Pierwszy strajk w Ameryce zorganizowali Polacy. Ich żądania zostały spełnione |
Pierwszy strajk robotniczy na kontynencie północnoamerykańskim zorganizowali Polacy. W 1619 r. polscy rzemieślnicy odmówili pracy i zamknęli swoje zakłady w proteście przeciwko pozbawieniu ich prac wyborczych. Ich żądania zostały szybko spełnione przez Zgromadzenie Ogólne Wirginii.
Polacy w Jamestown
Jamestown w 1614 r.
John Smith to XVII-wieczny angielski żołnierz, kolonizator, polityk oraz badacz Ameryki Północnej. Podczas swojej wędrówki przez Polskę w 1602 r. wielokrotnie spotykał się z polskimi rzemieślnikami i ich wyrobami. Zarówno praca Polaków, jak ich produkty były przez Smitha wysoko cenione. Dlatego, gdy w 1606 r. kupił akcję Kompani Wirginijskiej, która uzyskała prawo do założenia kolonii w Ameryce Północnej postanowił zrekrutować rzemieślników z terenów Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Wśród nich byli przede wszystkim Polacy. Poza nimi pierwszą grupę kolonizatorów stanowili także Holendrzy i prawdopodobnie Niemcy. Pierwsza grupa robotników przybyła do Ameryki Północnej w 1608 r.
Polacy i początki przemysłu w Ameryce
John Smith
Przybyli Polacy byli wysoko wykwalifikowanymi pracownikami, którzy najprawdopodobniej w zamian za podróż do Ameryki i narzędzia zobowiązali się pracować na rzecz kolonii przez określoną liczbę lat. Wśród nich byli specjaliści w produkcji szkła, mydła, smoły i potażu.
Historycy wśród pierwszych osadników wymieniają następujących Polaków:
- Michał Łowicki z Londynu, szlachcic, który był liderem polskiej grupy;
- Zbigniew Stefański z Włocławka, specjalista od produkcji szkła;
- Jan Mata z Krakowa, specjalista w produkcji mydła;
- Stanisław Sadowski z Radomia, cieśla;
- Jan Bogdan z Kołomyi, smolarz i cieśla okrętowy.
Przede wszystkim w Jamestown ważna była produkcja szła. Wybudowany tam piec do jego wyrobu jest uznawany za pierwszy zakład przemysłowy w Ameryce. Polscy robotnicy wytwarzający szkło posiadali zatem niezbędne umiejętności do podtrzymania całej produkcji. Podobnie było z potażem wytwarzanym z węgla drzewnego. Może być on wykorzystywany zarówno do produkcji szkła, mydła i farb, jak i również jako nawóz.
O wadze tych towarów świadczy to, że były one jako pierwsze eksportowane z amerykańskiej kolonii do Europy. Wobec tego, że za produkcję odpowiadali przede wszystkim polscy osadnicy, czyniło to z nich niezastąpionych pracowników, z którymi Kompania po prostu musiała się liczyć.
Dodatkowo Polacy wykazywali się także w walce z Indianami z federacji plemion Powatanów. Zbigniewowi Stefańskiemu i Janowi Bogdanowi przypisywane jest uratowanie Smitha podczas zasadzki, jaką urządzili na niego Indianie.
Wybory w Wirginii
W 1619 r. w kolonii odbywały się pierwsze wybory. Jednakże gubernator George Yeardley postanowił, że prawo głosu będą mieli wyłącznie przybysze pochodzenia angielskiego. W dniu 30 lipca gubernator zwołał w kościele w Jamestown Zgromadzenie Ogólne, będące pierwszym organem ustawodawczym w Ameryce. Zgromadzenie składało się z gubernatora, Rady Stanu i 22 lokalnie wybranych przedstawicieli
Pierwszy strajk w Ameryce
Rzemieślnik dmuchający szkło w Jamestown w stanie Wirginia około 1608 r.
Pozbawienie praw wyborczych nie spodobało się Polakom, więc zastrajkowali. Po prostu odmówili pracy i zamknęli swoje warsztaty produkcyjne. Wiedząc, że 30 lipca w Jamestown odbywa się Zgromadzenie Ogólne właśnie tego dnia postanowili rozpocząć swój protest. Aczkolwiek są także źródła podające jako datę wybuchu strajku dzień 21 lipca.
Mimo, iż było ich około 50, to ich praca była kluczowa dla całego procesu produkcji. Strajk groził wymiernymi stratami dla Kompani Wirginijskiej oraz mógł zniechęcić innych pracowników do osiedlania się w Jamestown. Dlatego gdy wybuchł strajk natychmiast Zgromadzenie Ogólne rozpoczęło rozmowy z Polakami. Te zakończyły się dla nich sukcesem, bowiem już następnego dnia ich postulat dotyczący prawa wyborczego i wolności osobistej został spełniony. W zamian zobowiązali się przyjąć do nauki fachu pewną grupę młodych mężczyzn mieszkających w kolonii. Z księgi posiedzeń Kompani Wirginijskiej zachowała się następująca informacja:
„W sprawie sporu Polaków zamieszkałych w Wirginii postanowiono teraz (pomimo wszelkich poprzednich rozporządzeń przeciwnych), że mają być obdarzeni prawem głosu i uczynieni tak wolnymi jak każdy inny mieszkaniec tamtejszy; ażeby ich zręczność w wyrabianiu smoły, dziegciu i ługu nie zaginęła wraz z nimi, postanowiono, że niektórzy młodzieńcy mają im być przydani do wyuczenia się ich zręczności i wiedzy w tym fachu dla dobra przyszłości kraju”
Tym samym pierwszy w dziejach strajk w Ameryce Północnej zakończył się całkowitym sukcesem polskich osadników.
Bibliografia:
- L. Pastusiak, Polacy w zaraniu Stanów Zjednoczonych, Warszawa 1992.
- A. Pucinski, Commentary: 400 years ago, Polish workers led the first strike for voting rights in North America, „Chicago Tribune”, Jul 18 2019.
- A. L. Waldo, First Poles in America. 1608-1958, Pittsburgh 1957.
Więcej o historii Stanów Zjednoczonych przeczytasz klikając na poniższą grafikę:
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.
