„Zbigniew. Książę Polski” – N. Delestowicz – recenzja

Bohater biografii Norberta Delestowicza jest ucieleśnieniem losów wielu piastowskich książąt – ambitnych, żądnych władzy, lecz z fortuną gotową w każdej chwili do zmiany biegu ich dziejów.

Autor jest doktorantem historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.
W swojej dotychczasowej pracy wykazał się m.in. wielowątkową publikacją poświęconą losom króla Bolesława II Szczodrego.

Zbigniew. Książę Polski podzielony jest na siedem rozdziałów. Pierwszy z nich jest przekrojowym opisem dziejów dynastii piastowskiej od Mieszka I do króla Bolesława Szczodrego. Autor w szczególności zwraca uwagę na konflikty wewnątrz rodu, m.in.
w latach 30. XI wieku, kiedy to ambicje polityczne członków rodziny z udziałem sąsiednich państw nieomalże doprowadziły do upadku państwa polskiego. Rozdział drugi poświęcono Władysławowi Hermanowi, a także jego sukcesji po ucieczce Bolesława Szczodrego na Węgry. Jest to też część książki rozpoczynająca historię Zbigniewa, opisująca młodzieńcze lata i ojcowski zamysł względem przyszłości księcia.  Bunt  najstarszego syna Władysława Hermana z udziałem opozycji możnych państwa piastowskiego to główny wątek trzeciego rozdziału. Koalicja braci – Zbigniewa i Bolesława Krzywoustego – przeciwko ojcu
i doprowadzenie do podwójnych rządów w średniowiecznej Polsce opisane są odpowiednio
w czwartym i piątym rozdziale. Ostatnie dwie części książki autor przeznaczył na wyjaśnienie konfliktu pomiędzy braćmi i ostatecznym objęciu władzy przez Krzywoustego.

Publikacja nie jest ścisłą biografią Zbigniewa, gdyż wówczas jej objętość byłaby zdecydowanie mniejsza. Rozbudowany znacząco wstęp w formie przywołania losów przodków księcia w pierwszym rozdziale miał pokazać, że konflikt w rodzinie o władzę nie był zjawiskiem rzadkim. Przyjęta przez autora struktura tekstu niejako wymusiła przedstawienie losów księcia, przynajmniej w początkowym etapie, na tle losów kraju po przejęciu władzy przez Władysława Hermana. Świadomym zabiegiem było rozbicie na trzy osobne rozdziały etapów walki o władzę bohatera biografii – najpierw samodzielnej jako młodzieńca z udziałem  możnych w opozycji wobec Władysława Hermana, następnie w koalicji z Bolesławem Krzywoustym, kończąc na bratobójczej walce zakończonej klęską Zbigniewa. Miało to wykazać, w sposób uzasadniony, wysoką świadomość polityczną nieślubnego syna Hermana i jego koncepcję na sprawowanie władzy po ojcu.

Fakt, iż losy Zbigniewa opisane są w głównej mierze w kronice Galla Anonima, stawia autora w sytuacji obiektywnej – narracja w przeważającej części rozdziałów prowadzona jest na podstawie  interpretacji słów pierwszego kronikarza Polski z przywołaniem dotychczasowych wniosków badaczy, w tym Adama Krawca – twórcy biografii Władysława Hermana. Należy, zgodnie z wypowiedzią Autora we wstępie, przyjąć dużą dozę ostrożności w odbiorze słów Galla ze względu na charakter kroniki i osobę zleceniodawcy – czyli Bolesława Krzywoustego. Nie umniejsza to znaczenia pracy, która jest pierwszą biografią księcia Zbigniewa na rynku polskim. Powyższe elementy składają się na pogląd, iż erudycja autora stanowi najmocniejszy punkt książki.

Monografia Norberta Delestowicza wpisuje się w serię publikacji Wydawnictwa Poznańskiego poświęconą władcom i książętom polskim, ujętych w formie analizy źródeł
i sporządzonych przystępnym językiem. Pozostawienie jedynie kluczowych dla tekstu przypisów dynamizuje lekturę. Zbigniew, książę Polski pod względem konstrukcji tekstu jest przeznaczony dla szerszego grona odbiorców w celu przywołania postaci w świadomości społecznej, jak i jako tekst poglądowy dla specjalistów zajmujących się dziejami Polski wczesnośredniowiecznej.

Zbigniew miał wszelkie atrybuty do sprawowania władzy w Polsce. Można powiedzieć, że jego największym nieszczęściem było to, że żył w czasach równie ambitnego młodszego brata.

Plus minus:

Na plus:

+ prowadzona narracja

+ wielowątkowe ujęcie postaci Zbigniewa

+ przejrzysta konstrukcja rozdziałów

Na minus:

- rozbudowanie książki o pierwszy rozdział

Tytuł: Zbigniew. Książę Polski

Autor: Norbert Delestowicz

Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie

Rok wydania: 2017

ISBN: 978-83-7976-591-1

Liczba stron: 248

Okładka: Miękka

Cena: 36,90 zł

Ocena recenzenta: 7/10

^{Redakcja merytoryczna: Marcin Petrynko}

^{Korekta językowa: Klaudia Orłowska}