Cracovia. Krótka, subiektywna historia najstarszego klubu piłkarskiego w Polsce

Historia klubu Cracovia rozpoczyna się 1906 r. kiedy to do jej powstania przyczynił się przyjazd zespołów ze Lwowa. Pierwsze mecze tych wielce zasłużonych dla polskiej piłki nożnej grodów odbyły się 4 czerwca 1906 roku.

Pierwszy mecz był spotkaniem Czarnych Lwów z „studentami” zwanymi również „przodownikami”. Kolejnym meczem było spotkanie pomiędzy KGS IV Gimnazjum Lwów a naprędce zwołanym zespołem „akademicy” w którego skład wchodziła publiczność oglądająca wcześniejszy mecz. 13 czerwca „akademicy” zebrali się na pierwszy trening i został utworzony Akademicki Klub Footballowy. W ten oto sposób narodziła się legenda polskiego futbolu - we wrześniu 1906 roku klub zmienił nazwę na Akademicki Klub Footballowy „Cracovia”. „Przodownicy” zwani też „studentami”, „drużyną Szeligowskiego”, „I Drużyną Studencką”, a następnie „I Klubem Studenckim” otrzymali latem tegoż roku stroje w biało - czerwone pasy oraz stałą nazwę - Biało czerwoni. Etap budowania drużyny pierwszego mistrza Polski zakończył się zimą 1906 roku kiedy to dwie najlepsze drużyny „turnieju jesiennego” Biało - czerwoni oraz AKF Cracovia połączono w jeden zespół. Nowy zespół nazwę przybrał od „akademików” zaś barwy w biało - czerwone pasy od drużyny Szeligowskiego.

Cracovia swoje pierwsze mecze rozgrywała przed wybuchem Pierwszej Wojny Światowej głównie z drużynami z terenów Galicji, która stała się kolebką polskiej piłki nożnej. Toczyła również spotkania z drużynami z innych ziem monarchii Austro - Węgierskiej. Pierwszy taki mecz zakończył się porażką Cracovii 2:4 w Opawie z drużyną Troppauer Spotverein w 1908 roku. W 1911 roku Cracovia zmierzyła swe siły z uznawaną za najlepszą drużynę europejską, reprezentacją Austro - Węgier. Postawa zawodników pozwoliła uzyskać tytuł pierwszej klasy austriackiej, który na owe czasy był elitarnym osiągnięciem, a przecież mecz został przegrany 3:6. Rozgrywki o mistrzostwo Galicji w 1913 roku Cracovia wygrała wyprzedzając lokalną rywalkę Wisłę oraz Pogoń Lwów. „Po zakończeniu I wojny, „Pasy” wkroczyły w najlepszy okres w swojej blisko stuletniej historii. Rozpoczęło się od mistrzostwa okręgu krakowskiego w 1920, aby w następnym roku zwyciężyć w toczonych po raz pierwszy rozgrywkach o mistrzostwo Polski”. W latach 1930, 1932, 1937 Cracovia również sięgnęła po mistrzostwo.

W 1948 roku po raz ostatni Cracovia sięgnęła po mistrzostwo Polski, zdobyte po barażowym meczu z lokalną rywalką Wisłą. Rok później nastąpiła reorganizacja klubów sportowych na wzór radziecki i Cracovia stała się Związkowym Klubem Sportowym Ogniwo Cracovia. Rok później decyzją władz zostali pozbawieni łacińskiej nazwy  miasta oraz Biało - Czerwonych pasów na koszulkach. Zanim odzyskali dobre imię w 1955 roku, przez 3 lata występowali pod nazwą Terenowego Koła Sportowego Sparta.

Reorganizacja sportu która nastąpiła, nie ograniczała się tylko do ingerencji w tradycyjne nazwy klubów, ale także w sztaby którym zostały podporządkowane. Tak też nowym protektorem zostało  najpierw MPK a następnie opieką objęła Cracovię spółdzielnia spożywców. Bardzo słaba pozycja protektorów odbiła się na całej drużynie jak i  na wynikach sportowych. W ligowej tabeli spadali coraz to niżej, aż w roku 1954 pożegnali się z ekstraklasowym bytem. W roku 1957 odzyskali należny byt w lidze, niestety tylko na dwa sezony. W takiej też kolei rzeczy miała toczyć się dalsza historia, związana ze spadkami i awansami. Pierwszy spadek z drugiej do trzeciej ligi nastąpił w sezonie z 1970-71. W okresie tych niezbyt świetlnych wydarzeń dla Cracovii należy przyjąć za sukces awans zespołu z drugiej do pierwszej ligi w sezonie 1982-83. W latach 90 XX wieku poza trzecią ligą występowali jedynie przez 3 sezony ze względu brak funduszy oraz sponsorów.

