„Słynne ucieczki Polaków” – A. Fedorowicz – recenzja

Podobno jakiś hitlerowski dostojnik powiedział kiedyś w Generalnym Gubernatorstwie, że Polakowi nawet jeśli uciąć ręce i nogi, i zamknąć samego w beczce – to i tak ucieknie. Te owiane legendą słowa znakomicie oddają ducha najnowszej książki Andrzeja Fedorowicza, w której autor opisuje najbardziej niesamowite ucieczki Polaków z niewoli oraz ich długie i pełne przygód drogi prowadzące do domu.

Andrzej Fedorowicz to dziennikarz – freelancer, pasjonat: historii, techniki, biografii niezwykłych ludzi oraz wyjątkowych podróży, a historyczne dziennikarstwo śledcze to jego ulubione zajęcie. Jest autorem wielu artykułów opublikowanych m.in. w: „Super Expressie„, „Focusie„, „Polityce„, „Newsweeku Historii”, „Uważam Rze Historii”, ”wSieci Historii” oraz miesięczniku ”Forbes”. Wspólnie z żoną Ireną Fedorowicz napisał trzy książki: Wyspy Kanaryjskie. Przewodnik; 25 polskich wynalazców i odkrywców, którzy zmienili świat; Wybranki fortuny. Niezwykłe Polki, które podbiły świat.

W swej najnowszej pracy autor opowiedział o najbardziej niewiarygodnych ucieczkach Polaków: z carskiego zesłania na Syberię, hitlerowskiej niewoli i niemieckich obozów śmierci oraz sowieckich łagrów. I w ten sposób chronologicznie została podzielona publikacja – na cztery zasadnicze części omawiające polskie ucieczki przeprowadzone za czasów carskiej Rosji, w latach II wojny i niemieckiej okupacji oraz w czasach stalinowskiego zniewolenia Polski. W pierwszej odsłonie zatytułowanej Z dalekiej Syberii… można prześledzić niesamowite historie ucieczek Maurycego Bieniowskiego, Rufina Piotrowskiego oraz Ferdynanda Ossendowskiego. Druga część jest, jak gdyby, wyjątkowym dodatkiem (o czym wspominają również autor i wydawca na okładce pracy) do całej publikacji, w którym autor przedstawił niezwykle trudną akcję ewakuacji polskiego złota we wrześniu 1939 r. Trzeci rozdział (Z niewoli niemieckiej…) składa się z trzech podrozdziałów opowiadających o: historii eskapady grupy polskich oficerów z niemieckiego obozu w twierdzy w Srebrnej Górze, bezczelnej ucieczce czterech więźniów z obozu koncentracyjnego Auschwitz oraz żydowskim buncie w Sobiborze, w wyniku którego kilkudziesięciu skazańców odzyskało wolność i uratowało swoje życie. Najdłuższą drogę do domu mieli do pokonania więźniowie wschodniego mocarstwa. W ostatniej części książki do sybiraków dołączyli łagiernicy z najdalszych zakątków Kraju Rad – Bronisław Szeremeta z sowieckiej Republiki Komi oraz Władysława Pawłowska z kazachstańskich stepów. Pracę Fedorowicza zamyka brawurowa akcja buntu i ucieczki polskich żołnierzy AK osadzonych w obozie NKWD w Skrobowie.

Niezwykłe historie opisane w publikacji powinny zadowolić nawet najbardziej wymagających czytelników. Nieszablonowe pomysły na ucieczkę, brawurowe opisy akcji oswobodzenia, długie wyczerpujące podróże, radość z powrotu do domu, do ojczyzny – wszystko razem wciąga bez reszty. Popularny charakter przedstawienia historii Słynnych ucieczek… to tylko plus prezentowanej publikacji. Podana na końcu woluminu bibliografia zachęca, aby na podstawie publikowanych wcześniej wspomnień i pamiętników jeszcze głębiej poznać losy opisanych w książce bohaterów i prześledzić szczegółowo trasy ich eskapad. Ale to nie wszystko. Autor wręcz skłania swoich czytelników do dalszego badania opisanych w książce wątków. Sprawa finansowych i politycznych machinacji dotyczących pozostającego za granicą polskiego złota nigdy nie została do końca wyjaśniona. A zaszeregowany jako zdrajca bohaterski uciekinier z Auschwitz, polski konspirator Stanisław Jaster wciąż czeka na pełne wyjaśnienie swojej tajemnicy oraz ewentualną rehabilitację. Opowieści zawarte w recenzowanej publikacji, szczególnie teraz w okresie setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, mogą skłaniać do refleksji nad ogromną ceną wolności. Ile warta jest niezależność państwa i co można poświęcić, aby spróbować wyrwać się z niewoli, ile sił można wykrzesać w beznadziejnej wydawałoby się ucieczce do wolności, do swojego kraju, do swoich bliskich. A ile warte było ludzkie życie w czasach zniewolenia naszego kraju przez carską Rosję czy totalitarne reżimy Hitlera i Stalina w XX w.

Karty książki zostały sklejone i oprawione w miękkiej oprawie, ale normalne użytkowanie publikacji gwarantuje trwałość wydania. Wielkość czcionki jest odpowiednia nawet dla starszych czytelników, a ilustracje (czarno-białe zdjęcia archiwalne) dopełniają całości. W tekście zauważyłem kilka drobnych literówek, a wydawca mógłby się pokusić o zamieszczenie map przedstawiających trasy pokonywane przez polskich uciekinierów.

Podsumowując – książka Słynne ucieczki Polaków w przystępny sposób opowiada o historii Polski oraz niezłomnych – w dążeniu do wolności – bohaterach. Praca Andrzeja Fedorowicza przeznaczona jest w zasadzie dla każdego czytelnika, a wybrane wątki mogą skłaniać do głębszego poznania tematu oraz dają nadzieję (być może) na dalszy ciąg opowiadania o niezwykłych ucieczkach Polaków z niewoli.

Polecam.

Plus minus:

Na plus:

+ temat – opisy niesamowitych ucieczek Polaków

+ te bardzo znane, ale również całkowicie zapomniane historie

+ wciągające wątki oraz ciekawy styl autora

+ popularny charakter publikacji

Na minus:

- drobne literówki i brak map

Tytuł: Słynne ucieczki Polaków

Autor: Andrzej Fedorowicz

Wydawca: Fronda

Rok wydania: 2018

ISBN: 978-83-8079-365-1

Liczba stron: 320

Okładka: miękka

Cena: 34,90 zł

Ocena recenzenta: 7,5/10

^{Redakcja merytoryczna: Marcin Tunak}

^{Korekta: Edyta Chrzanowska}