Łukaszowcy. Wielki powrót - skarby kultury polskiej wróciły do kraju po 83 latach

29 września zostanie otwarta dla zwiedzających wystawa „Łukaszowcy. Wielki powrót”, przygotowana przez Muzeum Historii Polski we współpracy z Muzeum Narodowym w Warszawie. Ekspozycja składa się z siedmiu panoramicznych obrazów i czterech niezwykłych makat. Obrazy przedstawiają najważniejsze wydarzenia z historii Polski, ukazując jej wkład w rozwój cywilizacji zachodniej, między innymi w relacje z sąsiadami, tradycje tolerancji i konstytucjonalizmu.

Wystawa Łukaszowcy / fot. Maciej Cioch/MHP

Dzieła powróciły one do kraju dzięki wytrwałym staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i osobistemu zaangażowaniu wicepremiera prof. Piotra Glińskiego. W 1940 r. nie mogły wrócić do Polski, okupowanej wówczas przez Niemcy i Związek Sowiecki. Później, przez lata obrazy zdobiły bibliotekę amerykańskiego Le Moyne College. Skomplikowana sytuacja prawna utrudniała negocjacje władz polskich z przedstawicielami uczelni w sprawie zwrotu tych dzieł. Przełom osiągnięto w maju 2022.

„Bardzo się cieszymy, że to wielkie dziedzictwo polskiej sztuki, polskiej kultury wróciło wreszcie po tylu latach do Polski. Wielkie podziękowania dla wszystkich, którzy się do tego przyczynili. To jest faktycznie wielki powrót. Polska tyle lat starała się, aby Łukaszowcy ponownie trafili do kraju i znów są w domu.” – powiedział wicepremier prof. Piotr Gliński.

Obrazy ukazują najbardziej chwalebne momenty w dziejach polskiej państwowości: począwszy od spotkania Bolesława Chrobrego i cesarza Ottona u grobu św. Wojciecha (1000 r.), przez przyjęcie Unii Lubelskiej (1569 r.), skończywszy na uchwaleniu Konstytucji 3 maja (1791 r.). Makaty – według projektu Mieczysława Szymańskiego – opiewają natomiast króla Jana III Sobieskiego: jego sukcesy militarne i potęgę Rzeczpospolitej Obojga Narodów za jego czasów.

W latach 1939-1940 dzieła te stanowiły serce pawilonu polskiego na Wystawie Światowej w Nowym Jorku. Autorami obrazów była unikalna grupa malarska: Bractwo św. Łukasza, zwane popularnie łukaszowcami. Jedenastu malarzy dzięki zespołowej pracy zdołało stworzyć niezwykle złożone dzieła w niespełna pół roku. Według planów miały pozostać w USA nie dłużej niż do jesieni 1940 r. Historia potoczyła się inaczej: nad Wisłę powróciły dopiero po 83 latach. Już niebawem uświetnią wystawę stałą Muzeum Historii Polski w powstającej na warszawskiej Cytadeli siedzibie.

„Możemy przyjrzeć się w jaki sposób w latach 30. widziano Polskę i chciano ją pokazać za granicą. W jaki sposób II Rzeczpospolita prowadziła swoją politykę historyczną. Na ekspozycji w przyszłej siedzibie Muzeum Historii Polski będziemy prezentowali również cykl obrazów „Dzieje cywilizacji w Polsce” Jana Matejki. Oba cykle będą ze sobą korespondowały, pokazywały zależności i tą współpracę.” – mówi Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski.

Wystawa łączy w sobie kilka wątków. Prezentuje znakomite malarstwo, śmiałą próbę poszukiwania stylu narodowego w sztuce polskiego dwudziestolecia. To okazja, by przypomnieć śmiałe i przemyślane działania, jakie władze II Rzeczpospolitej prowadziły na polu polityki historycznej. To wreszcie okazja by zamanifestować determinację i skuteczność polskich władz oraz polskich muzealników w walce o powrót polskich dzieł sztuki do kraju.

„To jest bezcenne wydarzenie ponieważ Łukaszowcy zrobili kolejną rzecz w naszej świadomości narodowej budowania obrazów. Pokazali to, czego nie mamy zapisanego w obrazach. Ich obecność w Muzeum Narodowym oznacza dyskusję nad tym jak budować tożsamość kulturową narodu?” – stwierdził Łukasz Gaweł, dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie.

Termin i miejsce:
29 września − 23 października 2022
Muzeum Narodowe w Warszawie, Al. Jerozolimskie 3.

Wystawa została przygotowana w polsko-angielskiej wersji językowej.

Ekspozycja została objęta honorowym patronatem Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. dr. hab. Piotra Glińskiego.