Cracovię w 1997 roku przekształcono w Sportową Spółkę Akcyjną, lecz dalszym problemem były finanse i niewystarczające fundusze. Klub jednak został uratowany i w wielkiej mierze przyczynili się temu kibice Cracovii. W roku 2001 nastąpiła najsłynniejsza w dziejach polskiego futbolu manifestacja przed Urzędem Wojewódzkim  na ulicy Basztowej.„W samo południe, 28 lutego 2001 roku ponad tysiąc kibiców Cracovii wspieranych przez wielu działaczy KS Cracovia i Radę Seniorów stanęło w obronie Cracovii. Historyczna Manifestacja na ul. Basztowej została zorganizowana z inicjatywy Koła Sympatyków KS Cracovia, a w szczególności jego Prezesa Kazimierza Telefina. Wydarzenie uznawane początkowo przez media za bezprecedensowy akt chuligaństwa i wandalizmu stało się przełomowym wydarzeniem w najnowszej historii Cracovii. W noc po Manifestacji w Internecie pojawiła się niezależna strona internetowa, która kilkanaście miesięcy później przyjęła nazwę i domenę Terazpasy.pl. 7 stycznia 2004 roku z inicjatywy redaktora naczelnego Terazpasy.pl i wiceprezesa Koła Sympatyków Stanisława Malca Zarząd Koła Sympatyków KS Cracovia uznał dzień 28 lutego - rocznicę Manifestacji „Basztowa 2001″ - za Dzień Kibica Cracovii”. Klub który całkowicie miał zniknąć ze sportowej mapy piłkarskiej został uratowany przez zrzeszenie kibiców zwane „Grupą 100” , którzy dzięki funduszom zebranym między sobą wspomogli klub i przyczynili się do sprowadzenia głównego sponsora - firmy Comarch której prezesem  (do dnia dzisiejszego prezes całego klubu Cracovia) jest profesor Janusz Filipiak.

Dzięki tym wydarzeniom Cracovia w sezonie 2002-2003 awansowa do drugiej ligi a rok później awansowała do ekstraklasy. Po wielu latach niedoli Pasy powróciła na salony. Pierwszy sezon po powrocie do ekstraklasy  ukończył się dla Cracovii niezwykle wysokim miejscem jak na beniaminka. Pasy zajmując 5 miejsce w lidze otarły się o rozgrywki Intertotto, które były najniższym szczeblem klasyfikacji Uefa jednakże po uzyskaniu 3 pierwszych lokat premiowały awans do rozgrywek Pucharu Uefa będącego 2 poziomem rozgrywek klasyfikacji Uefa. 5 drużyna sezonu została okrzyknięta zespołem grającym najciekawszą piłkę w polskiej lidze. Dzięki firmie Comarch oraz stabilizacji finansowej klub zanotował kilka przydatnych transferów oraz zapoczątkował rozbudowę bazy treningowej, a dzięki temu wszystkiemu nastąpiły powołania do reprezentacji Polski. Sezon 2005/2006 zakończył się pechowym 9 miejscem w lidze, ale zaistniały też miłe chwile związane z juniorami młodszymi którzy zainkasowali tytuł mistrzowski. 13 czerwca 2006 roku Cracovia obchodziła swoje 100 urodziny, w którym to dniu klub zorganizował wielką Galę Stulecia, do której obchodów przyłączyli się nie tylko kibice ale i mieszkańcy miasta wraz z władzami. Jednym z gości specjalnych był znakomity aktor i wielki kibic Cracovii Gustaw Holubek. W 2007 roku Cracovia po raz pierwszy w historii awansowała do pucharu Intertotto zajmując 4 pozycję w lidze, a także wyprzedziła Wisłę Kraków aż o 4 oczka. Puchar Intertotto który był 14 i ostatnią edycją pucharu odbył się w 2008 roku a Cracovia wzięła w nim udział. Niestety przygoda zakończyła się niespodziewanie szybko bo już w pierwszej rundzie gdzie 21 czerwca o godzinie 17:00 Cracovia najpierw u siebie zmierzyła się z Szachtiorem Soligorsk i przegrała 1:2 a następnie poniosła porażkę 3:0 na boisku Soligorskiej drużyny dnia 29 czerwca o godzinie 16:00.

