Cztery miliardy na wsparcie dla ludzi i instytucji kultury

Do 4 mld zł może wynieść całkowita wartość pomocy dla sektora kultury w różnych formach. Obejmuje ona instrumenty wsparcia przygotowane przez rząd w ramach Tarczy Antykryzysowej, gwarancje bankowe oraz działania Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przeznaczone bezpośrednio na wsparcie dla ludzi i instytucji kultury.

Pałac Potockich, siedziba MKiDN / fot. CC-BY-SA 3.0

Minister kultury czynnie uczestniczy w pracach Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego oraz w pracach nad pakietem antykryzysowym. Dzięki temu w agendzie działań wspierających gospodarkę znalazły się ważne problemy twórców, artystów, ludzi kultury, co ostatecznie doprowadziło do uwzględnienia w ustawie zapisów dotyczących pomocy dla osób pracujących w oparciu o umowy o dzieło i umowy-zlecenia.

Na pomoc mogą liczyć również osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą w sektorze kultury. Tarcza Antykryzysowa obejmuje także przedsiębiorców działających w sektorze kultury – przysługują im te same świadczenia, co pozostałym przedsiębiorcom, w tym m.in. ochrona miejsc pracy i bezpieczeństwa pracowników, dopłaty do pensji, zwolnienie ze składek ZUS, zawieszenie spłat kredytów oraz wakacje od obowiązków administracyjnych. Według szacunków, do przedsiębiorstw ma trafić ponad 100 mld zł.

W projekcie aktualizacji Tarczy Antykryzysowej na wniosek Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego, ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego znaczące wsparcie zyskały organizacje pozarządowe, które zostały zrównane z przedsiębiorcami w zakresie wybranych rozwiązań pomocowych.

Ponadto zmieniona została formalna definicja dzieła filmowego, co umożliwia realizację premier filmowych poza kinami. Wprowadzone zostały ułatwienia w aplikowaniu o środki na produkcję filmową, zarówno w ramach dotacji Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, jak i mechanizmu tzw. zachęt dla produkcji audiowizualnych, na który przewidziane jest w tym roku 100 mln zł.

Tarcza Antykryzysowa umożliwia także instytucjom czy przedsiębiorstwom działającym w obszarze kultury zamianę niezrealizowanych świadczeń na vouchery o odpowiadającej wartości do wykorzystania w ciągu roku. To również pomoże zaktywizować kulturę po zakończeniu stanu epidemii.

Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych  zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw upoważniła Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego do przeznaczenia w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 12 miesięcy po ich odwołaniu środków budżetowych oraz środków z Funduszu Promocji Kultury na wsparcie finansowe osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej pod warunkiem zmiany formy upowszechniania tej działalności. Na mocy tego upoważnienia minister kultury 3 kwietnia 2020 r. ogłosił nowy program dotacyjno-stypendialny przeznaczony dla podmiotów, które chcą rozszerzyć oferowane formy kontaktu ze sztuką o działalność i udostępnianie twórczości w Internecie. Łączny budżet tego programu w pierwszym etapie wynosi 20 mln zł, wypłaty przewidywane są od 1 maja 2020 r. W przypadku przedłużających się ograniczeń, budżet programu zostanie zwiększony.

Dokładne oszacowanie strat w sektorze kultury będzie możliwe dopiero po zakończeniu stanu epidemii. W Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego trwają jednak prace nad uruchomieniem kolejnego programu rekompensującego te straty. Wstępnie planowany budżetu tego programu to 50 mln zł.

O ok. 25 mln zł zwiększony został budżet Programów Ministra, który obecnie wynosi ok. 380 mln zł. Dodatkowe środki są kierowane na programy, w których trwa proces odwoławczy. W projekty realizowane w ramach 32 programów zaangażowane są setki artystów i twórców z całej Polski. Minister kultury i dziedzictwa narodowego rekomendował elastyczne podejście do kwestii realizacji i rozliczeń zadań podejmowanych w ramach już przyznanych dotacji.

Zwiększona została także pula środków przeznaczonych na pomoc socjalną dla artystów – to pomoc, o którą artyści w trudnej sytuacji życiowej zawsze mogą się zwrócić do ministra kultury. Jednocześnie wprowadzono rozwiązania ułatwiające ubieganie się o tę pomoc, odchodząc od wymogu przedstawiania dodatkowych zaświadczeń oraz umożliwiając aplikację za pośrednictwem poczty elektronicznej.

MKiDN planuje również zwiększenie dotacji dla prowadzonych i współprowadzonych instytucji kultury, które ponoszą straty w związku z ograniczeniem ich działalności z uwagi na obowiązujący stan epidemii. Minister kultury prowadzi i współprowadzi ok. 100 instytucji kultury na różnym etapie organizacyjnym.

Przedsiębiorcy z sektora MŚP prowadzący swoją działalność w branżach zaliczanych do tzw. sektorów kreatywnych lub sektora kultury mogą skorzystać także z opiewającego na ponad 500 mln zł programu gwarancji Kreatywna Europa wdrożonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego.

MKiDN pozostaje w bieżącym kontakcie z dyrektorami instytucji i organizacjami branżowymi, monitorując problemy sektora kultury, tak aby odpowiadać na jego najpilniejsze problemy wynikające ze stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, także poprzez prace nad aktualizacją Tarczy Antykryzysowej.