swych adwersarzy. Pięknie pisze o Polsce i Polakach, a w swych badaniach nad historią sięga bardzo daleko i z popiołu odgrzebuje naprawdę wspaniałe ludzkie losy oraz wydarzenia. Wydaje się, że autor sublimuje każde zdanie, a niekiedy każdy wyraz w swojej książce. Zbiór jego tekstów czyta się niezwykle ciekawie i bez znudzenia. Ten autor ma naprawdę wielki dar do opowiadania o naszych dziejach. Po lekturze tej pracy można wysunąć jeden wniosek: my Polacy naprawdę nie mamy się czego wstydzić. Wręcz przeciwnie. Mam wrażenie, że ta książka podnosi nas na duchu i daje wielką nadzieję na przyszłość. Daje głębokie przekonanie, że w tej polskiej wspólnocie można wiele zrobić, wiele zdziałać, osiągnąć coś nieograniczonego i niezliczonego. Wystarczy tylko nie kłamać, trzymać się razem i być blisko Boga.

Wydawnictwo Biały Kruk przyzwyczaiło nas do pięknych wydań książkowych. Nie inaczej jest z woluminem pracy Andrzeja Nowaka. Śnieżnobiałe i grube karty zostały zszyte oraz oprawione w twardą okładkę z obwolutą. Wspaniałe teksty zostały zilustrowane zdjęciami archiwalnymi oraz współczesnymi, jak również rysunkami np. karykaturami autorstwa Ewy Barańskiej-Jamrozik. Wysoko także należy ocenić pracę redakcji i korekty.

Książka Andrzeja Nowaka to praca wyjątkowa, która w nieszablonowy sposób opowiada o historii Polski, o trudnych stosunkach naszego kraju z imperiami ze wschodu i z zachodu. To również opowieść o wspaniałych Polakach, dla których słowo „Polska„ znaczyło więcej niż dla współczesnych euroentuzjastów zwrot ”Unia Europejska”. Szczerze polecam.

Plus/minus:

Na plus:

+ tytułowa tematyka książki

+ merytoryczna wartość pracy

+ interesująca polemika z polskimi autorami

+ rozprawianie się z fałszywymi tezami rozpowszechnianymi na temat Polski i Polaków

+ udany wybór tekstów

+ ciekawe ilustracje i świetne wydanie

Na minus:

- brak

Tytuł: Historia i polityka

Autor: Andrzej Nowak

Wydawca: Biały Kruk

Rok wydania: 2016

ISBN: 978-83-7553-202-9

Strony: 400

Oprawa: twarda

Cena: ok. 70 zł

Ocena recenzenta: 9,5/10

1. A. Nowak, Historia i polityka, Kraków 2016, s. 14. [↩]
2. Tu recenzja: S. Nowak, „Strachy i Lachy” - A. Nowak – recenzja, „Historia.org.pl” z dnia 13 lutego 2013 r., https://historia.org.pl/2013/02/13/strachy-i-lachy-a-nowak-recenzja (data dostępu: 9 lipca 2016 r.). [↩]