Piastowski geniusz wojny. Krzywousty nie miał sobie równych na polu bitwy

Bolesław Krzywousty był znakomitym wodzem i nieprzejednanym politykiem. Niemal nie zsiadał z konia, walcząc z różnymi przeciwnikami. W ciągu kilkudziesięciu lat rządów pokazał się z jak najlepszej strony. O jego dokonaniach na polu politycznym i militarnym jeszcze dziś krążą legendy. 

Wielki wódz

Bolesław III Krzywousty. Rycina pochodzi z dzieła Alessandra Guagniniego Sartmatiae Europeae descriptio (1578)

Bolesław Krzywousty był jednym z najlepszych wodzów w polskiej historii. Już jako młodzieniec odznaczał się nadzwyczajną tężyzną fizyczną, co udowodnił własnoręcznie zabijając dzikiego zwierza. W późniejszym okresie jego wytrzymałość musiała budzić uznanie, skoro potrafił przez kilka dni bez dłuższego wypoczynku przebywać dłuższe trasy.

W ciągu swego długiego panowania Krzywousty stoczył przynajmniej 47 bitew i potyczek, z czego jedynie kilka przegrał. Pod tym kątem dorównywał zdolnościom militarnym swemu wielkiemu praszczurowi Bolesławowi Chrobremu, uznawanego za geniusza wojny.

Znakomity taktyk i strateg

Henryk IV i Henryk V

Podczas wojny z Henrykiem V w 1109 roku Bolesławowi Krzywoustemu udało się pokonać nieprzyjacielskie wojsko i obronić niezawisłość swego kraju. Sukces ten był tym większy, że ówczesna armia niemiecka należała do jednej z największych armii europejskich, zaś potencjał mobilizacyjny państwa Piastów kilkukrotnie ustępował potencjałowi Rzeszy.

Stosowana przez księcia Bolesława taktyka cechowała się elastycznością i zdolnością dostosowania się do zmieniających warunków pola walki. Kiedy trzeba było, decydował się na prowadzenie działań asymetrycznych (partyzanckich) lub starcie się z wrogiem w otwartym polu, gdzie wykorzystywał posiadane atuty dowódcze. 

Czytaj także → Bitwa w kraju Dziadoszan (1015). Zapomniane zwycięstwo pierwszego króla Polski

Burzliwa młodość Bolesława Krzywoustego. Jak księciu udało się uniknąć więziennego lochu?

Podczas zmagań bitewnych Krzywousty walczył ramię w ramię ze swymi podkomendnymi, co odróżniało go od wielu dowódców tych czasów, kierujących działaniami swych podopiecznych z pewnej odległości. Wzorem swych poprzedników książę działał najczęściej z zaskoczenia, co pozwalało mu odnieść błyskawiczne sukcesy. Kiedy natomiast wymagała tego sytuacja, Bolesław prowadził cierpliwie długie oblężenia nieprzyjacielskich warowni (nieraz przez wiele miesięcy) w głodzie, zimnie i innych niedogodnościach zafundowanych przez warunki naturalne czy oblężonych, względnie wojska odsieczowe.

Nieprzejednany polityk

Pomorze i Prusy przed 1121

Jednym z większych osiągnięć Bolesława Krzywoustego był podbój Pomorza Wschodniego i Zachodniego, co w sumie zajęło mu wiele lat. Z zachodniej części ziem pomorskich Piast złożył cesarzowi hołd lenny, nie chcąc wszczynać z nim konfliktu zbrojnego na niekorzystnych dla siebie warunkach. Na podbitym przez siebie terytorium Bolesław wspierał akcję chrystianizacyjną, co dowodzi, iż nie były mu obce sprawy czysto religijne. 

Książę Bolesław okazał się przewidującym i przezornym politykiem. Dzięki jego wzmożonemu wysiłkowi i talentowi dyplomatycznemu udało mu się zmontować korzystny dla Polski system sojuszy, co gwarantowały mu chociażby małżeństwa dynastyczne z udziałem jego samego i jego dzieci. Starał się zapewnić Polsce bezpieczeństwo międzynarodowe, doraźnie reagując na zmiany w układzie sił w regionie. 

Choć niekiedy Bolesławowi potknęła się noga, to prędzej czy później naprawiał swoje błędy, w efekcie czego rządzone przez niego państwo stało się jednym z ważniejszych graczy politycznych w Europie Środkowej.

Więcej ciekawych historii związanych z panowaniem Bolesława Krzywoustego znajduje się w książce Mariusza Sampa Bolesław Krzywousty. Piastowski bóg wojny, która ukazała się nakładem wydawnictwa Lira.

Niniejszy artykuł powstał na podstawie książki Mariusza Sampa Bolesław Krzywousty. Piastowski bóg wojny, przyjaciel i wróg cesarzy, wydanej nakładem wydawnictwa Lira w 2021 r.