„Husaria. Duma polskiego oręża” – R. Sikora – recenzja

Husaria to ciężka jazda polska, która w bitewnym polu nie miała sobie równych. Przez dziesiątki lat stanowiła pancerny taran wojsk polskich i w tej roli decydowała często o wyniku bitew. Ale to również polski fenomen skupiający w sobie sposób życia szlachty, charakterystykę rycerzy oraz możliwości mobilizacyjne Rzeczpospolitej.

Wszystkie te zagadnienia wziął pod lupę w swej najnowszej książce znawca husarii – Radosław Sikora, a jego najnowsza praca jest szeroko rozbudowaną (czterokrotnie większą) wersją wydanej w 2010 r. książki Z dziejów husarii. Radosław Sikora to urodzony w 1975 r. w Międzyborzu polski historyk i publicysta. Ukończył Wydział Mechaniczno-Energetyczny na Politechnice Wrocławskiej, ale w 2010 r. uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii na Akademii Podlaskiej w Siedlcach. Jego specjalnością jest historia nowożytna i historia wojskowości, z uwypukleniem polskiej husarii. Radosław Sikora to autor wielu książek i artykułów, z których można wymienić chociażby: Fenomen husarii, Lubieszów 17 IV 1577, Kłuszyn 1610, Z dziejów husarii, Niezwykłe bitwy i szarże husarii, Husaria w walce. Jego dwie książki ukazały się w języku ukraińskim i otrzymały na Ukrainie tytuł książki roku.

Najnowsza praca Radosława Sikory pojawiła się na rynku księgarskim na początku bieżącego roku nakładem krakowskiego Wydawnictwa Znak Horyzont. Jest to poniekąd podsumowanie dotychczasowych prac autora i rozłożenie na części pierwsze wszelkich zagadnień dotyczących husarii. A zatem o czym jest dokładnie omawiany wolumin? Znakomicie odzwierciedla to tytuł pracy – Husaria. Duma polskiego oręża. W recenzowanej pozycji znajduje się szeroki wachlarz wątków, począwszy od rozdziału omawiającego wyłącznie husarskie skrzydła, a skończywszy np. na opisie wojennych zmagań chorągwi husarskiej Marcina Kazanowskiego w dobie moskiewskich wojen króla Stefana Batorego. Autor przedstawia strategię bezpieczeństwa Rzeczypospolitej, uzbrojenie husarzy, sposób walki z pikinierami, muszkieterami i artylerią. Wspomina o husarskich obozach, wozach, namiotach i koniach. Interesującym fragmentem jest rozdział traktujący o przyczynach zmierzchu husarii. Książkę uzupełniają liczne cytaty wspomnieniowe, ilustracje z epoki oraz współczesne zdjęcia przedstawiające husarskich rekonstruktorów, wśród których pierwsze skrzypce dzierży sam autor. Wolumin zamykają: aneks, przypisy, bibliografia oraz indeks osób. Warto zwrócić uwagę na staranne i bogate wydanie (kolorowe ilustracje i zdjęcia, szycie kartek, a także twardą oprawę) oraz solidną pracę redakcji i korekty.

W swojej ocenie książek pozostanę konsekwentny, dlatego za całkowite nieporozumienie uważam ustawienie przypisów na końcu publikacji. W przypadku książki Wydawnictwa Znak jest to niezrozumiałe, ponieważ liczne przypisy numeryczne (przypuszczam, że autora) zostały zamieszczone na końcu książki, natomiast przypisy literowe (wytworzone prawdopodobnie przez redakcję) znalazły się na dole każdej ze stron.

Książka o husarii to praca praktycznie dla każdego, kto chciałby poznać dzieje tej formacji zbrojnej oraz interesuje się historią Polski. Fakt, że przy czytaniu niektórych zacytowanych w pracy źródłach z epoki można połamać sobie język. Ale moim zdaniem cytowane wspomnienia z dawnych czasów jeszcze bardziej podkreślają merytoryczną wartość publikacji. Autor nie kryje swojej fascynacji tym rodzajem wojsk Rzeczypospolitej. A po lekturze niniejszej książki należy bezsprzecznie przyznać mu rację. Husaria to jedyna w swoim rodzaju polska formacja wojskowa. Składało się na to wiele czynników: ludzie tworzący husarskie chorągwie (towarzysze i pocztowi), ponoszone olbrzymie koszty przy wystawieniu własnego pocztu (których w żaden sposób nie rekompensował pobierany wojenny żołd) czy sposób prowadzenia walki. Fenomen polskiej husarii znakomicie opisuje fragment książki Radosława Sikory: „Husaria istniała w Polsce przez prawie trzy stulecia, przy czym pierwsze dwa to okres jej chwały i wielkich czynów bojowych. Rzadko która formacja w historii świata utrzymywała się na szczycie przez tak długi czas. Żołnierze Aleksandra Wielkiego, Napoleona czy wspomnianego tu już Karola XII również mieli swoje wielkie chwile, lecz trwały one mniej więcej… dwie dekady. Tymczasem – powtórzmy – husaria odnosiła spektakularne sukcesy przez dwa stulecia”. I niech te zdania będą podsumowaniem recenzji. A ja już szukam kolejnej publikacji Radosława Sikory. Nie zmartwię się, gdy moja następna recenzja na portalu Historia.org.pl będzie dotyczyć książki Niezwykłe bitwy i szarże husarii tego samego autora.

Polecam.

Plus minus:

Na plus:
+ temat dotyczący polskiej husarii i jej fenomenu
+ liczne cytaty ze wspomnień z epoki
+ duża wartość merytoryczna pracy
+ olbrzymia wiedza autora
+ kolorowe ilustracje oraz współczesne zdjęcia
+ solidne, trwałe wydanie

Na minus:
- przypisy na końcu książki

Tytuł: Husaria. Duma polskiego oręża

Autor: Radosław Sikora

Wydawca: Znak Horyzont

Rok wydania: 2019

ISBN: 978-83-240-5468-8

Liczba stron: 384

Okładka: twarda

Cena: 59,90 zł

Ocena recenzenta: 8/10

^{Redakcja merytoryczna: Malwina Lange
Korekta: Jagoda Pawłowska}