„Konungahela 1136. Słowiańska wyprawa” – I.D. Górewicz, B. Baranowski – recenzja

W 880. rocznicę najazdu na Konungahelę dzięki wydawnictwu Triglav ponownie wyruszymy na wyprawę wendyjskiego księcia Racibora na królewski gród w Norwegii. Najsłynniejsza słowiańska wyprawa średniowiecza przeszła do sag i podań. Teraz doczekała się komiksu. Wendowie1 nadpływają!

Konungahela 1136. Słowiańska wyprawa to dzieło rysownika Bartłomieja Baranowskiego, absolwenta konserwatorstwa na UMK w Toruniu. Jest on także pracownikiem Muzeum Ziemi Wałeckiej w Wałczu – autorem wystaw o tematyce średniowiecznej. Od wielu lat związany z ruchem rekonstrukcyjnym – trudni się rogownictwem. Zajmuje się ilustracją publikacji o tematyce średniowiecznej oraz dotyczących historii regionalnej.

Scenariusz komiksu stworzył Igor D. Górewicz, autor m.in. książek Zdobnictwo wczesnego średniowiecza. Katalog graficzny (Szczecin 2007), Viking and Slavic Ornamental Design vol. I (Szczecin 2009), Miecze Europy (Warszawa–Szczecin 2015). Od 1999 r. opublikował kilkadziesiąt artykułów popularnonaukowych, naukowych i publicystycznych z zakresu historii i archeologii Słowian, historii wojskowości, rekonstrukcji historycznej, mitologii słowiańskiej, historii idei, religioznawstwa, kultury i polityki. Jest także założycielem (1998 r.) i wojewodą Drużyny Grodu Trzygłowa – stowarzyszenia zajmującego się odtwarzaniem i popularyzowaniem kultury Słowian.

Fabuła komiksu skupia się na ataku na Konungahelę. Była to morska wyprawa kilkuset2 łodzi wendyjskich przeciwko norweskiemu miastu portowemu (dzisiejsze Kungälv w Szwecji). Akcja podjęta w 1136 r. przez Pomorzan pod wodzą księcia Racibora I zakończyła się 9 sierpnia zwycięską bitwą stoczoną w pobliżu miasta oraz późniejszym oblężeniem i zniszczeniem grodu.  Najazd Racibora I nazywanego „królem morskim”, lennika Bolesława Krzywoustego, był akcją zapobiegawczą, mającą na celu zapobiegnięcie wojnie z margrabią marchii północnej Albrechtem Niedźwiedziem, który liczył na pomoc króla duńskiego Eryka II, a przy okazji był także wyprawą łupieżczą.

W komiksie jednak bitwa nie została dokładnie zanalizowana ani opisana – ukazano ją po prostu jako ogromną wyprawę łupieżczą Słowian. Brakuje szerszego rysu historycznego, wprowadzenia i historycznej narracji. Akcja obejmuje przygotowanie do wyprawy, najazd, oblężenie i zdobycie grodu. W publikacji nad dłuższymi dialogami przeważają sceny bitwy i pojedynków.

Historię rejzy wczesnośredniowiecznych Słowian z Pomorza zapisał Snorri Sturluson3, islandzki poeta i autor sag. Jego Heimskringla4 (po staroislandzku Krąg Świata) napisana została pomiędzy 1220 a 1230 r. i zawiera szesnaście sag poświęconych władcom Norwegii. Jedna z nich, Magnuss saga blinda ok Harald Gilla (Saga o Magnusie Ślepym i Haraldzie Gille), w rozdziałach 9–12 z detalami przedstawia przebieg słowiańskiej napaści na norweskie miasto Konungahela.  Opisano w niej szczegóły taktyki i organizacji wojskowej, działania różnych formacji – floty, konnicy, piechoty – oraz książęcego sztabu. Twórcy komiksu z powyższej sagi zaczerpnęli wiele treści.

Teksty w chmurkach oraz na tablicach informacyjnych zapisane są dwojakim rodzajem pisma: prostym, gdy autor beletryzuje informacje z sagi, oraz kursywą, gdy w usta bohaterów albo w narrację wkłada bezpośrednie tłumaczenie tekstu Sturlusona.

Specyficzna, acz realistyczna kreska Bartłomieja Baranowskiego nie każdemu może pasować. Dominują wyblakłe, żółtopomarańczowe kolory. To jest moim największym zarzutem, komiks bowiem przede wszystkim ma być ucztą dla oka. Żółtawe plansze z czasem się zlewają, a przyjemność z arcyciekawej pomorskiej historii ulatuje. Nie mówię, że jest to zły komiks, raczej średni, który marnuje potencjał historii godnej hollywoodzkiego filmu.

Dobrze jednak, że w 880. rocznicę najazdu na Konungahelę książę Racibor wrócił z zapomnienia.

Plus/minus:

Na plus:

+ ciekawa historia

+ klimat

+ realizm historyczny

+ poprawne wydanie

Na minus:

– mało rozbudowany scenariusz

– uproszczona fabuła

– nieciekawe kolory

– zbyt krótka

– brak szerszego rysu historycznego

Tytuł: Konungahela 1136. Słowiańska wyprawa

Autor: Igor D. Górewicz, Bartłomiej Baranowski

Wydawca: Wydawnictwo Triglav

Rok wydania: 2016

ISBN: 978-83-6258-61-34

Liczba stron: 56

Oprawa: miękka

Cena: 35 zł

Ocena recenzenta: 6/10

^{Korekta językowa: Edyta Chrzanowska}

1. Wendowie –  historyczne określenie Słowian nadbałtyckich, wspólne dla Słowian połabskich i Łużyczan, zamieszkujących na wschód od Królestwa Danii, Norwegii, Szwecji i na terenach od Odry do Gdańska. Obecnie używane w Niemczech w odniesieniu do Serbów Łużyckich zamieszkujących Łużyce. [↩]
2. Mogło to być nawet  660 statków, a na każdym mieściło się 44 ludzi i 2 konie! [↩]
3. Snorri Sturluson – ur. 1179, zm. 23 września 1241 r. Autor Eddy prozaicznej i historii nordyckich władców Heimskringla. Prawdopodobnie był też autorem Sagi o Egilu. W 1206 r. Snorri osiadł w Reykholt. Dał się poznać nie tylko jako poeta, ale również  polityk i wpływowy przywódca islandzki. Dwukrotnie pełnił funkcję lögsögumaður (przewodniczącego) w islandzkim parlamencie (Althing), w latach 1215–1218 i 1222–1231. [↩]
4. Heimskringla – staronordycki zbiór sag spisany w Islandii około  1225 r. przez poetę i historyka Snorriego Sturlusona (1179–1241).  Zawiera historie o norweskich królach , począwszy od legendarnej szwedzkiej dynastii Ynglingów, poprzez opisy historycznych norweskich władców od X do XII w., aż do śmierci Øysteina Møyli w  1177 r. [↩]