„Lekarz z Auschwitz” – Szymon Nowak – recenzja

Przez obóz Auschwitz w czasie II wojny światowej przeszły miliony istnień. Wyzwolenia doczekała ledwie garstka ocalałych z zagłady. Ocalenia ich zdrowia i życia podjął się dr Józef Bellert, bohater książki Lekarz z Auschwitz. 

Szymon Nowak, pracownik Biura Edukacji Narodowej  Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie zdążył już przedstawić na rynku wydawniczym pozycje książkowe oscylujące wokół zagadnień Powstania Warszawskiego i żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego. Tym razem zdecydował się poruszyć życiorys lekarza, który podjął się jako ochotnik posługi wobec ocalałych z obozu Auschwitz.. 

Jest to przede wszystkim beletrystyczne spojrzenie na losy lekarza, który podjął się pracy w miejscu kaźni narodów w czasie II wojny światowej. Zdecydowanie nie jest to publikacja o charakterze naukowym czy popularnonaukowym, choć poruszenie biografii tak zasłużonej postaci prosi się o stworzenie historycznego opracowania. Czytelnik w tej materii musi „zadowolić się„ dwoma ostatnimi rozdziałami książki (opracowanie losów dr. Bellerta po zakończeniu służby w byłym obozie Auschwitz oraz skrócona biografia lekarza), jak i komentarzami odautorskimi zapisanymi kursywą, aby szczegółowo przedstawić omawiane w rozdziałach zagadnienie. Ich umieszczenie nie jest ścisłe - można je znaleźć jako element wprowadzający do warstwy fabularnej rozdziału, jako wtrącenie w trakcie lektury części książki, czy komentarz końcowy. O ile temat publikacji szczególnie zasługuje na szersze jego przedstawienie, struktura wewnętrzna książki, jak i sam pomysł na nią, sprawiają wrażenie nie do końca przemyślanych. Choć, jak autor zaznacza we wprowadzeniu, warstwa fabularna miała w jego koncepcji przybliżyć pewne wątki - z tego powodu struktura książki została zachwiana. Także redakcja i korekta w kilku miejscach pozostawia wiele do życzenia - choćby ”literówka” w nazwisku o. Maksymiliana Marii Kolbego we wprowadzeniu. 

Poszczególne części prowadzonej przez autora narracji wyraźnie zostały opracowane na podstawie zasobów źródłowych Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, oddziałów Archiwum Państwowego, Instytutu Pamięci Narodowej, opracowań autorstwa tytułowego lekarza z Auschwitz, jak i relacji osób z nim współpracujących. Szczególną  uwagę Nowak zwraca na trud służby personelu, który podjął się leczenia ocalałych - obozowe warunki pracy, ograniczenie w dostępie do podstawowych środków medycznych, a nawet wody i pożywienia. Autor zauważa także stosunek pacjentów do zespołu dr. Bellerta, którzy cierpiąc katusze od pseudomedycznych eksperymentów, pod wpływem cierpienia fizycznego i psychicznego niechętnie patrzą na kolejne osoby „w kitlach i fartuchach”. 

Jednak kwerenda, jak  zaznacza sam autor, została ograniczona do wybranych publikacji. Na uwagę zasługuje wprowadzony materiał ilustracyjny - plany obiektów na terenie byłego obozu, zdjęcia ze zbiorów publicznych instytucji i prywatnych, dokumentujących funkcjonowanie personelu medycznego na terenie obozu i w szpitalu w Oświęcimiu. 

Lekarz z Auschwitz w swojej treści zebrał materiał, który posłużyłby jako przyczynek do porządnej biografii naukowej dr. Bellerta, a z pewnością do samodzielnej powieści historycznej, z odpowiednio ułożonym i spójnym komentarzem zamieszczonym w wyznaczonym ku temu miejscu. Warto na nowo przemyśleć biografię zasłużonej dla tysięcy ludzkich istnień postaci. Z pewnością znajdą się osoby, którym lektura Lekarza z Auschwitz nie przyniesie wyżej wspomnianych uwag. Trudno nie docenić trudu autora i jego pracy nad tematem, jednak warto by go przemyśleć jeszcze raz. 

Tytuł: Lekarz z Auschwitz
Autor: Szymon Nowak
Wydawnictwo: Zona Zero
Rok wydania: 2020
Ilość stron: 336
ISBN: 978-83-66177-88-8
Cena: 39,90 zł

^{Korekta: Jagoda Pawłowska}