Dürer po raz pierwszy w Polsce. Można go zobaczyć na Wawelu |
„Tak! On potrafi wyczarować na płótnie także to, co nieprzedstawialne, wszystkie namiętności, całą ludzką duszę promieniującą z ciała, nawet mowę” - tak Erazm z Rotterdamu pisał o portretach Albrechta Dürera. Teraz jeden z nich zobaczymy na wystawie Dürer i Holbein na Wawelu. Będzie to pierwszy pokaz obrazu mistrza renesansu w Polsce!
Po raz pierwszy w Polsce
Dürer i Holbein na Wawelu
Przez cały najbliższy miesiąc, w ramach akcji Darmowy listopad, zwiedzający zobaczą dzieło bezpłatnie. Ekspozycja znajdująca się na II piętrze Zamku Królewskiego na Wawelu w Sali za namiotami, w ramach której zaprezentowany zostanie również Portret Hermana Hillebrandta de Wedigh Hansa Holbeina Młodszego, potrwa do 1 lutego 2026 roku.
- Oba dzieła zostały wypożyczone z - Galerii malarstwa Państwowych Muzeów Pruskiego Dziedzictwa Kulturalnego (Staatliche Museen Preußischer Kulturbesitz, Gemäldegalerie), tj. jednej z ważniejszych instytucji muzealnych w Niemczech, której zbiory należą do największych światowych kolekcji malarstwa. Jesteśmy szczęśliwi, że mamy zaszczyt gościć dzieło wielkiego mistrza: malarza i humanisty, uważanego za największego artystę niemieckiego renesansu w Komnatach Zamku Królewskiego na Wawelu. Żaden z jego obrazów nie był dotąd pokazywany w polskich muzeach! Inaugurujemy dziś zatem nie tylko szczególną wystawę, ale kontynuujemy współpracę między muzeami z Polski i Niemiec po wystawie „Niech żyje król! Koronacje Sasów na Wawelu” z ubiegłego roku. W tym kontekście cieszy nas, że nasi Goście będą podziwiali portret autorstwa Albrechta Dürera na Wawelu bezpłatnie w ramach akcji Darmowy listopad - mówi prof. dr hab. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.
Portret Jakoba Muffela (1471-1526)
Portret Jakoba Muffela
Norymberga, 1526
Olej na płótnie, 49,7 × 37,2 cm
U góry inskrypcja: EFFIGIES • JACOBI • MVFFEL • / AETATIS • SVAE • ANNO • LV • / SALVTIS • VERO • M • D • XXVI • i monogram « AD » oraz data 1526.
Berlin, Staatliche Museen Preußischer Kulturbesitz, Gemäldegalerie, nr inw. 557 D. Zakupiony do zbiorów ówczesnego Kaiser Friedrich-Museum w Berlinie w 1883 roku na aukcji kolekcji książąt Naryszkinów.
Obraz, namalowany pierwotnie na płótnie, został przeniesiony na podłoże drewniane, a następnie ponownie na płótno. Przedstawia burmistrza Norymbergi Jakoba Muffela (1471-1526), członka rady miejskiej, jednego z siedmiu starszych (Septemviri). Powstał w 1526 roku, kiedy Dürer malował przedstawienia czterech apostołów, przeznaczone do jednej z sal (Regimentstube) norymberskiego ratusza - jedno ze swoich najbardziej rozpoznawalnych dzieł malarskich (obecnie w Alte Pinakothek w Monachium). W tym samym roku malarz wykonał podobiznę innego członka rady miejskiej Norymbergi - senatora Hieronymusa Holzschuhera. Niewykluczone, że oba jednakowych rozmiarów i podobnie kadrowane portrety powstały w ramach jednego zamówienia. Reprezentują ten sam styl: model ukazany jest w popiersiu wypełniającym całą płaszczyznę obrazu, na gładkim tle. Malarz zrezygnował z ujęcia w półpostaci, uwzględniającego zwykle także ręce. Uwaga widza skupia się na twarzy, oddanej z wyjątkowym realizmem i psychologiczną głębią. Wąskie usta i głęboko osadzone oczy wpatrzone w dal, poza kadr obrazu, nadają fizjonomii starszego mężczyzny wyraz zamyślenia, powagi i pewnej surowości.
Kim był Albrecht Dürer (1471-1528)?
