Jan XII. Papież, który rezydencję papieską zamienił w dom publiczny

Papież Jan XII został głową Kościoła Katolickiego zaledwie w wieku 18 lat. Jego pontyfikat stał się niesławny z powodu deprawacji z jaką sprawował swój urząd oraz wpływów prostytutek na jego decyzję. Pałac Laterański zamienił w dom publiczny.

Ciemny wiek Kościoła

Marozja

Rządy nierządnic w Kościele lub po prostu pornokracja to okres w X w., gdy nie tylko dochodziło do częstych zmian papieży, ale także czas, gdy przemożny wpływ na rządy papieskie miały prostytuki. Początek tego okresu związany jest z Marozją, która była córką Teofilakta. Pochodziła z jednego z dwóch najbardziej znaczących rodów rzymskiej arystokracji. Była kochanką papieża Sergiusza III. To papież, który odbudował po trzęsieniu ziemi Bazylikę św. Jana na Lateranie. Z nim związane jest także sformowanie słynnego opactwa w Cluny. Jednocześnie jego romanse z kobietami były krytykowane przez mu ówczesnych.

Rok Trzech Papieży

Po śmierci Sergiusza III były dwa krótkie pontyfikaty Anastazego III (911-913) i Lando (913-914). Po nich w czerwcu 914 r. papieżem został Jan X, który urząd zawdzięczał Teodorze Starszej, matce Marozji. W momencie, gdy chciał zerwać z zależnością od rzymskiej arystokracji Marozja doprowadziła do jego zabicia. Zmarł w maju 928 r. uduszony poduszką. Po nim papieżem od czerwca do grudnia był Stefan VII.

Tym samym w 928 r. kardynalskie Kolegium musiało trzykrotnie wybierać następcę św. Piotra. Tylko raz w historii kardynałowie musieli w jednym roku wybierać więcej biskupów Rzymu, w 1276 r. takiego wyboru dokonywali czterokrotnie.

Syn Marozji papieżem

Jan XI

Na początku 931 r. Stefan VII został uwięziony i uduszony, co umożliwiło objęcie papieskiego tronu przez Jana XI, nieślubnego syna Marozji i papieża Sergiusza III (aczkolwiek niektórzy w jego ojcu widzą Alberyka I, księcia Spoleto i męża Marozji).

W 932 r. inny syn Marozji, Alberyk II zbuntował się przeciwko matce i przyrodniemu bratu i doprowadził do buntu w Rzymie. Osadził Marozję wraz z Janem XI w więzieniu. O ile Jan XI za cenę podporządkowania został wkrótce z niego zwolniony, to matka pozostała w nim aż do śmierci w 936 r.

Papieże Alberyka II

Po śmierci Jana XI w 936 r. papieżem został benedyktyński mnich Leon VII. Zastąpił go Stefan VIII również obsadzony na tronie dzięki Alberykowi II, który wymagał od papieża posłuszeństwa. Gdy Jan XI próbował się uwolnić spod wpływów Alberyka został uwięziony.Był torturowany. Na skutek zadanych ran zmarł w 942 r.

Po zamordowanym papieżu na tron piotrowy został wybrany Marynus II. Po jego śmierci w 946 r. nowym papieżem został Agapit II. On także zawdzięczał wybór Alberykowi II. Ten przed swoją śmiercią w 954 r. zdecydował, że Agapita II zastąpi jego nieślubny syn Oktawian. Agapit tylko o rok przeżył Alberyka.

