Kraków rewitalizuje fortyfikacje z XIX w. Dwa forty staną się ważnymi ośrodkami kultury

Na ul. Fortecznej w Krakowie znajdują się dwa forty należące do Twierdzy Kraków. W obu miasto od kilku lat prowadzi inwestycje, które ruiny zamienią w ważne ośrodki kultury.

Fort nr 52 „Borek„ i Fort nr 52a ”Łapianka” mieszczą się przy ul. Fortecznej w Krakowie. Powstały na przełomie XIX i XX w. Stanowiąc fragment Twierdzy Kraków miały bronić miasta od strony traktu wiedeńskiego zwanego dziś Zakopianką. Z czasem zaczęły niszczeć. Brakowało pomysłów lub pieniędzy na ich zagospodarowanie.

To zmieniło się dopiero kilka lat temu. Władze Krakowa postanowiły umieścić w fortyfikacjach ważne ośrodki kulturalne. W Forcie „Borek” zostanie zaadaptowany na potrzeby filii Domu Kultury Podgórzy oraz Biblioteki Piosenki Polskiej. Natomiast Fort „Łapianka” stanie się Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego. Więcej na temat historii Fortu Borek przeczytasz tutaj.

Fort 52 Borek

Fort Borek w kwietniu 2016 r. / fot. Wojtek Duch

W ramach rewitalizacji, która rozpoczęła się w 2013 r. dokonano remontu kolejnych segmentów stropodachy koszar szyjowych, zagospodarowano okolice poprzez wycięcie alejek wokół fortu. Radni Dzielnicy X Swoszowice chcieliby aby w przyszłości wokół obiektu został utworzony park. Obecnie wytyczenie alejek już spowodowało, że wokół fortu wiele osób biega, spaceruje lub jeździ na rowerze. Remont swoimi środkami wsparł Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa.

Koncepcję architektoniczną przygotowali studenci kierunku Architektura Krajobrazu, realizujących temat: „Rewaloryzacja i adaptacja krajobrazu warownego Twierdzy Kraków - projekt zagospodarowania Fortu 52 Borek na ośrodek kultury oraz park publiczny”.

Fort Borek, wizualizacja Politechniki Krakowskiej / fot. dzielnica10.krakow.pl

W ramach rewitalizacji trwa gruntowny remont, który do tej pory objął w szczególności:

2013 r. – rozpoczęły się prace remontowe dofinansowywane ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa w zakresie remontu kolejnych segmentów stropodachu koszar szyjowych:
2013 r. – remont dachu (2 segmenty),
2014 r. – remont dachu (2 segmenty), projekt budowlany remontu kaponiery zapola oraz projekt pokrycia dla prochowni wraz z ukształtowaniem terenu,
2015 r. – remont dachu (5 segmentów) z wykonaniem docelowej więźby 
i zadaszenia czoła stropu nad wszystkimi dotąd wyremontowanymi segmentami,
2015 r. rozpoczęto działania ukierunkowane na prace porządkowe w obrębie zieleni fortecznej, na zewnątrz fosy. Zarząd Zieleni Miejskiej będzie w tej strefie tworzył otwarty teren parkowy,
2016 r . – remont dachu (2 segmenty) – wraz z wykonaniem docelowej więźby 
i zadaszenie czoła stropu nad ostatnimi elementami,
2016 r. – remont stropodachu prochowni wraz z odtworzeniem zadaszenia 
o narysie historycznym,
2016 r. – remont konserwatorski kaponiery zapola wraz z odtworzeniem układu bramy wjazdowej,
2016 r. – opracowanie projektów rewitalizacji wraz z uzgodnieniami i pozwoleniami na budowę pod potrzeby przyszłych użytkowników dla obiektów kubaturowych oraz projekt oczyszczenia i remontu otaczającej zabudowania fosy. Oba projekty zamkną fazę projektowania.

Fort Borek we wrześniu 2016 r. / fot. Wojtek Duch

W 2016 r. na zdanie kontynuacja wykonania dachu i prac zabezpieczających konstrukcję górnych sklepień budynku koszarowego oraz przebudowa zadaszeń prochowni 1 138 140,92 zł oraz Remont budowlano - konserwatorski kaponiery szyjowej 419 800,74 zł. W obu przypadkach 45% kwoty sfinansował NFRZK, a pozostałą kwotę wydało Miasto Kraków.