Urodzony w Norymberdze, uczył się u ojca, który parał się złotnictwem. Uznany za najwybitniejszego malarza niemieckiego renesansu. W jego artystycznym dorobku dominują dzieła graficzne - rozsławiły go głównie cykle grafik: Apokalipsa, Wielka Pasja, Życie Marii czy tzw. ryciny mistrzowskie: Melancholia, Rycerz, śmierć i diabeł oraz Św. Hieronim. Artysta tworzył obrazy o tematyce religijnej, ale sławę przyniosły mu przede wszystkim portrety, w których potrafił oddać nie tylko cechy fizjonomiczne, lecz również psychologiczną charakterystykę modela - umiał „namalować duszę”. Dwukrotnie odwiedził Italię, podróżował do Niderlandów. Zajmował się również teorią sztuki - interesowały go zwłaszcza kwestie proporcji i perspektywy.
Portret Hermana Hillebrandta de Wedigh
Portret Hermana Hillebrandta (?) De Wedigh (ur. 1494)
Londyn, 1533
Olej na drewnie dębowym, 42,1 × 32,6 cm
Pośrodku napis: ANNO 1533 / ÆTATIS.SVÆ 39
Berlin, Staatliche Museen Preußischer Kulturbesitz, Gemäldegalerie, nr inw. 586 B.
Zakupiony do zbiorów ówczesnego Kaiser Friedrich-Museum w Berlinie w 1874 roku ze zbiorami Bartholda Suermondta, który kupił obraz w latach sześćdziesiątych XIX wieku z kolekcji hrabiego Erwina Friedricha Karla von Schönborn-Buchheim w Wiedniu.
Identyfikacja modela nie została definitywnie rozstrzygnięta. Na podstawie widniejącego na złotym sygnecie herbu kupieckiej rodziny Wedigh z Kolonii (w polu srebrnym trzy zielone liście między dwiema czarnymi belkami ułożonymi w literę V) przyjęto hipotetycznie, że obraz przedstawia jednego z jej członków, być może brata lub kuzyna Hermanna III von Wedigh (ok. 1503-1560), sportretowanego przez Holbeina w 1532 roku (obraz w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku).
W 1532 roku po czteroletnim pobycie w Bazylei Holbein powrócił do Londynu. Znalazł tam nową klientelę wśród członków Stalhof - wpływowej organizacji kupców zrzeszonych w Lidze Hanzeatyckiej. Czy portret faktycznie przedstawia członka Stalhof - nie wiadomo. Wątpliwości budzą jego wymiary - obraz jest mniejszy niż wizerunki członków niemieckiej korporacji i niewykluczone, że został namalowany dla prywatnego zleceniodawcy. Styl portretu jest charakterystyczny dla późnych obrazów Holbeina, w których malarz rezygnował z dodatkowych elementów, ukazując modeli na gładkim, neutralnym tle. Jedynym rekwizytem pozostają rękawiczki - symbol wysokiego statusu społecznego osoby portretowanej. Asymetryczna, wyrazista twarz ukazanego na wprost modela uderza wyjątkowym realizmem. Lewe oko, nieco mniejsze, jakby przymrużone, starannie przycięta broda oraz długie, lekko opadające wąsy i wąskie usta nadają tej fizjonomii szczególny wyraz.
Kim był Hans Holbein Młodszy (1497-1543)?
Wybitny portrecista, syn niemieckiego malarza Hansa Holbeina starszego, urodził się w Augsburgu,
a około 1516 roku osiadł w Bazylei. Zajmował się ilustracją książkową, projektował witraże, ale największą sławę przyniosły mu portrety, których realizm budził podziw i uznanie współczesnych, m.in. francuskiego poety Nicolasa Bourbona. W 1526 roku Holbein wyjechał do Londynu, gdzie jako protegowany Erazma z Rotterdamu znalazł patrona w osobie wpływowego Tomasza Morusa, a potem jego mecenasem został arcybiskup William Warham. Lata 1528-1532 artysta spędził ponownie
w Bazylei, po czym powrócił do Londynu. Zasłynął jako portrecista angielskiej elity, namalował znane portrety króla Henryka VIII i jego żon oraz księcia Walii Edwarda. W odróżnieniu od Albrechta Dürera nie pozostawił spuścizny teoretycznej.
„Czy chcesz, gościu, ujrzeć portrety jak żywe? Spójrz na to szlachetne dzieło ręki Holbeina” - Nicolas Bourbon, francuski poeta z XVI wieku o swoim portrecie pędzla Hansa Holbeina.
Lubisz czytać nasze historie?
Na historia.org.pl codziennie opowiadamy dzieje Polski i świata tak, jak na to zasługują - rzetelnie, pasjonująco, z szacunkiem do faktów. Ale żadna opowieść nie przetrwa bez tych, którzy chcą jej słuchać i ją wspierać.
Postaw nam wirtualną kawę - to darowizna, która realnie pomaga nam działać dalej. To dzięki takim gestom możemy nadal pisać o zwycięstwach, bohaterach i wydarzeniach, które zbudowały naszą tożsamość.
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.