Nastoletni papież

Jan XII

Zgodnie z wolą księcia kolejnym papieżem został Oktawian, który przybrał imię Jana XII. Gdy zostawał papieżem miał ledwie 18 lat. Nie zamierzał zajmować się sprawami życia wiecznego. Bardziej interesowała go doczesność. Otaczał się zarówno młodymi kobietami, jak i mężczyznami. Skarb papieski służył nie Kościołowi, ale spełnianiu zachcianek nastoletniego papieża. Był tak rozpustny, że Pałac Laterański zamienił w dom publiczny. Kronikarz Benedykt z Socrate zapisał:

„(...) nieszczęsne niewiasty przestały przybywać w obawie, że padną ofiarą żądzy Jana, jako że lubował się on w posiadaniu całej kolekcji podległych mu dam”

Poza przyjemnościami seksualnymi Jan XII miał również słabość do koni. Utrzymywał ogromną stadninę koni, które były karmione migdałami i figami. W stajni wyświęcał także nowych kapłanów.

Sąd nad Janem XII

Otton I

Rozwiązłość papieża postanowił ukrócić Otton I, król Niemiec i Włoch. W 962 r. został koronowany na cesarza rzymskiego. Władca zdawał sobie sprawę z występków Jana XII toteż nakazał mu zmianę trybu życia. Jako, że ten nie robił sobie nic z napomnień cesarza oraz zmienił polityczny front to Otton I wyprawił się do Rzymu i ustanowił trybunał do osądzenia papieża. Zanim wojska cesarskie dotarły do Rzymu papież zdążył z niego uciec. Po wkroczeniu do Rzymu Otton I zwołał synod celem wyboru nowego następcy św. Piotra. Wymógł także na rzymskim ludzie, że nie wybierze papieża bez jego lub jego syna zgody.

Wśród zarzutów podnoszonych przeciwko Janowi XII  na synodzie były m.in. odprawianie mszy bez przyjmowania komunii, wyświęcanie duchownych w stajni, kazirodztwo z siostrami, gwałcenie dziewic, uczynienie z Pałacu Laterańskiego haremu, a także hazard i wzywanie diabła do pomocy w trakcie gry w kości. Taką listę win zanotował kronikarz Liutprand z Cremony.

Pałac na Lateranie, grafika z XVIII wieku

Papież jednak nie zamierzał się stawiać pod sąd. Ottona I objął ekskomuniką i udał się na polowanie do Kampanii. Stąd papieża sądzono zaocznie. Trybunał uznał go winnym zarzucanych występków i w grudniu 963 r. ogłosił jego detronizację. Jednocześnie Otton I doprowadził do wyboru nowego papieża. Został nim Leon VIII, który w momencie wyboru był osobą świecką. Toteż w ekspresowym tempie przygotowano jego święcenia.

Powrót i śmierć Jana XII

Otton I i Jan XII

W styczniu 964 r. po wyjeździe Ottona I z Rzymu pozbawiony tronu Jan XII z pomocą zbuntowanego ludu rzymskiego, w tym wielu ladacznic, odzyskał władzę. Leon VIII uciekł z miasta do Ottona I. Jan XII nie czekał na to co zrobi cesarz i przystąpił do radykalnych działań. Prześladował pozostałych w mieście zwolenników Leona VIII trwale ich okaleczając np. poprzez obcięcie nosa. Pod koniec lutego zwołał synod, na którym ogłosił nieważność wyboru Leona VIII i anulował wszelkie niepomyślne dla siebie postanowienia poprzedniego synodu.

Otton I zatem ponownie udał się do Rzymu, by na stolicę piotrową przywrócić swojego kandydata. Jednakże do kolejnego starcia między cesarzem, a Janem XII nie doszło, gdyż ten umarł. W zależności od wersji zmarł w trakcie uciech seksualnych na udar mózgu lub został zamordowany przez męża kobiety, z którą Jan XII cudzołożył. W ten sposób zakończył się okres pornokracji w Rzymie.

Bibliografia:

1. N. Cawthorne, Życie seksualne papieży, Katowice 2000.
2. R. Fischer-Wollpert, Leksykon papieży, Kraków 1996.
3. J. N. D. Kelly, Encyklopedia papieży, Warszawa 1997.
4. J. Strzelczyk, Otton I Wielki, Poznań 2018.