Nowa Zbrojownia na Wawelu już otwarta. Husaria, miecze i zbroja Balenciagi |
Zamek Królewski na Wawelu po roku prac udostępnił publiczności odnowioną Zbrojownię - jedną z najważniejszych europejskich kolekcji militariów. Nowa aranżacja łączy prezentację broni z szerokim kontekstem kulturowym i cywilizacyjnym, podkreślając, jak polskie orężne dziedzictwo wpisuje się w historię sztuki wojennej kontynentu. W dniach 28-30 listopada zwiedzający obejrzą ekspozycję bezpłatnie w ramach akcji Darmowy Listopad w Rezydencjach Królewskich.
Uroczyste otwarcie i nowa narracja wystawy
Nowa Zbrojownia na Wawelu / fot. wawel.krakow.pl
Otwarcie Zbrojowni w nowej odsłonie odbyło się 27 listopada z udziałem Sławomira Rogowskiego, podsekretarza stanu w MKiDN, który odczytał list minister kultury Marty Cienkowskiej. Podkreślono w nim zarówno rangę prac, jak i znaczenie dawania nowego życia zabytkom, które - jak zaznaczyła ministra - mają być dla odbiorców nie tylko estetycznym, lecz również intelektualnym doświadczeniem.
Rok prac pozwolił na odświeżenie narracji i wydobycie z magazynów obiektów nieudostępnianych od dekad. Dopełniono je o cenne nabytki z ostatnich lat, kompletowane właśnie z myślą o nowej odsłonie ekspozycji.
Broń drzewcowa, gotycka Wieża Duńska i epoka rycerstwa
Zwiedzanie otwiera imponujący zespół broni drzewcowej - halabard, glewii i partyzan - w tym reprezentacyjne egzemplarze z gwardii dworskich oraz niezwykle dekoracyjne elementy zbrojowni elektorów saskich. Wśród nich wyróżnia się glewia z połowy XVI wieku z przedstawieniem Lukrecji.
W gotyckiej Wieży Duńskiej zaprezentowano z kolei broń i zbroje z czasów rozkwitu rycerstwa. Na szczególną uwagę zasługują wielkie miecze dwuręczne landsknechtów oraz unikatowe zbroje: turniejowa z ok. 1490 r. z warsztatu Konrada Polera oraz młodzieńcza zbroja Zygmunta Augusta wykonana przez Jörga Seusenhofera.
Husaria, karaceny i militarne symbole Rzeczypospolitej
Kolejna sala prezentuje oręż wojsk Rzeczypospolitej od końca XVI po XVIII wiek. Najważniejszym elementem pozostaje znakomity zespół uzbrojenia husarskiego - formacji, która zapewniła Polsce zwycięstwa m.in. pod Kircholmem i Wiedniem. Wśród rzadkich eksponatów znalazły się karaceny, zbroje łuskowe popularne za Jana III Sobieskiego, a także szable o rodowodzie wschodnim. Wyróżnia się głownia szabli należącej do hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jabłonowskiego.
Broń palna, kusze i kolekcjonerstwo
Na parterze można obejrzeć wyjątkową kolekcję broni palnej - od arkebuzów po pistolety - zdobionych intarsją, rytowaniem i trawieniem. Ważną częścią ekspozycji są też kusze myśliwskie, w tym misterny egzemplarz z 1725 r. wykonany dla Stanisława Poniatowskiego.
W sali przypomniano również tradycję gromadzenia broni jako elementu prestiżu rodowych domów - m.in. Radziwiłłów z Nieświeża - oraz prezentowano obiekty z kolekcji Brunona Konczakowskiego.
Piwnice z armatami: od Aleksandra Jagiellończyka po Stanisława Augusta
Nowa Zbrojownia na Wawelu / fot. wawel.krakow.pl
Końcową część wystawy umieszczono w gotyckiej i renesansowych piwnicach. Zgromadzono tam działa od XVII po początek XIX wieku, a także rekonstrukcje chorągwi krzyżackich zdobytych pod Grunwaldem, odtworzone na podstawie „Banderia Prutenorum” Jana Długosza.
Najcenniejszym elementem tej części zbiorów jest kolekcja renesansowych i barokowych luf armatnich. Najstarsza, z 1506 r., została odlana na polecenie króla Aleksandra Jagiellończyka. Dwie kolejne - autorstwa Oswalda Baldnera - świadczą o wysokim poziomie królewskiego ludwisarstwa za Zygmunta Augusta. Wyróżnia się także lufa z 1635 r., jedna z pierwszych powstałych według reform artyleryjskich Władysława IV, oraz najpóźniejsza, z 1779 r., wykonana u kresu panowania Stanisława Augusta.
Nowa Zbrojownia jest dziś jednym z najpełniejszych i najbardziej reprezentatywnych zespołów militariów w Polsce, łączącym historię techniki, sztuki i państwowości. Dzięki odświeżonej narracji i starannej ekspozycji pozwala w wyjątkowy sposób prześledzić rozwój oręża - od średniowiecza po epokę oświecenia - w miejscu, które od stuleci pozostaje symbolem polskiej tradycji i kultury.
Współczesna „zbroja” Balenciagi wśród królewskich pancerzy
Zbroj Balenciaga Couture / fot. wawel.krakow.pl
Nowością w przestrzeni Zbrojowni jest także wyjątkowy gość - suknia z kolekcji Balenciaga Haute Couture jesień-zima 2023/2024, interpretująca na język współczesnej mody XVI-wieczną zbroję maksymiliańską. Zaprojektowana przez Demnę Gvasalię, powstała przy użyciu technologii CAD, druku 3D i galwanizowanej żywicy, co nadaje jej metaliczny połysk charakterystyczny dla renesansowych pancerzy. Forma sukni - sztywna, rzeźbiarska, z wyraźnym żłobkowaniem - świadomie naśladuje konstrukcję historycznego uzbrojenia, tworząc efekt nowoczesnej, symbolicznej zbroi.
Umieszczenie projektu Balenciagi wśród królewskich militariów otwiera dialog między dawną sztuką zbrojmistrzowską a współczesnym haute couture. Przypomina, że zarówno renesansowy pancerz, jak i dzisiejszy strój mogą pełnić funkcję ochrony i manifestacji tożsamości. W muzealnej przestrzeni suknia staje się nie tylko elementem mody, lecz także artystycznym komentarzem do dawnych idei władzy, siły i prestiżu, które od stuleci towarzyszą orężowi prezentowanemu na Wawelu.
Lubisz czytać nasze historie?
Na historia.org.pl codziennie opowiadamy dzieje Polski i świata tak, jak na to zasługują - rzetelnie, pasjonująco, z szacunkiem do faktów. Ale żadna opowieść nie przetrwa bez tych, którzy chcą jej słuchać i ją wspierać.
Postaw nam wirtualną kawę - to darowizna, która realnie pomaga nam działać dalej. To dzięki takim gestom możemy nadal pisać o zwycięstwach, bohaterach i wydarzeniach, które zbudowały naszą tożsamość.
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.
