„Kresowy kalejdoskop. Wędrówki przez Ziemie Wschodnie Drugiej Rzeczpospolitej 1918–1939” – W. Mędrzecki – recenzja

Kresy Wschodnie do dziś stanowią ważną część polskiej historii, kultury i tradycji. Najnowsza książka Włodzimierza Mędrzeckiego rzuca światło na dzieje tzw. Ziem Wschodnich, pozwalając polskim czytelnikom lepiej zrozumieć nie tylko wschodnich sąsiadów, lecz również otaczającą ich społeczno-kulturową rzeczywistość.

Włodzimierz Mędrzecki (ur. 1959) jest polskim politologiem oraz historykiem specjalizującym się w dziejach tzw. Kresów Wschodnich. Na płaszczyźnie naukowo-literackiej znany jest przede wszystkim dzięki takim książkom jak Województwo wołyńskie. 1921–1939: elementy przemian cywilizacyjnych, społecznych i politycznych (1988), Niemiecka interwencja militarna na Ukrainie w 1918 roku (2000) oraz Inteligencja polska na Wołyniu w okresie międzywojennym (2005). Ponadto za swoje dokonania naukowe i literackie w 2005 r. otrzymał prestiżową Nagrodę „Przeglądu Wschodniego”, przyznawaną najwybitniejszym specjalistom z zakresu wiedzy dotyczącej Ziem Wschodnich.

Autor w recenzowanej przeze mnie książce obrał za cel opisanie szeroko rozumianych dziejów Ziem Wschodnich II RP, zachowując przy tym wielowymiarowość problemu, rzetelność pracy tudzież obiektywizm treści. Choć w polskiej historiografii nie brakuje licznych publikacji naukowych, których zadaniem jest przybliżenie czytelnikom wiedzy dotyczącej Kresów, to prac zawierających swoistą syntezę ich dziejów, opisaną językiem popularnonaukowym, jest bardzo niewiele. W ten sposób uzupełniona została pewna luka, gdzie opis panoramy dziejów Ziem Wschodnich skierowany jest nie tylko do historyka-specjalisty, lecz także do masowego odbiorcy.

Kresowy kalejdoskop… poza aneksami oraz przedstawieniem aparatu naukowego (na który składają się dziesiątki zachowanych dzienników, pamiętników, listów, monografii czy opracowań naukowych) składa się z dziesięciu obszernych, spójnych ze sobą rozdziałów. Każda część książki W. Mędrzeckiego zawiera duży bagaż wiedzy źródłowej, anegdot oraz trafnych interpretacji – rozpoczynając od syntetycznego zarysu dziejów Kresów Wschodnich, kończąc na życiu codziennym Polaków, Żydów, Litwinów czy Białorusinów w miastach już do Polski nienależących. Ponadto autor recenzowanej pozycji nierzadko zagłębia się w problematykę społeczno-kulturową, gospodarczą, polityczną czy religijną, rysując w ten sposób barwny obraz Kresów II RP.

Omawiana książka stanowi dzieło kompletne, spójne i wartościowe zarówno w kontekście merytorycznym, jak i językowym. Styl pisarski W. Mędrzeckiego zdecydowanie zasługuje na pochwałę – autor opisuje dzieje Ziem Wschodnich w sposób lekki i zrozumiały, dzięki czemu książka z łatwością może zostać odebrana zarówno przez czytelnika-specjalistę, jak i tzw. odbiorcę masowego. Autor bez wątpienia zrealizował cel własnej pracy. Kresowy kalejdoskop… dzięki szerokiemu i dobrze opisanemu spektrum licznych wydarzeń i procesów historyczno-społecznych związanych z Kresami Wschodnimi pozwala zrozumieć nie tylko dawne Ziemie Wschodnie Rzeczypospolitej, lecz również współczesną Polskę wraz z jej strukturami społecznymi oraz zawiłościami narodowymi, kulturowymi czy politycznymi. Niemniej poza stylem prowadzenia narracji, jak i samą treścią książki, na pochwałę zasługuje również profesjonalizm autora. Do swojej najnowszej książki wykorzystał bardzo liczne źródła historyczne oraz opracowania naukowe, co zdecydowanie wzmocniło jej stronę merytoryczną.

Kresowy kalejdoskop… zasługuje na uwagę. Każdy czytelnik pragnący lepiej zrozumieć otaczającą go rzeczywistość bądź zwyczajnie interesujący się historią II Rzeczypospolitej lub jej wschodnich sąsiadów powinien zajrzeć do pracy W. Mędrzeckiego. Kwestie opisane przeze mnie powyżej, tj. rzetelna i obiektywna panorama dziejów dawnych terenów Rzeczypospolitej, wartość merytoryczna, styl narracyjny autora, jak i sama struktura książki (zawiera liczne, pomagające w odbiorze treści ilustracje, zdjęcia oraz mapy) sprawiają, że biorący ją do ręki czytelnik z pewnością poczuje satysfakcję z dobrze wykorzystanego czasu.

Plus minus:

Na plus:

+ lekko i merytorycznie opowiedziana historia

+ estetyka książki

+ bogata baza źródłowa

Na minus:

- brak

Tytuł: Kresowy kalejdoskop. Wędrówki przez Ziemie Wschodnie Drugiej Rzeczpospolitej 1918–1939

Autor: Włodzimierz Mędrzecki

Wydawca: Wydawnictwo Literackie

Rok wydania: 2018

ISBN: 978-83-08-06482-5

Liczba stron: 424

Okładka: twarda

Cena: 54,90 zł

Ocena recenzenta: 7/10

^{Redakcja merytoryczna: Malwina Lange}

^{Korekta: Edyta Chrzanowska}