Ponadto w sierpniu 2016 r. Kraków złożył wniosek na kwotę 10 664 893,35 zł  o dofinansowanie w wysokości 7 998 624,93 zł z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego. W przygotowaniu znajduje się także wniosek  o dofinansowanie ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Po opracowaniu projektów opisanych powyżej i uzyskaniu finansowania rozpoczęte zostaną prace w obrębie terenu zielonego, fosy oraz obiektów kubaturowych Fortu wraz z budową sali wielofunkcyjnej pomiędzy blokiem koszar i kaponierą zapola - mówi Agnieszka Nowak, rzecznik Zarządu Budynków Komunalnych.

Fort 52a „Łapianka”

Fort „Łapianka” maj 2013 r. / fot. Szporwolik, CC-BY-SA 3.0

Drugi z fortów znajdujących się z przy ul. Fortecznej w Krakowie został przeznaczony na Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego w Krakowie. W 2015 r. opracowano dokumentację budowlaną i wykonawczą do tego zadania. Wcześniej jednak, bo w 2011 r. rozstrzygnięto konkurs architektoniczny, który wygrała praca autorstwa Pracowni Architektonicznej Ferdzynowie z Koluszek.

Fort „Łapianka” we wrześniu 2016 r. / fot. Wojtek Duch

W ramach prowadzonych prac wykonano następujący zakres:

Zewnętrzna otworowa ślusarka i stolarka
Remont zewnętrznej galerii i elewacji
Roboty zewnętrzne dachu
Rozbiórki wewnętrzne betonów i cegieł
Rozbiórki wewnętrzne stali
Roboty nowe – podłoża
Roboty nowe – konstrukcja
Roboty zewnętrzne - kojec
Roboty wewnętrzne
Opaska
Instalacja elektryczna i zasilanie kablowe
Inwestor zastępczy.

Muzeum Ruchu Harcerskiego w Krakowie - wizualizacja

MPWiK wybudowało sieć wodną i kanalizacyjną na potrzeby projektu, zniwelowało teren. Sieci wewnętrzne będą wybudowane w ramach inwestycji. TAURON wybudował przyłącze elektryczne z zasilaniem do istniejącego Fortu. Planuje się także przyłącze sieci gazowej, który ma wykonać i wybudować PGNIG wraz 
z sięgaczem do nowego budynku.

Muzeum Ruchu Harcerskiego w Krakowie - wizualizacja

W tym roku powadzone są działania w kierunku opracowania projektu budowlanego dla nowego obiektu kubaturowego na przedpolu istniejącego bloku koszarowego, w którym zlokalizowane będzie całe zaplecze techniczne dla powstającego Centrum i Muzeum. 
W bieżącym roku planowane jest również przeprowadzenie remontu placu broni (terenu przed blokiem koszarowo-bojowym) wraz z odtworzeniem wałów i umocnień ziemnych - powiedziała nam rzecznik Zarządu Budynków Komunalnych.

Także w przypadku „Łapianki” Kraków złożył wniosek na kwotę 4 461 274,19 zł 
o dofinansowanie w wysokości 3 122 891,89 zł z Regionalnego Programu Operacyjnego  Województwa Małopolskiego. W przygotowaniu znajduje się wniosek o dofinansowanie ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

W pierwszym półroczu 2017 r. ma zostać także opracowany projekt wykonawczy dla nowego obiektu kubaturowego i zagospodarowania terenu, połączenia funkcjonalnego nowej i starej struktury kubaturowej. Dalsze prace będą możliwe tylko po pozyskaniu odpowiednich środków finansowania. Z uwagi na powyższe podanie terminu oddania Muzeum do użytku nie jest możliwe - dodaje Nowak.

Dla obu fortów nadal planowane jest wspieranie realizacji ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. Niemniej jednak należy zauważyć że wniosek o dofinansowanie może dotyczyć jedynie prac nad substancja zabytkową, co w odniesieniu do Fortu „Łapianka” znacząco ogranicza możliwości dokończenia remontu części historycznej przed powstaniem nowego obiektu, w którym znajdować się będzie cała infrastruktura techniczna.