Skansen w Markowej - wyjątkowe miejsce dla miłośników historii

Około 25 km od Rzeszowa w miejscowości Markowa znajduje się jeden z najpopularniejszych skansenów w Polsce. To rewelacyjna propozycja dla tych, którzy chcą spędzić miło czas i połączyć go z ciekawą lekcją historii.

Skansen w Markowej, znany także jako Zagroda – Muzeum, powstał dzięki Towarzystwu Przyjaciół Markowej. Jego celem było zapoznanie ludzi z bogatą historią tej wsi, a także zachowanie dawnej kultury i ducha okolicy, co udało się dzięki zaangażowaniu mieszkańców, którzy pomagali w jego tworzeniu. Skansen jest przykładem typowego dla Markowej budownictwa przysłupowego, nawiązuje do tradycji z przełomu XIX i XX w. i jest jednym z najciekawszych elementów szlaku architektury drewnianej.

Zagroda – Muzeum jest kompleksem budynków gospodarczych oraz chałup, w którym można spokojnie spędzić sporo czasu zachwycając się sporą ilością szczegółów. Nie brakuje tu narzędzi, sprzętów oraz urządzeń, którymi posługiwali się nasi przodkowie. Każdy z nich niesie za sobą osobną lekcję dotyczącą tego, jak dawniej żyło się ludziom i w jaki sposób radzili sobie z codziennymi czynnościami, które nam dziś ułatwia współczesna technika.

Głównym budynkiem skansenu w Markowej jest Chałupa Kmieca. Jest to obiekt, który został zbudowany w 1874 r., a jego wnętrza nawiązują do początku lat dwudziestych XX w. Jego dach kryty jest strzechą wykonaną z kiczek z żyta. Znajduje się tu sień, główna izba połączona z kuchnią z piecem, gdzie m.in. suszono gomółki z sera; a także pomieszczenie, które mogło

służyć kiedyś za sypialnię. Zobaczyć w nim możemy piękne ludowe stroje, a także np. starodawny wózek dziecięcy. Wszystko przygotowane jest z dbałością o szczegóły i daje nam poczucie przeniesienia w czasie, jak gdyby dom wciąż tętnił życiem. Z sieni wychodząc tylnymi drzwiami wychodzimy na dwór, gdzie drewnianą kładką, która niegdyś chroniła obuwie gospodarzy przez błotem i gnojówką, przechodzimy do stajni z całym oprzyrządowaniem dla koni i krów – są tu siodła, chomąta, czy grzebienie do sierści. Obok znajdują się kolejne pomieszczenia gospodarcze. W jednym z nich zachwycają ludowe dzieła sztuki – rzeźba autorstwa Jana Kochańskiego przedstawiająca dom z obejściem podczas wesela, wokół którego stoi piętnaście postaci, oraz druga znacznie większa drewniana rzeźba,

która ma przypominać polskiego oficera zniewolonego podczas II wojny światowej. Na rzeźbie tej namalowane są czerwone maki, które tak naprawdę spełniają rolę nut hymnu narodowego. Dalej mamy stolarnię ze specjalnymi narzędziami. W budynku znajdziemy także dawny tornister oraz dawne przybory szkolne takie jak liczydło, czy autentyczny zeszyt ucznia pochodzący z 1918 r.

Na terenie skansenu znajduje się wiele innych pomieszczeń i budynków. Jest tu stodoła, a pośrodku zagrody zobaczymy zrębową studnię z żurawiem. Obok jest także chałupa biedniacka – prosty, mały budynek, w jakim mieszkali mniej zamożni mieszkańcy wsi – stajnie, wolnostojący spichlerz, kuźnia, wiatrak typu „Koźlak”, pasieka, olejarnia, a także muzeum pożarnictwa.

Jednym z najciekawszych elementów Muzeum – Zagrody jest Galeria pod strzechą, a więc miejsce, w którym dzięki wsparciu okolicznych mieszkańców zebrano całą masę zdjęć i pamiątek związanych z wsią Markowa. Spora ich część to pamiątki z czasów II wojny światowej, związanych z wojennymi bohaterami. Wśród nich znajdują się zdjęcia rodziny Ulmów, którzy byli prawdziwymi bohaterami z Markowej – podczas wojny pomagali żydowskim rodzinom i zapłacili za to największą cenę, jaką była śmierć także ich dzieci. Obejrzeć tam możemy także fotografie skansenu na przestrzeni lat oraz całej wsi autorstwa Józefa Ulmy.

Zagroda – Muzeum jest otwarta dla zwiedzających od 1 kwietnia do 30 listopada dla grup wycieczkowych oraz osób indywidualnych. Za dosłownie kilka złotych można wziąć udział w fascynującej lekcji historii, która zainteresuje zarówno dzieci, jak i dorosłych. Zwiedzanie wraz z przewodnikiem, który z wielką dokładnością opowiada o wszystkim, co znajduje się w skansenie zajmuje około 1,5 godziny.

Jeśli przyjedziecie do Markowej, swojej wycieczki nie kończcie jedynie na skansenie. Obok znajduje się niepowtarzalne, multimedialne Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, które w marcu tego roku zostało uroczyście otwarte przez prezydenta RP Andrzeja Dudę. „Podstawowym celem MPRŻ jest pokazanie bohaterskich postaw Polaków, którzy w czasie okupacji niemieckiej pomagali Żydom, ryzykując życie swoje i swoich rodzin. Jest to pierwsza w Polsce placówka muzealna zajmująca się tematyką ratowania ludności żydowskiej na okupowanych ziemiach polskich podczas Zagłady. Wystawa główna pokazuje poznane i udokumentowane przypadki udzielania pomocy Żydom na terenie obecnego województwa podkarpackiego. W przyszłości MPRŻ swoim zainteresowaniem obejmie inne ziemie okupowanej Polski1.” To naprawdę wyjątkowe miejsce, w którym znajdziemy ogromną ilość materiałów multimedialnych oraz filmów, dzięki czemu jest to muzeum, idące z duchem czasów i odpowiadające na potrzeby współczesnych ludzi.

Bibliografia:

1. www.muzeumulmow.pl (dostęp: 04.08.2016)

1. www.muzeumulmow.pl/pl/muzeum/o-muzeum (dostęp: 04.08.2016) [↩]