Sezon 2009/2010 zakończony pod wodzą trenera Oresta Lenczyka 12 pozycją ligową, nie zachwycił prezesa Filipiaka i nastąpiła zmiana na stanowisku trenerskim. Pojawił się Rafał Ulatowski, którego polityka szkoleniowa niestety nie przyniosła zbyt optymistycznych wyników i po pierwszych 11 meczach  w sezonie 2010/2011 Cracovia zdobyła zaledwie 4 punkty. Niezadowolenie w krakowskiej ekipie sięgnęło zenitu i miejsce Ulatowskiego zajął Juri Szatałow. Szatałow zadebiutował w roli trenera 1 zespołu Cracovii w meczu derbowym z Wisłą Kraków, niestety przegranym 1:0.  Kolejny sezon był już niestety ostatnim sezonem Cracovii w ekstraklasie, zakończonym spadkiem drużyny do 1 ligi. Konsekwencją tych wydarzeń był powrót na ławkę trenerską znanego wszystkim kibicom trenera Wojciecha Stawowego (w 2002 roku objął ławkę trenerską w Cracovii z którą w 2003 roku awansował z III do II ligi a rok później do ekstraklasy, swoimi zasługami przyczynił się do podpisania najwyższego kontraktu w dziejach polskiej piłki, mianowicie 10 letniego kontraktu trenerskiego, niestety zakończonego już po miesiącu czasu od jego podpisania, z powodu nieporozumień z zarządem). Powrót Stawowego zaowocował awansem do ekstraklasy już po roku od spadku. Rozpoczynający się sezon po awansie Cracovii rozpoczął się zdecydowanie lepiej niż wszyscy oczekiwali i niewiele zabrakło aby awansować do pierwszej 8 promującej grę w grupie mistrzowskiej, niestety porażka 0:1 z Koroną Kielce oznaczała pożegnanie z mistrzowską grupą i w rezultacie Pasy na koniec sezonu zajęły miejsce 14. Sezon 2014/2015 rozpoczęła Cracovia pod wodzą nowego szkoleniowca Roberta Podolińskiego, jednakże trener nie sprostał celom mu postawionym przez zarząd i już w kwietniu 2015 roku został zastąpiony przez Jacka Zielińskiego. Efektem zmian na stanowisku trenerskim były bardzo dobre wyniki w ostatnich 9 meczach w których Pasy odniosły 7 zwycięstw i zanotowały 2 remisy co przyczyniło się do zajęcia 9 miejsca w lidze a 1 w grupie spadkowej. Świetna gra zespołu przełożyła się na wyniki w kolejnym sezonie w którym to Pasy na 37 kolejek ligowych wypadły z pierwszej piątki tylko po jednym meczu, a przez większość sezonu zajmowały pozycję 3. W końcowym rezultacie Cracovia zajęła pozycję 4, była drugą najbardziej bramkostrzelną drużyną ekstraklasy i pierwszy raz w historii klubu zakwalifikowała się do Ligi Europy (dawny Puchar Uefa). Losowanie par grających w turnieju przydzieliło Pasom niezbyt wymagającego przeciwnika z Macedonii.  30 czerwca 2016 roku Cracovia rozegrała pierwsze historyczne spotkanie w Lidze Europy z Macedońskim zespołem Skendija Tetowo. Pierwszy mecz rozegrany został na wyjeździe w Tetowie i niestety zakończył się porażką Cracovii 2:0. Apetyty na historyczny sukces były bardzo wysokie a drużyna bardzo mocno zmotywowana do zwycięstwa w meczu rewanżowym u siebie, który odbył się 7 lipca. Niestety i tym razem Pasy musiały uznać wyższość drużyny macedońskiej i poniosły porażkę 1:2 a pierwszą historyczną bramkę dla Cracovii zdobył niestety żaden z naszych zawodników, ponieważ padła bramka samobójcza, po dośrodkowaniu Mateusza Cetnarskiego. Sezon 2016/2017 dopiero się rozpoczął i czas pokaże jak Pasy zagrają w tym sezonie i co osiągnie polityka treningowa Jacka Zielińskiego.

Bibliografia:

1. cracovia.pl/pilka-nozna/klub/historia
2. sportowefakty.wp.pl/pilka-nozna/liga-europy/kalendarz
3. terazpasy.pl
4. Gowarzewski, M. G. Nowak, B. L. Szmel, Cracovia dzieje piłkarskiej legendy 1906 – 2006, Wyd. GiA Katowice , Katowice 2006
5. https://www.youtube.com/watch?v=MHRRTbIguN8
6. https://www.youtube.com/watch?v=JcqgDxZXIFw