„Wikingowie w Polsce? Zabytki skandynawskie z ziem polskich” - zaproszenie na wystawę

„Wikingowie w Polsce? Zabytki skandynawskie z ziem polskich” to pierwsza w Polsce tak duża wystawa prezentująca dowody na bezpośrednią obecność Skandynawów na ziemiach naszego kraju będzie czynna od 24 lutego w Muzeum Początków Państwa Polskiego (MPPP) w Gnieźnie.

Nakładka głowicy miecza, XI w., fot. Jerzy Andrzejewski

„Wikingowie w Polsce? Zabytki skandynawskie z ziem polskich” to tytuł wystawy czasowej, którą można oglądać w naszym Muzeum od 24 lutego do 16 lipca 2017 r. Przygotowano ją wspólnie z Instytutem Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk – jego szczecińskim oddziałem – Ośrodkiem Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbałtyckich.

Jest to pierwsza w naszym kraju zakończona powodzeniem próba zebrania w jednym miejscu dużej liczby znalezisk związanych z bezpośrednią obecnością Skandynawów na ziemiach polskich. Stanowi przez to pewną syntezę dotychczasowych badań, choć ma charakter bardziej charakter popularnonaukowy. Adresowana jest do odbiorców w różnym wieku, których niekoniecznie pasjonuje ta problematyka. Mamy jednak nadzieję, że duża część z nich zainteresuje się bliżej tematem obecności wikingów i początkami państwa polskiego po obejrzeniu ekspozycji.

Wbrew przewrotnemu tytułowi wystawa wcale nie mówi o wikingach. Mówi ogólnie o mieszkańcach Skandynawii (Danii, Norwegii i Szwecji), spośród których ci sławni wojownicy się wywodzili. Celowo skupiamy się na właściwych mieszkańcach Półwyspu Skandynawskiego, przybyszach zza morza, pomijając wątki związane z tzw. pośrednictwem, np. z ruskimi Waregami. Ekspozycja traktuje nie tylko o monarchii wczesnopiastowskiej. Prezentowane zagadnienia dotyczą także Pomorza Zachodniego, incydentalnie w tym czasie leżącego w obrębie monarchii wczesnopiastowskiej, oraz ziem zamieszkiwanych przez Prusów. Dotyczy więc ona całości tego obszaru, który wchodzi w skład współczesnej Polski. Chronologicznie wystawa obejmuje okres od IX do XII w.

„Wikingowie w Polsce?” prezentuje prawie 120 artefaktów, które identyfikowane są jako wyroby skandynawskie. Jest to ogromna część całości tego rodzaju przedmiotów wydobytych podczas prac archeologicznych na terenie dzisiejszej Polski. Są wśród nich zarówno zabytki uzbrojenia, jak i biżuteria, drobne przedmioty codziennego użytku, skarby itp. Wśród nich znajdują się także i takie, które do tej pory nie były pokazywane szerszemu gronu odbiorców.

Zabytki pochodzą z kolekcji kilkunastu muzeów i placówek naukowo-badawczych z całego kraju. Prócz samych „niemych” artefaktów wystawa stara się przedstawić odpowiedzi na niektóre istotne pytania dotyczące skali i charakteru obecności Skandynawów na ziemiach polskich w okresie wczesnego średniowiecza. Skandynawów, którzy owszem byli, ale których liczba i charakter obecności w żaden raczej sposób nie wyróżniały ich spośród innych obcokrajowców docierających lub nawet osiedlających się w dorzeczach Odry i Wisły przed tysiącem lat.

Wystawa to pewna forma polemiki z występującymi dosyć często w publikacjach popularnonaukowych czy też na różnorodnych forach internetowych hipotezami dotyczącymi skali i zasięgu oddziaływania Skandynawów na ziemie polskie. Ich autorzy niekiedy wyolbrzymiają pewne zjawiska, a na tej podstawie gloryfikują pewne fakty, nie dostrzegając ich rzeczywistej skali, pomijając przy tym niektóre aspekty choćby kulturowe czy etniczne. Jest jednocześnie nasza wystawa pewną odpowiedzią na swoistą modę „na wikingów”, która od kilkunastu lat dostrzegalna jest w naszym kraju.

Ekspozycji towarzyszą różnego rodzaju działania popularyzatorskie i edukacyjne skierowane do wszystkich naszych Gości niezależnie od wieku oraz stopnia zainteresowania tematem.

Wystawa czasowa | czas trwania: 24 lutego 2017 – 16 lipca 2017 r.
miejsce: sala wystaw czasowych + sala edukacyjna MPPP w Gnieźnie
wernisaż: 24 lutego 2017 | godz. 13.00 (wstęp wolny!)
kuratorzy wystawy:
dr hab. Andrzej Janowski (Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk)
dr Michał Bogacki (MPPP w Gnieźnie)
Tomasz Sawicki (MPPP w Gnieźnie)
konsultacje:
dr hab. Jakub Morawiec (Uniwersytet Śląski w Katowicach)
dr Leszek Gardeła (Uniwersytet Rzeszowski)
Partnerzy:
Grupa rekonstrukcyjna (Czechy)